Η νέα αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο από την Τουρκία, με αφορμή τα θαλάσσια πάρκα, τάραξε ξανά τα “ήρεμα νερά” που προσδοκούσε η Αθήνα στα ελληνοτουρκικά. Διότι μπορεί στο πεδίο η Άγκυρα να αποφεύγει τις εντάσεις, αλλά σε επίπεδο ρητορικής επιμένει στις αβάσιμες διεκδικήσεις της.

Η ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών της Τουρκίας, που ουσιαστικά επαναφέρει τη θεωρία των “γκρίζων ζωνών” στο Αιγαίο, ήρθε μάλιστα περίπου μήνα πριν το υπό σχεδιασμό ταξίδι του Κυριάκου Μητσοτάκη στη γειτονική χώρα, ως ανταπόδοση της επίσκεψης του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Αθήνα το Δεκέμβριο.

Υπενθυμίζεται ότι κατά την επίσκεψη Ερντογάν στην Ελλάδα είχε υπογραφεί η Διακήρυξη Φιλίας και Καλής Γειτονίας των Αθηνών. Η ελληνική πλευρά είχε δει την υπογραφή της Διακήρυξης ως μία δέσμευση από τουρκικής πλευράς για αποφυγή ενεργειών που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε κλιμάκωση, αλλά και για τη φιλική επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών βάσει του διεθνούς δικαίου.

Η Τουρκία όμως φαίνεται πως βλέπει διαφορετικά τα πράγματα και ότι θεωρεί πως η Ελλάδα θα πρέπει να απέχει από την άσκηση κυριαρχικών της δικαιωμάτων προκειμένου να διατηρηθεί ηρεμία στο Αιγαίο. Το κείμενο της Διακήρυξης των Αθηνών βέβαια δεν είναι νομικά δεσμευτικό και εξαρχής είχε αποσαφηνιστεί ότι δεν αναιρεί τις νομικές θέσεις των δύο χωρών.

Το χρονικό της νέας τουρκικής πρόκλησης

Υπενθυμίζεται ότι το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών αντέδρασε ευθαρσώς στην ανακοίνωση της δημιουργίας θαλάσσιου πάρκου στο Αιγαίο, από τη Μήλο έως τη Νίσυρο. Το θαλάσσιο αυτό πάρκο θα περιλαμβάνει ακατοίκητες νησίδες και βραχονησίδες, με στόχο να δημιουργηθεί καταφύγιο για θαλασσοπούλια και θαλάσσια θηλαστικά.

Το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας με ανακοίνωση του έκανε λόγο για “καθεστώς ορισμένων νησιών, νησίδων και βραχονησίδων των οποίων η κυριαρχία δεν έχει μεταβιβαστεί στην Ελλάδα με διεθνείς συμφωνίες”.

Και μάλιστα απείλησε πως “δεν θα δεχθούμε τετελεσμένα που μπορεί να δημιουργήσει η Ελλάδα σε γεωγραφικούς σχηματισμούς των οποίων το καθεστώς αμφισβητείται”.

Το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών στην ανταπάντηση του κατηγόρησε την Τουρκία ότι “πολιτικοποιεί ένα αμιγώς περιβαλλοντικό ζήτημα”. Τόνισε ότι η προστασία του περιβάλλοντος “θα έπρεπε να ευαισθητοποιεί τις κυβερνήσεις και όχι να χρησιμοποιείται για τη δημιουργία εντυπώσεων”. Και ξεκαθάρισε ότι:

“Η ελληνική Κυβέρνηση θα συνεχίσει να υποστηρίζει απαρέγκλιτα την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας στο πλαίσιο εξωτερικής πολιτικής αρχών. Με έρεισμα στο διεθνές δίκαιο και, ιδίως, στη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας, της οποίας η Ελλάδα αποτελεί συμβαλλόμενο μέρος.”

Οι αντιδράσεις στην Αθήνα

Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Παύλος Μαρινάκης. Ο κ. Μαρινάκης επανέλαβε επίσης (ΕΡΤ) ότι: “Ο καθορισμός ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, που είναι η μόνη διαφορά που έχουμε να συζητήσουμε με την Τουρκία. Ευελπιστούμε να επιλυθεί σε επίπεδο Διεθνούς Δικαίου, όπως έχουμε πει, και τίποτε άλλο”.

