Ο Σουρεαλισμός γιορτάζει τα εκατό του χρόνια και σε όλο τον κόσμο οργανώνονται εκθέσεις με καλλιτέχνες που συνέδεσαν το όνομά τους με το κίνημα και άλλαξαν με τα έργα τους την ιστορία της τέχνης.

Ένας από αυτούς ήταν ο Σαλβαδόρ Νταλί που γεννήθηκε στο Φιγέρες της Ισπανίας το 1904 και θεωρείται ένας από τους πιο γνωστούς ζωγράφους του 20ού αιώνα και μια πολύ εκκεντρική φυσιογνωμία της σύγχρονης τέχνης.

Το μουσείο που φέρει το όνομά του στη Φλόριντα παρουσιάζει μια έκθεση πολύ διαφορετική από όσες αφορούν το έργο του, η οποία μας προσκαλεί να φανταστούμε ξανά τον Νταλί μέσα από τις φαντασιώσεις του που αφορούν τον κόσμο της φύσης και των λουλουδιών.

Η έκθεση «Reimagining Nature: Dalí’s Floral Fantasies» που θα διαρκέσει μέχρι τις 20 Οκτωβρίου 2024 παρουσιάζει μια σπάνια σειρά έργων πολύ διαφορετική που δείχνει την αχαλίνωτη φαντασία μιας πολυσχιδούς και ιδιόρρυθμης προσωπικότητας. 

Οι σειρές αυτών των έργων που έγιναν από τον Νταλί μεταξύ του 1968 και 1972, αναδεικνύουν μερικά από τα πιο πολύτιμα έργα σε χαρτί που έκανε στον απόηχο της εποχής της ποπ αρτ. Φρούτα, λουλούδια, μονόκεροι, τριαντάφυλλα και πεταλούδες έρχονται να μεταμορφώσουν με το χέρι του Νταλί τον φυσικό κόσμο όπως τον γνωρίζουμε προσθέτοντας στοιχεία από την οικεία του εικονογραφία.

Οι τρεις ενότητες έργων ονομάζονται Flora Dalínae (Τα λουλούδια του Νταλί), 1968, FlorDalí (Τα φρούτα), 1969 και Florals (Σουρεαλιστικά Λουλούδια), 1972,  και δημιουργήθηκαν όταν η πρακτική του Νταλί σε εκτυπώσεις γινόταν ολοένα και πιο παραγωγική.

Ο Νταλί ζωγράφιζε συχνά πάνω από πρωτότυπες βοτανικές εικονογραφήσεις, όπως αυτές των καλλιτεχνών του 18ου και του 19ου αιώνα Pierre-Antoine Poiteau και Pierre-Joseph Redouté. Τα έργα αυτής της έκθεσης φανερώνουν μια άλλη όψη των παραδοσιακών απεικονίσεων φρούτων και λουλουδιών με αταίριαστα στοιχεία και ονειρικούς χαρακτήρες και με τα εμβληματικά σύμβολα που υπάρχουν σε όλη την καριέρα του Ισπανού ζωγράφου, κλειδιά, μύγες, μυρμήγκια και ρολόγια που λιώνουν.

Αυτή είναι η πρώτη φορά που ένα σύνολο τέτοιων έργων του παρουσιάζεται μαζί και δείχνει την αγάπη του για την κάθε είδους μεταμόρφωση. Τα εφιαλτικά πολλές φορές τοπία του δίνουν τη θέση τους σε ένα πιο «ρομαντικό» κόσμο, σκληρό και αυτόν όταν τον πλησιάσουμε από κοντά, με τους δικούς του κανόνες που δημιουργούν τη αρμονία της φύσης και ένα διαρκές ρολόι μιας αναπαραγωγικής διαδικασίας.

Η ιδιότροπη μελέτη τους δημιουργεί ένα απολαυστικό ψευδαίσθητο αποτέλεσμα. Το μουσείο αποκαλεί σουίτες τα σύνολα των έργων που παρουσιάζονται σημειώνοντας ότι ο Νταλί που η βοτανική εξέλιξη αποτελούσε μια διαρκή πηγή έμπνευσης στο έργο του, επηρεάστηκε βαθιά από τον οπτικό μετασχηματισμό του φυσικού κόσμου. Αυτή η διαρκώς μεταλλασσόμενη πηγή ομορφιάς ασκούσε μεγάλη έλξη σε έναν από τους μεγάλους δασκάλους της ψευδαίσθησης του 20ού αιώνα.

Η βοτανική έχει όντως εμφανιστεί στα προηγούμενα έργα του Νταλί. Στο έργο «Τρεις νεαρές σουρεαλίστριες που κρατούν στην αγκαλιά τους τα δέρματα μιας ορχήστρας» (1936) και το «Ανατομίες» (1937) παρουσιάζονται φιγούρες με λουλούδια για κεφάλια, που αργότερα απηχούν στις γυναικείες μορφές στο εξώφυλλό του τον Ιούνιο του 1939 για τη Vogue. Το 1958, στο αινιγματικό του έργο «Διαλογιστικό Τριαντάφυλλο» θα παρουσίαζε την ψυχολογική ένταση μέσω ενός ολάνθιστου τριαντάφυλλου που αιωρείται στον ουρανό πάνω από ένα έρημο τοπίο σαν εικόνα ονείρου και εφιάλτη.

Ένα τριαντάφυλλο με πεταλούδες στον μίσχο του δείχνει τη προσπάθεια του Νταλί να αποδράσει από το τυπικό οπτικό πεδίο αξιοποιώντας τα όνειρα και τη μεταμόρφωση. «Βλέπω την ανθρώπινη μορφή σε δέντρα, φύλλα, ζώα. Βλέπω ζωικά και φυτικά χαρακτηριστικά στους ανθρώπους», έλεγε. «Τα ανθρώπινα όντα δημιουργούνται και αλλάζουν. Όταν κοιμούνται, αλλάζουν εντελώς, μεταμορφώνονται – σε λουλούδια, φυτά, δέντρα».

Το μουσείο σημειώνει επίσης ότι η σειρά λουλουδιών του Νταλί εμφανίστηκε στο απόγειο της ποπ αρτ, αφού γνώρισε τον Άντι Γουόρχολ. Οι βοτανικές του δημιουργίες δεν αντανακλούν μόνο τα τολμηρά χρώματα και τις προκλητικές ενέργειες του κινήματος, αλλά τις τεχνικές του, που επηρέασαν τον Νταλί στο να ασχοληθεί με την χαρακτική. Το σουρεαλιστικό κολάζ των έργων του δημιουργεί νέα «φυλή» όντων και ένα νέο είδος αντίληψης.  «Ο Νταλί φαίνεται να προβλέπει τα θαύματα της γενετικής μηχανικής, πιέζοντας τα όρια αυτού που μπορεί κανείς να φανταστεί και εμπνέει νέους τρόπους να δεις τον κόσμο» λέει ο Χανκ Χάιν, εκτελεστικός διευθυντής του μουσείου.