Δύο κοντινές πτήσεις του διαστημικού σκάφους Juno της NASA από την Ιώ, το γεμάτο ηφαίστεια φεγγάρι του Δία, συνέλλεξαν μοναδικές εικόνες και δεδομένα τα οποία η διαστημική υπηρεσία μετέτρεψε σε δύο εντυπωσιακά βίντεο.

Η Ιώ είναι λίγο μεγαλύτερη από το δικό μας φεγγάρι, αλλά δεν μοιάζει με κανένα άλλο μέρος του ηλιακού συστήματος, καθώς η επιφάνειά της καλύπτεται από εκατοντάδες ισχυρά ηφαίστεια, τα οποία εκτοξεύουν συντριβάνια λάβας με ύψος δεκάδων χιλιομέτρων, ορατά ακόμα και από τα μεγάλα τηλεσκόπια στη Γη.

Το Juno (Ήρα) πέταξε σε απόσταση περίπου 1.500 χιλιομέτρων από την επιφάνεια της Ιούς τον Δεκέμβριο και τον Φεβρουάριο για να καταγράψει τις πρώτες λεπτομερείς εικόνες από τα βόρεια γεωγραφικά πλάτη της.

«Η Ιώ είναι απλά γεμάτη με ηφαίστεια, και πιάσαμε μερικά από αυτά σε δράση», ανακοίνωσε ο Σκοτ Μπόλτον, κύριος ερευνητής του προγράμματος Juno.

«Πήραμε επίσης μερικά σπουδαία κοντινά πλάνα και άλλα δεδομένα για μια λίμνη λάβας μήκους 200 χιλιομέτρων που ονομάζεται Loki Patera. Η κατοπτρική αντανάκλαση που κατέγραψαν τα όργανά μας από τη λίμνη υποδηλώνει ότι τμήματα της επιφάνειας της Ιούς είναι λεία σαν γυαλί, θυμίζοντας τον οψιδιανό που δημιουργήθηκε από ηφαιστειακά φαινόμενα στη Γη».

Δείτε στη συνέχεια το animation για τη Loki Patera που δημιούργησε η NASA με τα δεδομένα του Juno:

Αν και η θερμοκρασία του μάγματος στην Ιώ ανέρχεται σε χιλιάδες βαθμούς, η επιφάνεια του φεγγαριού είναι πιθανότατα μείον 100 βαθμούς Κελσίου, δήλωσε ο Μπόλτον. «Όταν το μάγμα βγαίνει έξω καθώς ένα ηφαίστειο εκρήγνυται, παγώνει αμέσως και πιθανώς κάνει χιόνι θείου», είπε.

Αυτό συμβαίνει και στη Loki Patera∙ ενώ η ίδια η λίμνη λάβας είναι πιθανότατα πολύ ζεστή, η κορυφή των νησιών που βρίσκονται μέσα σε αυτή είναι πιθανότατα πολύ κρύα.

Ένα εντυπωσιακό βουνό

Η ομάδα της αποστολής Juno χρησιμοποίησε το όργανο μικροκυματικής ακτινοβολίας του σκάφους για να δημιουργήσει χάρτες της επιφάνειας της Ιούς, δείχνοντας πόσο απίστευτα λεία είναι. Αυτό οφείλεται στη λάβα που αναδύεται συνεχώς και καλύπτει την επιφάνεια.

Ωστόσο, το Juno κατέγραψε και ένα εντυπωσιακό βουνό, το οποίο η ομάδα ονόμασε Steeple Mountain. Το εντόπισε με τη βοήθεια του ήλιου που έλαμπε στην επιφάνεια της Ιούς, αποκαλύπτοντας τη σκιά μιας πολύ απότομης και μυτερής κορυφής. «Χρησιμοποιήσαμε τα επιστημονικά δεδομένα για να κατανοήσουμε τις σκιές και να μετρήσουμε την απόσταση», δήλωσε ο Μπόλτον. «Μπορεί να μην είναι απόλυτα σωστό, αλλά κάπως έτσι θα ήταν αν πηγαίνατε εκεί».

Δείτε στη συνέχεια το animation για το Steeple Mountain της Ιούς:

Η ομάδα χρησιμοποίησε επίσης τη συστοιχία τηλεσκοπίων Atacama Large Millimeter/submillimeter Array στη Χιλή για να παρατηρήσει τα αέρια στην ατμόσφαιρα της Ιούς. Οι ερευνητές βρήκαν ενδείξεις αφθονίας εμπλουτισμένου θείου και χλωρίου, γεγονός που υποδηλώνει ότι η Ιώ ήταν πιθανώς ηφαιστειακά ενεργή για το μεγαλύτερο μέρος ή και από την αρχή της ύπαρξής της, πριν από 4 δισεκατομμύρια χρόνια.

Αποκαλύπτοντας τα μυστήρια της Ιούς

Η Ιώ βρίσκεται σε μια συνεχή κατάσταση διελκυστίνδας, καθώς έλκεται από την τεράστια βαρύτητα του Δία, αλλά και από τα μεγάλα φεγγάρια του, την Ευρώπη και τον Γανυμήδη.

Αυτοί οι τρεις κόσμοι έλκουν τόσο βίαια την Ιώ που η επιφάνειά της διογκώνεται και συρρικνώνεται κατά 100 μέτρα, όπως οι παλίρροιες στη Γη μόνο που στην Ιώ αυτό συμβαίνει σε στερεό έδαφος. Οι δυνάμεις που ασκούνται στην Ιώ προκαλούν στην επιφάνειά της μια τεράστια ποσότητα θερμότητας, γι’ αυτό και το υπέδαφός της παραμένει σαν λιωμένος βράχος, αποτελούμενος είτε από λιωμένο θείο είτε από πυριτικά πετρώματα. Οι συνεχείς ηφαιστειακές εκρήξεις βοηθούν το φεγγάρι να ανακουφίσει τη βαρυτική πίεση.

Η Ιώ έχει μελετηθεί από πολλά διαστημικά σκάφη, συμπεριλαμβανομένων των Pioneer και Voyager στη δεκαετία του 1970 και του Galileo στη δεκαετία του 1990. Και τώρα, οι αποκαλύψεις του Juno βοηθούν τους επιστήμονες να κατανοήσουν τις δυνάμεις πίσω από την ηφαιστειακή δραστηριότητα του φεγγαριού όπως ποτέ άλλοτε.

Με πληροφορίες από: Unprecedented images reveal jaw-dropping features of Jupiter’s ‘tortured moon’ by Ashley Strickland, CNN