Εξασφαλισμένη θεωρείται η βιωσιμότητα του ασφαλιστικού μας συστήματος έως το μακρινό 2070, σύμφωνα με τη νέα αναλογιστική μελέτη που έχει εκπονήσει η Εθνική Αναλογιστική Αρχή και έχει ήδη κατατεθεί στην αρμόδια επιτροπή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Υπάρχει βέβαια μια πολύ σημαντική και άκρως υποχρεωτική προϋπόθεση: να μην αλλάξει τίποτα όσον αφορά τις λεγόμενες «παραμετρικές αλλαγές», ήτοι όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, ύψος και τρόπος υπολογισμού των παροχών κ.λπ. Και βέβαια, μια εξίσου απογοητευτική διαπίστωση, ότι έχουμε ένα βιώσιμο σύστημα, ανεπαρκές όμως ως προς τη μία και μοναδική υποχρέωση: να εξασφαλίζει σε ασφαλισμένους και συνταξιούχους ένα επαρκές εισόδημα διαβίωσης.

Η μελέτη, σύμφωνα με πληροφορίες της Καθημερινής, παρουσιάζει ένα βιώσιμο ασφαλιστικό σύστημα, σε μια γηρασμένη κοινωνία, με μικρότερο πληθυσμό, ιδιαίτερα μειωμένες δαπάνες αλλά και σημαντικά χαμηλότερες συντάξεις. Οι ειδικοί μάλιστα εκτιμούν πως η σταδιακή μείωση της συνταξιοδοτικής δαπάνης, κάτω και από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο, οδηγεί ουσιαστικά σε συντάξεις ακόμη και κάτω από τα 900 με 850 ευρώ μεικτά.

Ετσι, ακόμη και με τις πλέον δυσοίωνες δημογραφικές και οικονομικές μελλοντικές προοπτικές, το διανεμητικό συνταξιοδοτικό σύστημα της Ελλάδας δεν χρειάζεται και νέες περικοπές συντάξεων προκειμένου να εξασφαλισθεί η μακροχρόνια χρηματοοικονομική του βιωσιμότητα.

Ανάγκη αποταμίευσης

Απαιτούνται βέβαια, και μάλιστα σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο, σημαντικές παρεμβάσεις τόσο από την πλευρά της πολιτείας, όσο και από τους ίδιους τους ασφαλισμένους. Κι αυτό, όχι μόνο για να συνεχιστεί μεσοπρόθεσμα ο λειτουργικός και διοικητικός σχεδιασμός βελτίωσης των υπηρεσιών και η έγκαιρη εξυπηρέτηση των ασφαλισμένων και των συνταξιούχων, αλλά και μακροπρόθεσμα ο σχεδιασμός πολιτικών για να εξασφαλιστεί η επάρκεια των μελλοντικών συνταξιοδοτικών παροχών. Σε αυτό το επίπεδο, η προσωπική ευθύνη των ασφαλισμένων, η συνειδητή αποταμίευση προκειμένου να μη φθάσει κάποιος στα όρια της εξαθλίωσης μεγαλώνοντας, εκτιμάται ότι θα διαδραματίσει στο μέλλον σημαντικό ρόλο. Αρκεί φυσικά, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί στην κοινωνική ασφάλιση, και η πολιτεία να έχει τα αντανακλαστικά να αναδιαμορφώνει τους κανόνες, με βάση τις εξελίξεις στην πραγματική οικονομία.

Το δημογραφικό πρόβλημα

Η «Κ» παρουσιάζει σήμερα τις βασικές παραδοχές που ενέκρινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στις οποίες στηρίζεται η μελέτη, που θα παρουσιαστεί επίσημα εντός του Μαΐου. Και όπως σε ολόκληρη την Ευρώπη, έτσι και στην Ελλάδα, το δημογραφικό αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα.

Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, στην Ελλάδα, την τελευταία πενταετία (2019-2023), ο αριθμός των γεννήσεων υπολείπονταν κατά μέσον όρο, ετησίως, του αριθμού των θανάτων κατά 52.000 άτομα. Για τον λόγο αυτόν η Eurostat αναθεώρησε τις εκτιμήσεις της για τον πληθυσμό της Ελλάδας, προβλέποντας ότι ο πληθυσμός της θα μειωθεί σε 7,8 εκατ. κατοίκους μέχρι το 2070 από 8,6 εκατ. άτομα που προέβλεπε στις δημογραφικές προβολές του 2019. Αυτή την παραδοχή – εκτίμηση λαμβάνει υπόψη και η Εθνική Αναλογιστική Αρχή.

Οπως επίσης, δέχεται ότι το εργατικό δυναμικό της χώρας θα μειωθεί από 4,606 εκατ. άτομα το 2022, σε 3,111 εκατ. άτομα το 2070, όταν στις αντίστοιχες δημογραφικές προβολές του 2019 προέβλεπε ότι το εργατικό δυναμικό της χώρας μας το 2070 θα είναι 3,57 εκατ. άτομα. Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις δυσμενέστερες δημογραφικές προοπτικές της Eurostat για τη χώρα μας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αντίστοιχα αναθεώρησε προς το δυσμενέστερο τη μακροπρόθεσμη μέση αύξηση του ΑΕΠ για τη χώρα μας την περίοδο 2023-2070 σε 1,1% από 1,2% που προέβλεπε στις μελέτες της το 2021.