Ο υπουργός Άμυνας, Νίκος Δένδιας, πάντως ανέβασε κατά ένα “κλικ” τους τόνους. Εκτίμησε μιλώντας στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών ότι η ανακοίνωση του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών για το θαλάσσιο πάρκο στις Κυκλάδες δείχνει “μια αυξανόμενη ατζέντα τουρκικών διεκδικήσεων και αιτιάσεων”. Ενώ δήλωσε ότι: “Η Ελλάδα πρέπει να αντιδρά κάθετα και απόλυτα σε κάθε τουρκική θέση που παραβαίνει το διεθνές δίκαιο”.

Ο δε υπουργός Επικρατείας, Μάκης Βορίδης, εκτίμησε (Real FM) ότι η Τουρκία “συνολικά δεν πρόκειται να αλλάξει και να γίνει κάτι άλλο από αυτό που είναι“. Σχολίασε πάντως ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει πει πότε ότι με την Τουρκία “έχουμε γίνει φίλοι, είμαστε αγκαλιασμένοι ο ένας με τον άλλον και δεν πρόκειται να υπάρξει κανένα θέμα ποτέ”.

Αλλά ότι η κυβέρνηση: “Έχει πει τα ακριβώς αντίθετα: ότι υπάρχει ένα πλαίσιο διαλόγου, το οποίο είναι σημαντικό να υπάρχει, γιατί ελπίζουμε να οδηγήσει σε αποκλιμάκωση και σε χαμήλωμα της έντασης, χωρίς όμως να υπάρχει ένα κεκτημένο ή ένα δεδομένο ή και μια υπερβολική προσδοκία για όλη αυτή τη διαδικασία”.

Το ταξίδι Μητσοτάκη στην Τουρκία

Εν τω μεταξύ στο εσωτερικό της Νέας Δημοκρατίας υπάρχουν ουκ ολίγες ενστάσεις για την πολιτική της νέας ελληνοτουρκικής προσέγγισης. Κατά το παρελθόν μάλιστα επιφυλάξεις έχουν εκφράσει οι πρώην πρωθυπουργοί Κώστας Καραμανλής και Αντώνης Σαμαράς. Ενώ στο γαλάζιο στρατόπεδο πολλοί πλέον φοβούνται μάλιστα διπλωματικές παγίδες κατά την επικείμενη επίσκεψη Μητσοτάκη στην Τουρκία.

Η ημερομηνία δεν έχει κλειδώσει, ωστόσο διπλωματικές πηγές ανέφεραν ότι ο σχεδιασμός είναι για τα μέσα Μαΐου. Και όπως διευκρίνισε χθες ο κ. Μαρινάκης, ο σχεδιασμός του ταξιδιού προχωρά κανονικά.

“Εμείς πιστεύουμε στον διάλογο, συνεχίζουμε τον διάλογο”, δήλωσε επίσης ο κυβερνητικός εκπρόσωπος. Διαβεβαίωσε πάντως ότι: “Από εκεί και πέρα, δεν είμαστε αφελείς, αξιολογούμε κάθε ενέργεια ξεχωριστά και το ξαναλέω: Δεν υπάρχει καμία διάθεση, και νομίζω πλέον είναι και σαφές από τη στάση συνολικά της κυβέρνησης και του πρωθυπουργού, υποχώρησης από τα κυριαρχικά μας δικαιώματα”.

Σημειωτέον ότι σύμφωνα με διπλωματικές πηγές στις 22 Απριλίου θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα ο επόμενος γύρος των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) και στις 26 Απριλίου η συνάντηση για τη θετική ατζέντα, στην Κωνσταντινούπολη.

Ο πολιτικός διάλογος μεταξύ των δύο χωρών πάντως, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, δεν έχει φτάσει ακόμη στα καυτά ζητήματα της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ. Και ο κ. Μητσοτάκης άλλωστε έχει πολλάκις δηλώσει ότι “η Χάγη είναι ακόμη μακριά”.

Δεν είναι όμως μακριά οι ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου. Σε αυτές η ΝΔ ανησυχεί για τυχόν διαρροές προς τα δεξιά και ιδίως προς την Ελληνική Λύση του Κυριάκου Βελόπουλου. Για αυτό και το κυβερνών κόμμα και ο ίδιος ο κ.Μητσοτάκης καταγγέλλουν σε κάθε ευκαιρία τους “πατριώτες στα λόγια” και προβάλλουν τον “υπεύθυνο πατριωτισμό με πράξεις”, που όπως λένε εκφράζει η κυβέρνηση.