Η ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου έχει αποδειχθεί πολύ πιο ανθεκτική στις τεράστιες πολιτικές προκλήσεις και στα ζητήματα ασφάλειας που αντιμετώπισε μετά την ευρείας κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, σε σχέση με αυτό που οι περισσότεροι θα φαντάζονταν. Μόλις πριν από δύο χρόνια, η εγκατάλειψη της εξάρτησης από το ρωσικό φυσικό αέριο φαινόταν σχεδόν αδύνατη.

Φυσικό αέριο: Νέα άνοδος στις τιμές – Τι φοβίζει τις αγορές

Ωστόσο, η ΕΕ δεν έχει βγει ακόμη από το δάσος: Η διατήρηση της ενιαίας αγοράς φυσικού αερίου της Ευρώπης είναι πιθανό να κοστίσει πολύ περισσότερο στο μέλλον. Το σύστημα της ΕΕ έπρεπε ήδη να έχει αναδιαμορφωθεί γύρω από την απώλεια της μεγαλύτερης πηγής εφοδιασμού. Και καθώς η μετάβαση από το φυσικό αέριο σε πιο πράσινες εναλλακτικές κερδίζει έδαφος, μια συρρικνούμενη ομάδα εναπομεινάντων πελατών θα πρέπει να επωμιστεί το κόστος συντήρησης των μεγάλων δικτύων φυσικού αερίου.

Για να αντιμετωπιστούν αυτές οι προκλήσεις και άλλες, ορισμένες από τις δαπάνες συντήρησης του δικτύου ενδέχεται να πρέπει να κατανεμηθούν διαφορετικά, επισημαίνουν με δημοσίευμά τους οι Financial Times.

Η Ευρώπη χρειάζεται έναν τρόπο για να αποφύγει τη δημιουργία ενός φαύλου κύκλου στον οποίο τα τιμολόγια του συστήματος πρέπει να συνεχίζουν να αυξάνονται επειδή υπάρχουν λιγότεροι χρήστες για να τα πληρώσουν.

Πριν από δύο χρόνια, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και οι κυβερνήσεις ενήργησαν εξαιρετικά γρήγορα για να κατασκευάσουν αρκετούς πλωτούς τερματικούς σταθμούς υγροποιημένου φυσικού αερίου για να αντικαταστήσουν τηn απώλεια του ρωσικού αερίου. Ως αποτέλεσμα, η ευρωπαϊκή ήπειρος απέφυγε το δελτίο φυσικού αερίου και οι τιμές της αγοράς υποχώρησαν ξανά στα επίπεδα σχεδόν πριν από την κρίση μετά από μόλις 12 μήνες.

Εισφορά αποθήκευσης

Το πιο αμφιλεγόμενο νέο κόστος που προέκυψε από το 2022, ωστόσο, ήταν η λεγόμενη «εισφορά αποθήκευσης» της Γερμανίας. Η χώρα εισήγαγε αυτή τη νέα χρέωση σε όλο το φυσικό αέριο που εξέρχεται από το δίκτυό της ως τρόπο να αναπληρώσει τις απώλειες πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ που υπέστη η κυβέρνηση αγοράζοντας αέριο σε τιμές ρεκόρ πριν από δύο χρόνια προκειμένου να γεμίσει τις αποθήκες της. Η εισφορά αυτή ανέρχεται σε 1,86 €/MWh αυτή τη στιγμή και αναμένεται να αυξηθεί σε 2,50 €/MWh από τις αρχές Ιουλίου. Ωστόσο, η γερμανική κυβέρνηση ανακοίνωσε την Πέμπτη ότι σχεδιάζει να καταργήσει τη χρέωση από τις αρχές του 2025.

Ως αποτέλεσμα, οι ευκαιρίες διασυνοριακών εμπορικών συναλλαγών εξαντλούνται, με συνέπεια τα ευέλικτα περιουσιακά στοιχεία όπως οι χώροι αποθήκευσης να χρησιμοποιούνται πλέον ελάχιστα και οι αναπτυσσόμενες αγορές όπως η Ουκρανία δυσκολεύονται περισσότερο να ενσωματωθούν στο ευρωπαϊκό δίκτυο. Για παράδειγμα, οι έμποροι έχουν ελάχιστα κίνητρα αυτό το καλοκαίρι να αποθηκεύουν φυσικό αέριο στην Ουκρανία όπως παλιά, επειδή οι διαφορές μεταξύ των τιμών του καλοκαιριού και του χειμώνα είναι πολύ μικρές για να καλύψουν ακόμη και το μισό κόστος αποστολής φυσικού αερίου από την Αυστρία στην Ουκρανία και πάλι.

