Για τους τεχνοφοβικούς αλλά και τους τεχνοκράτες, τους καλλιτέχνες αλλά και τους απλούς χρήστες των σόσιαλ μίντια ένα είναι σίγουρο: η επέλαση της τεχνητής νοημοσύνης και οι εφαρμογές της στην καθημερινότητά μας είναι εδώ· συζητιέται στα κυριακάτικα τραπέζια, προκαλεί προβληματισμό στις αίθουσες συσκέψεων, εξοργίζει τους δημιουργούς περιεχομένου και φέρνει στο φως άλλοτε τρομακτικά και άλλοτε ξεκαρδιστικά μιμς σε γκρουπ στο Reddit. Επίσης, δημιουργεί τις συνθήκες για να υπάρξουν εναλλακτικές στον θαυμαστό καινούργιο κόσμο που διαμορφώνεται αυτήν τη στιγμή.

Ένα τέτοιο παράδειγμα, λοιπόν, είναι η εφαρμογή Cara, η οποία υπόσχεται την προβολή περιεχομένου καλλιτεχνικής φύσεως διατυμπανίζοντας ότι θα προστατεύσει τα πνευματικά δικαιώματα των δημιουργών από τις αμφιλεγόμενες τακτικές της ΜΕΤΑ και του Μαρκ Ζούκερμπεργκ. Το αποτέλεσμα; Πολλές δεκάδες χιλιάδες καλλιτεχνών έχουν κάνει ήδη τη μετάβαση. «Θα ήθελα η τεχνητή νοημοσύνη να μου πλένει τα πιάτα και τα ρούχα, ώστε να μπορώ να εξασκώ την τέχνη μου και να γράφω, όχι την τεχνητή νοημοσύνη να κάνει τέχνη και να γράφει ώστε να πλένω τα πιάτα και τα ρούχα μου», σημείωνε στις 29 Μαρτίου στο Χ η συγγραφέας βιβλίων φαντασίας Τζοάννα Ματσεγέφσκα. Το ποστ η έχει μοιραστεί 3 εκατ. φορές από τότε μέχρι σήμερα.

Ασπίδα ενάντια στο scraping

Το Cara εμφανίστηκε πριν από έναν χρόνο υποσχόμενο την προβολή δημιουργικού περιεχομένου απαγορεύοντας παράλληλα οποιοδήποτε έργο έχει δημιουργηθεί από ΤΝ. Επιπλέον, διατείνεται ότι μέσω της συνεργασίας του με μια άλλη νεοφυή επιχείρηση, την Glaze, καταφέρνει να προστατεύσει τα πρωτότυπα αυτά έργα από το «ξύσιμο» (scraping) από εταιρίες που μαζεύουν δεδομένα για δημιουργία ΤΝ. 

Πίσω από το Cara βρίσκεται η γεννημένη στην Κίνα 36χρονη φωτογράφος Ζανγκ Τζίνγκνα και μια μικρή ομάδα από developpers: «Εμείς οι καλλιτέχνες, θέλουμε να μοιραζόμαστε τη δουλειά μας με τον κόσμο. Την ανεβάζουμε στο διαδίκτυο, και δε χρεώνουμε τους ανθρώπους για να τη δουν, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι τους παραχωρούμε το copyright ή οποιαδήποτε κυριότητα πάνω στο έργο μας», λέει σε μια συνέντευξη στο TechCrunch.

Τους τελευταίους μήνες, η ΜΕΤΑ παραδέχτηκε ότι χρησιμοποιεί εικόνες και βίντεο από το Instagram ώστε να εκπαιδεύσει μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης μέσα από το περιεχόμενο που βρίσκει κανείς εκεί. Μάλιστα, οι χρήστες του Facebook και του Instagram που βρίσκονται εκτός Ευρώπης δεν έχουν καν τη δυνατότητα να κάνουν opt out (να εξαιρέσουν τον εαυτό τους) από τη συλλογή του περιεχομένου τους. Αλλά ακόμη και στην Ευρώπη, που υπάρχει αυστηρότερη νομοθεσία σχετικά με την προστασία των δεδομένων, η ΜΕΤΑ το έχει κάνει τόσο δύσκολο να κάνουμε opt out, που είναι σαν να μην υπάρχει.

Ακριβώς λόγω της παραπάνω εξέλιξης είναι που εδώ και περίπου 10 μέρες το Cara πήρε φωτιά. Εκεί λοιπόν που η εφαρμογή, που βγαίνει σε mobile και desktop μορφή μετρούσε 40.000 «κατεβάσματα» σε έναν χρόνο, μέσα σε μια βδομάδα εκτοξεύθηκε στα 700.000, ενώ τώρα, λίγες εβδομάδες μετά το buzz φτάνει το 1 εκατομμύριο χρήστες. «Όταν τρίβεις στη μούρη τους τόσο πολύ την ΤΝ, κι έπειτα τους δίνεις τη δυνατότητα να κάνουν opt out, αλλά εν συνεχεία τους το κάνεις εξαιρετικά δύσκολο, εξαγριώνονται», λέει η ίδια για τη μαζική μετοίκηση καλλιτεχνών από το Instagram στο Cara. H οθόνη διεπαφής του Cara είναι ένας συνδυασμός Ιnstagram και Χ (πρώην Τwitter) και επιτρέπει στους χρήστες να βλέπουν και να δημιουργούν οπτικό περιεχόμενο (μόνο εικαστικά έργα, όχι φωτογραφίες), συνομιλώντας μέσω ενός είδους Χ.

Η Ζανγκ επιμένει πως όσοι ασχολούνται με την τεχνολογία έχουν μια εντελώς διαφορετική οπτική στα πνευματικά δικαιώματα, σε σχέση με τους καλλιτέχνες. «Στην τέχνη, δυστυχώς, έχουμε μια εντελώς άλλη οπτική απέναντι στη δημιουργία. Όσοι ασχολείστε με την τεχνολογία, έχετε ένα ιστορικό στον ανοιχτό κώδικα, και επιχειρηματολογείτε σε μια λογική, “αν είναι εκεί έξω, είναι για να το χρησιμοποιεί ο κόσμος”. Για τους καλλιτέχνες όμως, είναι κομμάτι του εαυτού μας, της ταυτότητάς μας. Δε θα ήθελα τον καλύτερο μου φίλο να πειράξει τη δουλειά μου χωρίς να με ρωτήσει. Δεν νομίζω ότι οι άνθρωποι καταλαβαίνουν ότι η τέχνη που κάνουμε δεν είναι προϊόν», ολοκληρώνει η φωτογράφος.