Οσο για τα επιπλέον δημογραφικά στοιχεία, φαίνεται πως ο δείκτης εξάρτησης των ηλικιωμένων θα διπλασιαστεί μέχρι το 2070, το ποσοστό των ηλικιωμένων άνω των 65 ετών θα αντιστοιχεί το 2030 στο 26,1% του πληθυσμού και θα φτάσει το 2070 στο 33%. Μάλιστα, από αυτούς, οι μισοί θα είναι άνω των 80 ετών.

Το όριο συνταξιοδότησης

Η ηλικία συνταξιοδότησης, ή για την ακρίβεια η ηλικία εξόδου από την αγορά εργασίας, για το 2022 εκτιμάται στα 63,8 έτη. Θα αυξηθεί στα 64,6 το 2030 και θα φτάσει τα 67,5 το 2070. Ενδιάμεσα βέβαια, θα πρέπει η χώρα μας όπως και όλες οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, να αναπροσαρμόσει το γενικό όριο ηλικίας συνταξιοδότησης με βάση τον δείκτη για το προσδόκιμο ζωής. Το οποίο, βάσει των στοιχείων της Ε.Ε. από 84,2 για τις γυναίκες και 78,8 για τους άνδρες το 2022, θα ανέβει στο 86,8 και 82,2, αντίστοιχα, το 2040 και θα εκτιναχθεί στο 90,4 για τις γυναίκες και το 86,5 για τους άνδρες, το 2070.

Τέλος, το εργατικό δυναμικό από 4,6 εκατ. άτομα το 2022, εκτιμάται ότι θα μειωθεί σε 4,3 εκατ. το 2030 και θα περιοριστεί δραματικά, σε 3,11 εκατ. άτομα, το 2070.

Μικρότερες δαπάνες

Οπως εκτιμά, μιλώντας στην «Κ» ο ομότιμος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου Σάββας Ρομπόλης αλλά και ο δρ του Παντείου και αναλογιστής Βασίλης Μπέτσης, με αυτά τα δεδομένα, το επίπεδο των συνταξιοδοτικών δαπανών στην Ελλάδα θα μειωθεί από το 15,6% κοντά στο 11,4% του ΑΕΠ, δηλαδή κάτω από τον μέσο όρο (12% του ΑΕΠ) των χωρών της Ε.Ε.-27. Βέβαια, οι κ. Ρομπόλης και Μπέτσης ξεκαθαρίζουν ότι η εν αναμονή μελέτη μπορεί να χαρακτηρίζει το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα ως χρηματοοικονομικά βιώσιμο, παραβλέπει όμως την παράμετρο της κοινωνικής αποτελεσματικότητας, δηλαδή την επάρκεια των συντάξεων. Και αυτό, γιατί βάσει των μετρήσεων, η μέση σύνταξη θα μειωθεί το 2070 σε 850 ευρώ έναντι 950 ευρώ σήμερα.

Τεράστια βάρη στους νέους

Εναν τρομακτικό «φόρο» της τάξης του 108% του εισοδήματός τους θα πρέπει να πληρώνουν οι νέοι του 2060 προκειμένου το ασφαλιστικό σύστημα, εκτός από το να είναι βιώσιμο, να είναι και ικανό να εγγυηθεί ότι το βιοτικό επίπεδο των συνταξιούχων θα είναι τουλάχιστον ίδιο με αυτό που είχαν ως εργαζόμενοι. Καθώς βέβαια κάτι τέτοιο είναι αδύνατο, η δημογραφική γήρανση θα επιφέρει τεράστιες αρνητικές επιπτώσεις στο βιοτικό επίπεδο, τόσο των ατόμων της παραγωγικής ηλικίας όσο και των ηλικιωμένων. Εκτός εάν η κοινωνία προετοιμαστεί κατάλληλα. Την εκτίμηση αυτή κάνει ο καθηγητής Οικονομικών του ΑΠΘ Νίκος Χ. Βαρσακέλης, σε άρθρο του για τη διαΝΕΟσις.

Στο μέλλον η παραγωγική γενιά πρέπει να πληρώνει ένα ποσό που αντιστοιχεί στο 25% του μέσου εισοδήματος από την εργασία, προκειμένου να καλύπτονται οι ανάγκες των ηλικιωμένων. Πρόκειται για έναν «φόρο», που καταβάλλεται από τη μια με τις ασφαλιστικές εισφορές και από την άλλη μέσω των φόρων που εισπράττει το κράτος και μεταβιβάζει στους ηλικιωμένους, ενισχύοντας τα ταμεία. Σύμφωνα με τα σενάρια για το δημογραφικό, το 2060 ο «φόρος» αυτός θα ανέλθει στο 45%, κατά μέσον όρο, στις αναπτυγμένες χώρες. Δηλαδή, η παραγωγική γενιά θα πρέπει να φορολογείται με 45% για να διατηρηθεί το επίπεδο κατανάλωσης της γενιάς των ηλικιωμένων. Η χώρα μας βέβαια, κατέχει την πρώτη θέση παγκοσμίως, καθώς για το 2060 ο φόρος προβλέπεται σε 108%.

Διαβάστε επίσης: 

Π. Τσακλόγλου: Βιώσιμο το ασφαλιστικό μας σύστημα – Στις 23.000 οι εκκρεμείς συντάξεις

2 χρόνια ΤΕΚΑ: Απολογισμός και τα νέα δεδομένα για την επικουρική ασφάλιση των νέων

Συντάξεις: Χάνουμε 770 ευρώ τον χρόνο από την έλλειψη κεφαλαιοποιητικού συστήματος

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News