Ο Homo sapiens εμφανίστηκε στην Αφρική πριν από τουλάχιστον 300.000 χρόνια, πέρασε όμως καιρός μέχρι να αρχίσει να μεταναστεύει μαζικά στον υπόλοιπο κόσμο πριν από 60 με 70 χιλιάδες χρόνια. Σε ποια περιοχή εγκαταστάθηκε όμως πρώτα;.

Έπειτα από χρόνια έρευνας και υποθέσεων , μια νέα μελέτη προσφέρει μια πρώτη απάντηση: οι πρωτοπόροι έζησαν για χιλιάδες χρόνια ως ομοιογενής πληθυσμός σε μια περιοχή που καλύπτει το σημερινό Ιράν, το νοτιοανατολικό Ιράκ και τη βορειοανατολική Σαουδική Αραβία, πριν τελικά επεκταθούν σε όλη την Ευρώπη και την Ασία πριν από περίπου 45.000 χρόνια.

Η αλήθεια είναι ότι είχαν προηγηθεί και άλλα μεταναστευτικά κύματα, όπως αυτό που οδήγησε τους Homo sapiens στην Αυστραλία πριν από τουλάχιστον 60.000 χρόνια. Όμως η μετανάστευση που περιγράφει η νέα μελέτη ήταν πιο μαζική και οδήγησε στην κατάκτηση ολόκληρης της Ευρασίας.

Η μελέτη που δημοσιεύεται στο Nature Communications βασίστηκε στη γενετική σύγκριση προϊστορικών οστών και σημερινών πληθυσμών, σε συνδυασμό με παλαιοοικολικά δεδομένα που δείχνουν ότι η συγκεκριμένη περιοχή ήταν ιδανική ως μόνιμη κατοικία.

Αυτή η σπηλιά στα Όρη Ζάγκρος του Ιράν φιλοξενούσε ανθρώπους μέχρι πριν από 42.000 χρόνια (Mohammad Javad Shoaee via Reuters)

Για αυτή τη μικρή ομάδα πρωτοπόρων, αποτελούμενη πιθανώς από μερικές χιλιάδες άτομα, η συγκεκριμένη περιοχή, τμήμα του Ιρανικού Υψιπέδου, αποτέλεσε τον «κόμβο» από όπου ξεκίνησαν επόμενα κύματα μετανάστευσης, λένε οι ερευνητές.

«Τα ευρήματά μας προσφέρουν την πρώτη πλήρη εικόνα για την πορεία των προγόνων όλων των σημερινών μη Αφρικανών στις πρώτες φάσεις του αποικισμού της Ευρασίας» σχολίασε στο Reuters ο Λούκα Παγκάνι του Πανεπιστημίου της Πάδοβας, επικεφαλής της μελέτης.

Οι άνθρωποι αυτοί ήταν πιθανότατα νομάδες κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες.  Στο Ιρανικό Υψίπεδο βρήκαν μια ποκιλία ενδιαιτημάτων, από δάση μέχρι λιβαδότοπους και σαβάνες, με εποχικές διακυμάνσεις ανάμεσα σε υγρές και ξηρές περιόδους.

Η μελέτη αποκάλυψε μια πληθώρα ενδείξεων κυνηγιού ζώων όπως γαζέλες, πρόβατα και κατσίκια.

«Η διατροφή τους περιλάμβανε βρώσιμα φυτά και θηράματα μικρού έως μεσαίου μεγέθους» σχολίασε ο Μίκαελ Πετράλια του Πανεπιστημίου «Γκρίφιθ» στην Αυστραλία, μέλος της ερευνητικής ομάδας. «Οι ομάδες κυνηγών-τροφοσυλλεκτών φίνεται ότι εφάρμοζαν έναν εποχικό τρόπο ζωής, μένοντας σε χαμηλά υψόμετρα τους κρύους μήνες και στις ορεινές περιοχές τους θερμότερους μήνες».

Όπως επισήμανε ο Παγκάνι, οι αρχαιότερες προϊστορικές βραχογραφίες χρονολογούνται την εποχή που οι άνθρωποι είχαν αρχίσει να μεταναστεύουν από το Ιρανικό Υψίπεδο. «Οπότε αυτό το πολιτιστικό επίτευγμα μπορεί να γεννήθηκε όσο έμεναν ακόμα στο κόμβο» είπε ο ερευνητής.

Πάντως ο Homo sapiens δεν ήταν το πρώτο είδος ανθρώπου που έζησε εκτός της Αφρικής. Ο πρόγονός μας Homo sapiens εμφανίστηκε πριν από περίπου 2 εκατομμύρια χρόνια και επεκτάθηκε στην Αφρική, ενώ ο Homo neanderthalensis έζησε εκατοντάδες χιλιάδες στην Ευρώπη και συνυπήρξε για λίγο με το δικό μας είδος πριν τελικά εξαφανιστεί πριν από περίπου 40.000 χρόνια.