Με τις τιμές των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων να έχουν φτάσει σε προκλητικά υψηλά επίπεδα, καθιστώντας τις διακοπές για τον μέσο μισθωτό είδος πολυτελείας, θέμα που το in έχει αναδείξει αναζητώντας τις αιτίες και φωτίζοντας την κοινωνική διάστασή του, το υπουργείο Ναυτιλίας αναγνωρίζει επιτέλους το πρόβλημα και επιχειρεί να δώσει απαντήσεις.

Για πρώτη φορά μιλά ξεκάθαρα, έστω μέσω πηγών, για «απότομη αύξηση τιμών», ενώ είχε προηγηθεί η γνωστοποίηση της απεύθυνσης στην Επιτροπή Ανταγωνισμού προς εξέταση μιας περίπτωσης ενδεχόμενης καταχρηστικής συμπεριφοράς από ακτοπλοϊκή εταιρεία.

Ειδικότερα, πηγές του υπουργείου παραδέχονται πως υπάρχει «απότομη αύξηση τιμών» σε τρεις γραμμές και συγκεκριμένα στις Σποράδες (προφανώς από Βόλο) στη γραμμή Λαύριο – Λήμνος, και Ραφήνα – Άνδρος, ανατιμήσεις που είχε αναδείξει ο ΟΤ σε ρεπορτάζ. Για αυτές τις περιπτώσεις εξετάζεται, με την συνδρομή της Επιτροπής Ανταγωνισμού, η μη τήρηση των κανόνων του υγιούς ανταγωνισμού, αλλά και γενικότερα η τήρηση της νομοθεσίας.

Στην περίπτωση της γραμμής Λαύριο-Λήμνος πάντως κύκλοι της ακτοπλοΐας εκφράζουν την απορία τους πως είναι δυνατόν να καταγράφεται «απότομη άνοδος τιμών», τη στιγμή που ισχύει κρατικό ναυλολόγιο.

Πρόβλημα οι τιμές στα ακτοπλοϊκά εισιτήρια στα ταχύπλοα

Το αρμόδιο υπουργείο εντοπίζει ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα των υψηλών τιμών στα ακτοπλοϊκά εισιτήρια εμφανίζεται στις μετακινήσεις με ταχύπλοα σκάφη και κυρίως στις ενδονησιωτικές συνδέσεις. Για παράδειγμα στη γραμμή Πειραιάς – Μύκονος ενώ με το συμβατικό πλοίο η μέση τιμή του εισιτηρίου είναι μειωμένη κατά 5,25%,  με ταχύπλοο σκάφος η μέση τιμή του εισιτηρίου έχει αυξηθεί κατά 11.76%.

Επίσης, στη γραμμή Νάξος-Πάρος ενώ με το συμβατικό πλοίο η μέση τιμή του εισιτηρίου είναι μειωμένη κατά 3,63%, με ταχύπλοο σκάφος έχει αυξηθεί κατά 32,80%.

Κατά τα λοιπά το υπουργείο Ναυτιλίας ισχυρίζεται ότι η ανταπόκριση της ακτοπλοϊκής αγοράς στις προσπάθειες του Υπουργείου για συγκράτηση των τιμών είναι θετική κατά την φετινή σεζόν, επισημαίνοντας πως οι τιμές είναι σταθερές, έως και μειούμενες στα συμβατικά πλοία.

Σημειώνει ακόμη ότι εκτός από τις σταθερές τιμές, είναι ακόμα περισσότερες οι προσφορές και οι εκπτώσεις και αναφέρει μάλιστα ότι εκτός της οικονομικής θέσης σε κάποιες εταιρείες έχει προστεθεί και η «έξτρα οικονομική θέση».

Το Παρατηρητήριο Τιμών στα ακτοπλοϊκά εισιτήρια

Το Υπουργείο Ναυτιλίας αναφέρεται ακόμη στα μέτρα που έχει λάβει για την συγκράτηση των τιμών, κάνοντας ειδική μνεία στη δημιουργία του Παρατηρητηρίου Τιμών που όπως λέει «ελέγχει σε χρόνους (σχεδόν) real time όλα τα εκδιδόμενα εισιτήρια της ακτοπλοΐας και διαθέτει παράλληλα ιστορικό αρχείο».