Η ΕΕ θα μπορούσε να εξετάσει τη δημιουργία ενός δικού της «κακού Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς», όπως μια κακή τράπεζα, η οποία θα μπορούσε να κατέχει (και να πληρώσει για) χωρητικότητα που δεν χρειάζεται πλέον η αγορά, αλλά δεν έχει ακόμη παροπλιστεί πλήρως. Μια επιδοτούμενη συρρίκνωση του δικτύου σε εκείνα τα μέρη που συνήθιζαν να μεταφέρουν πολύ ρωσικό φυσικό αέριο μπορεί επίσης να είναι μέρος της λύσης. Στην άλλη κατεύθυνση, θα πρέπει ίσως να υπάρξει εξαίρεση από τα τιμολόγια για εταιρείες που χρησιμοποιούν νέους ή επαναχρησιμοποιημένους αγωγούς μεταξύ τερματικών σταθμών LNG και ηπειρωτικών χωρών που δε βρέχονται από θάλασσα.

Τα τιμολόγια δικτύου είναι ένας χρήσιμος τρόπος κατανομής του κόστους σε ολόκληρο τον κλάδο. Η χρήση του συστήματος είναι συνήθως ένας καλός δείκτης για το μερίδιο αγοράς και επομένως το πόσο από το κόστος συντήρησης της αγοράς πρέπει να πληρώσει μια εταιρεία. Ωστόσο, ορισμένα κόστη μπορεί να ανακτηθούν καλύτερα με άλλους τρόπους, ώστε να αποφευχθούν τα τέλη δικτύου που αποθαρρύνουν το είδος της συμπεριφοράς που θέλει να προωθήσει η ΕΕ — για παράδειγμα, αποστολή περισσότερου LNG στην ενδοχώρα από τις ακτές. Καθώς η Ευρώπη αναπτύσσει την ικανότητά της να εισαγάγει LNG, η διατήρηση μιας περιορισμένης διαφοράς στην τιμή αγοράς μεταξύ των ακτών και του εσωτερικού θα απαιτήσει φθηνή χωρητικότητα αγωγών.

Πιο ακριβή η ενιαία ευρωπαϊκή αγορά αερίου

Εν ολίγοις, η διατήρηση μιας ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς φυσικού αερίου, η οποία δεν ήταν ποτέ δωρεάν, θα είναι πιο ακριβή από εδώ και στο εξής. Η Ευρώπη πρέπει να επανεξετάσει τον τρόπο με τον οποίο κατανέμεται αυτό το πρόσθετο κόστος, διαφορετικά ο κατακερματισμός των διαπραγματεύσιμων αγορών της μπορεί να είναι αναπόφευκτος.

Εν τω μεταξύ, οι φορείς εκμετάλλευσης των δικτύων μεταφοράς φυσικού αερίου της Ευρώπης, που παρέχουν τις αρτηρίες των αγωγών σε όλη την ήπειρο, πρέπει να επανεξετάσουν τα μοντέλα εσόδων τους για έναν κόσμο στον οποίο δεν ρέει ρωσικό αέριο μέσω του συστήματος. Οι λεγόμενοι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς (TSO) στην Τσεχία, την Αυστρία και τη Σλοβακία σχεδιάζουν όλοι να αυξήσουν τα τέλη τους για τη μεταφορά φυσικού αερίου μέσω των συστημάτων τους για να καλύψουν τα χαμένα έσοδα από τη ρωσική διαμετακόμιση.

Αυτά τα επιπλέον έξοδα μεταφοράς θα κάνουν πιο ακριβή τη μεταφορά φυσικού αερίου νότια και δυτικά προς την κεντρική Ευρώπη. Οι μεταφορείς φυσικού αερίου κάνουν ήδη ό,τι μπορούν για να αποφύγουν τη μεταφορά φυσικού αερίου μέσω της Γερμανίας, της κύριας οδού για το LNG για να φτάσει στις ανατολικές αγορές που δεν έχουν πρόσβαση στη θάλασσα. Όταν οι εταιρείες δεν μπορούν να αποφύγουν τη γερμανική διαδρομή, η τοπική τιμή στον τελικό προορισμό του φυσικού αερίου πρέπει να είναι υψηλότερη από αυτήν στη Γερμανία για να προσελκύσει εισαγωγές.