Σε εξονυχιστικό έλεγχο των φορολογικών δηλώσεων – που υπέβαλαν και εξακολουθούν να υποβάλουν, καθώς έχουμε μπει πλέον στην τελική ευθεία, αυτοαπασχολούμενοι και ελεύθεροι επαγγελματίες – θα προχωρήσει τις επόμενες εβδομάδες το υπουργείο Οικονομικών, με στόχο αφενός να γίνει η πρώτη αποτίμηση του φορολογικού μέτρου που ξεσήκωσε τους φορολογούμενους και αφετέρου για να εντοπιστούν τα πεδία εκείνα στα οποία χρειάζονται αλλαγές.

Δύο είναι τα σημεία στα οποία θα εστιάσει ο έλεγχος:

Πρώτον, η τελική επιβάρυνση των αυτοαπασχολούμενων που κατέληξαν τελικώς να φορολογούνται με βάση το νέο σύστημα φορολόγησης. Από τα στοιχεία που έχουν συλλεχθεί μέχρι στιγμής προκύπτει καταρχήν ότι οι επαγγελματίες δεν μπαίνουν στη διαδικασία να αμφισβητήσουν το εκκαθαριστικό (σ.σ σε 386.000 δηλώσεις υπήρξαν 122 αμφισβητήσεις). Όμως ακόμη δεν υπάρχει εικόνα για την εισπρακτική απόδοση του μέτρου. 

Με την ολοκλήρωση της διαδικασίας υποβολής των φορολογικών δηλώσεων, θα γίνει και η τελική αποτίμηση: βεβαιώθηκαν τα τουλάχιστον 700-800 εκατ. ευρώ που είχε προϋπολογίσει το υπουργείο Οικονομικών; Εκτοξεύτηκε η φορολογητέα ύλη κατά τουλάχιστον 3 δις. ευρώ όπως αναμενόταν λόγω της προσθήκης του ελάχιστου εισοδήματος; Δύο τα ζητούμενα για το οικονομικό επιτελείο: πρώτον να επιβεβαιωθεί η εισπρακτική απόδοση του μέτρου και δεύτερον να εντοπιστούν εστίες ακραίων επιβαρύνσεων (αν υπάρχουν) ούτως ώστε να δρομολογηθούν οι απαιτούμενες διορθώσεις ενόψει της επόμενης χρονιάς.

Δεύτερον, η «συμπεριφορά» αυτών που δεν εμπίπτουν στο ελάχιστο φορολογητέο εισόδημα. Υπήρχε μια ανησυχία από το περασμένο φθινόπωρο οπότε και κατατέθηκε προς ψήφιση το νομοσχέδιο για το ελάχιστο εισόδημα: ότι οι φορολογούμενοι με εισόδημα από επαγγελματική δραστηριότητα θα αισθάνονταν πιο… άνετα να φουσκώσουν λίγο παραπάνω τις επαγγελματικές τους δαπάνες γνωρίζοντας ότι απέχουν αρκετά από το ελάχιστο εισόδημα που θέλει η εφορία. Γι’ αυτό και το βασικό κριτήριο αξιολόγησης του μέτρου φέτος θα είναι τελικώς το ύψος των δηλωθέντων εισοδημάτων. Αν δεν καταγραφεί εντυπωσιακή αύξηση (ακόμη και άνω του 100%) τότε θα πρέπει να αναζητηθούν διορθωτικές κινήσεις.

Ούτως ή άλλως υπάρχει και η μεγάλη εκκρεμότητα με την προσφυγή των αυτοαπασχολούμενων στη δικαιοσύνη. Σε τεχνοκρατικό επίπεδο, το βασικό επιχείρημα είναι ότι το ελάχιστο εισόδημα έχει συνδεθεί με τη μισθωτή εργασία. Αφενός γιατί βάση υπολογισμού είναι ο κατώτατος μισθός και αφετέρου γιατί αν ο επαγγελματίας απασχολεί υπαλλήλους, τότε επηρεάζεται λόγω των μισθών και το ελάχιστο φορολογητέο εισόδημα. Αφού σταθμιστούν όλα τα δεδομένα, θα ληφθούν οι τελικές αποφάσεις κάτι που τοποθετείται χρονικά μέσα στο φθινόπωρο.

Το μόνο που αποκλείεται από τώρα από το οικονομικό επιτελείο είναι οι όποιες αλλαγές δρομολογηθούν, να προκαλέσουν δημοσιονομικό κόστος καθώς τα έξτρα έσοδα από το σύστημα φορολόγησης των αυτοαπασχολουμένων έχουν προϋπολογιστεί. Αυτό που πρέπει επομένως να περιμένουν εκατοντάδες χιλιάδες φορολογούμενοι της κατηγορίας είναι η επιβάρυνση λόγω της νέας αύξησης του κατώτατου μισθού, η ελάφρυνση λόγω του μηδενισμού του τέλους επιτηδεύματος αλλά και κάποιες διορθωτικές κινήσεις όσον αφορά στον τρόπο υπολογισμού.