Το Παρατηρητήριο βρίσκεται σήμερα σε πιλοτική λειτουργία και αναμένεται πολύ σύντομα να εκδίδει εβδομαδιαία, μηνιαία και ετήσια reports για επιλεγμένες γραμμές, τόσο για συμβατικά όσο και για τα ταχύπλοα σκάφη.

Η Επιτροπή Ανταγωνισμού και οι έλεγχοι στα ακτοπλοϊκά εισιτήρια

Άλλο μέτρο που επικαλείται ο υπουργός Χρήστος Στυλιανίδης είναι η επιστολή που απέστειλε στον πρόεδρο της Επιτροπής Ανταγωνισμού ζητώντας στενότερη συνεργασία ώστε να υπάρχει ταχύτερη και αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση τυχών περιστατικών καταχρηστικής συμπεριφοράς στην αγορά εκ μέρους ακτοπλοϊκών επιχειρήσεων. Ήδη, έχει αποσταλεί στην Αρχή μια (1) σχετική περίπτωση προς εξέταση.

Παράλληλα προχώρησε σε ελέγχους από 07/06/2024 έως και 16/06/2024 σε επιβατηγά και επιβατηγά οχηματαγωγά πλοία της ακτοπλοΐας και βεβαιώθηκαν επτά (7) παραβάσεις για παράλειψη ενημέρωσης της αρμόδιας Αρχής σχετικά με μεταβολές των τιμών των εισιτηρίων (άρθρο 44 πργ. 13 του ν.4948/2022). Ταυτόχρονα, ξεκίνησε η διαδικασία επιβολής διοικητικών κυρώσεων και των προβλεπόμενων προστίμων. Υπογραμμίζει ότι οι εντατικοί έλεγχοι θα συνεχιστούν κατά τη διάρκεια όλης της καλοκαιρινής περιόδου ενώ τονίζει ότι διενεργούνται έλεγχοι για την τήρηση ή μη του κρατικού ναυλολογίου, όπου απαιτείται.

Ελεύθερη η αγορά και η υποχρέωση ενημέρωσης 3 ημέρες νωρίτερα

Το υπουργείο υποστηρίζει ακόμη ότι οι τιμές καθορίζονται ελεύθερα, σύμφωνα με τις γενικότερες αρχές του ανταγωνισμού και της υγιούς λειτουργίας της αγοράς. Στην περίπτωση αυτή, όπως και στην αεροπορική αγορά, οι τιμές των εισιτηρίων μπορούν να μεταβάλλονται ανάλογα με την προσφορά και την ζήτηση, ακόμη και κατά την διάρκεια της ημέρας.

Να σημειωθεί πάντως ότι κάθε εταιρία έχει υποχρέωση να ενημερώνει το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής μέσα σε 3 μέρες, για την μεταβολή αυτή. Σε περίπτωση που μια εταιρία δεν ενημερώσει το αρμόδιο Υπουργείο αντιμετωπίζει διοικητικές κυρώσεις και επιβολή προστίμου.

Οι μηχανές αναζήτησης

Για το Υπουργείο τα δημοσιεύματα που αναφέρουν διάφορες τιμές  στα ακτοπλοϊκά εισιτήρια είναι εικόνα της στιγμής από τις διάφορες μηχανές αναζήτησης και υποστηρίζει πώς έχει πραγματική εικόνα των εισιτηρίων που εκδίδονται, των τιμών τους, των θέσεων τους (οικονομική, διακεκριμένη κ.ο.κ), των τυχών εκπτώσεών τους κ.ο.κ.

Τι λέει για τις συγκρίσεις τιμών

Το υπουργείο Ναυτιλίας ισχυρίζεται ότι είναι αδόκιμο να συγκρίνεται το εισιτήριο ενός πλοίου, με το κόστος ή με το εισιτήριο των χερσαίων μεταφορών (Ι.Χ., Ταξί, Σιδηρόδρομος ή ΚΤΕΛ) ή των εναέριων μεταφορών, καθώς οι υπηρεσίες διαφέρουν ενώ είναι δύσκολο να υπολογίσεις, σε κάθε περίπτωση την αναλογία χιλιομέτρων με ναυτικά μίλια, σε σχέση με την κατανάλωση και το είδος του καυσίμου που χρησιμοποιεί κάθε μεταφορικό μέσο.

Επιπλέον, όπως λέει είναι αδόκιμο να συγκρίνονται οι ακτοπλοϊκές συνδέσεις της Ελλάδας με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Και αυτό γιατί η Ελλάδα έχει ένα πυκνό εσωτερικό δίκτυο ακτοπλοΐας που καμία άλλη χώρα ευρωπαϊκή ή μεσογειακή δεν έχει. Η Μάλτα (η οποία έχει 3 κατοικήσιμα νησιά), η Ιταλία λόγω Σικελίας και Σαρδηνίας και οι Σκανδιναβικές χώρες που έχουν κάποια μικρά πορθμεία, είναι οι μόνες με εσωτερικό ακτοπλοϊκό δίκτυο. Ως εκ τούτου, λέει το υπουργείο, οι έρευνες που συγκρίνουν τις τιμές των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων μεταξύ ευρωπαϊκών ή μεσογειακών χωρών δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματικότητα.

Άγονες γραμμές

Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στα ακτοπλοϊκά εισιτήρια και στις άγονες γραμμές, με το υπουργείο να επισημαίνει πως τα μισθώματα έχουν αυξηθεί από 90 εκατ. ευρώ το 2019, σε 154 εκατ. ευρώ φέτος και να συμπληρώνει πως στα μικρά νησιά οι μετακινήσεις των μόνιμων κατοίκων είναι δωρεάν.

Λέει ακόμη ότι το κρατικό ναυλολόγιο, υποχρεώνει τις ακτοπλοϊκές εταιρίες να έχουν για όλους τους επιβάτες, οχήματα και εμπορεύματα εξαιρετικά χαμηλές τιμές π.χ. €3, €5, €10 ευρώ στις άγονες γραμμές.

Υιοθετεί τα επιχειρήματα των ακτοπλόων

Όσον αφορά στην τιμή ενός εισιτηρίου και πως από ποιους παράγοντες επηρεάζεται, το Υπουργείο απαντά αξιοποιώντας τα επιχειρήματα του ακτοπλοϊκού κλάδου. Συγκεκριμένα σημειώνει ότι εκτός από τον ανταγωνισμό και από τον τύπο του πλοίου, το μέγεθός του (οικονομίες κλίμακας), την ώρα έναρξης ή την επιθυμητή ώρα προσέγγισης του πλοίου στον λιμένα επιλογής, την ταχύτητα και τις ανέσεις του πλοίου, επηρεάζονται από το κόστος καυσίμου.

Το κόστος καυσίμου, λέει, είναι το πιο σημαντικό στοιχείο στην διαμόρφωση της τιμής του εισιτηρίου ενώ προσθέτει πως λόγω του πολέμου στην Ουκρανία (Φεβρουάριος του 2022) η τιμή του καυσίμου πολλαπλασιάστηκε, χωρίς να υπάρχει αντίστοιχη αύξηση των εισιτηρίων των πλοίων (σημ. οι αυξήσεις ήταν 15% περίπου).

Εκτός του καυσίμου σημειώνεται πως και στο κόστος διαμόρφωσης του εισιτηρίου συνυπολογίζονται κυρίως:

• Το μισθολογικό κόστος (μισθοί και έξτρα μισθοδοσία), το οποίο έχει από το 2021 έως σήμερα αυξηθεί κατά 24% περίπου.
• Το επισκευαστικό κόστος (ανταλλακτικά, συντηρήσεις, δεξαμενισμοί κ.ά.), μεταξύ 2021 και 2023, έχει αυξηθεί κατά 14%.

Μείωση τιμών μόλις 1,61%

Τέλος ισχυρίζεται ότι περίπου 3,4 εκατ. επιβάτες της ακτοπλοΐας πέρυσι το Α’ εξάμηνο του 2023 πλήρωσαν καθαρό ναύλο (δηλ. χωρίς εκπτώσεις και προσφορές) κατά μέσο όρο 29,13 Ευρώ το εισιτήριο τους ενώ φέτος για το ίδιο διάστημα οι περίπου 3,8 εκατ. επιβάτες πλήρωσαν κατά μέσο όρο 28,66 Ευρώ το εισιτήριο τους, που σημαίνει ότι η μείωση των τιμών των ακτοπλοϊκών εισιτηρίων (καθαροί ναύλοι χωρίς εκπτώσεις) για το Α’ εξάμηνο του έτους φέτος είναι στο -1,61%, σε σχέση με πέρυσι.