Ενιαίοι όροι και προϋποθέσεις θεμελίωσης επικουρικής σύνταξης ισχύουν πλέον τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα, με τη συμπλήρωση 15 ετών επικουρικής ασφάλισης (4.500 ένσημα) και μάλιστα είτε σε έναν φορέα είτε και διαδοχικά, καθώς διάταξη που ψηφίστηκε στον τελευταίο ασφαλιστικό νόμο προχώρησε ένα βήμα μπροστά την προσπάθεια ενοποίησης των κανόνων του ασφαλιστικού μας συστήματος. Παράλληλα, άνοιξε τον δρόμο και για την ένταξη των επικουρικών συντάξεων στο σύστημα fast track, προκειμένου να ξεμπλοκάρει ο όγκος των εκκρεμοτήτων, που έχει πλέον μετατοπιστεί στην επικούρηση.

Ετσι, εφεξής όλοι οι ασφαλισμένοι του ΕΦΚΑ που έχουν επικουρική ασφάλιση, δικαιούνται μηνιαία επικουρική σύνταξη γήρατος, αρκεί να έχουν συμπληρώσει τουλάχιστον 15 έτη ή 4.500 ημέρες ασφάλισης (ένσημα) και να έχουν λάβει για την αιτία αυτή κύρια σύνταξη. Με τη σημαντική αυτή αλλαγή, απλοποιούνται οι διαδικασίες για τη θεμελίωση του δικαιώματος σε επικουρική σύνταξη για όλα τα Ταμεία, με αποτέλεσμα να επιτρέπεται η υπαγωγή και των επικουρικών στη διαδικασία fast track. Τι σημαίνει αυτό: Οι επικουρικές μπορούν να εκδίδονται εντός προθεσμίας 3 μηνών από την ημερομηνία απονομής κύριας σύνταξης ή εντός 6 μηνών από την ημερομηνία αίτησης για την απονομή επικουρικής σύνταξης, αν αυτή υποβλήθηκε μεταγενέστερα από την αίτηση απονομής κύριας σύνταξης.

Στις περιπτώσεις που υφίσταται διαδοχικός χρόνος ασφάλισης σε Ταμεία εντός του ΕΦΚΑ, η επικουρική σύνταξη εκδίδεται από τον φορέα στον οποίο έχει υποβληθεί η σχετική αίτηση. Προσοχή. Δεν επέρχεται καμία αλλαγή όσον αφορά τη θεμελίωση δικαιώματος για επικουρική σύνταξη λόγω αναπηρίας και λόγω θανάτου, καθώς εξακολουθούν να εφαρμόζονται οι προϋποθέσεις θεμελίωσης δικαιώματος για κύρια σύνταξη αναπηρίας και θανάτου.

Καταργείται ο έλεγχος προϋποθέσεων στη διαδικασία ταχείας απονομής επικουρικών συντάξεων, που σημαίνει ότι δεν θα ελέγχεται αν ο ασφαλισμένος έχει το σύνολο ή μέρος του χρόνου επικουρικής ασφάλισης στο πρώην ΕΤΕΑΜ ή σε φορείς που είχαν ενταχθεί σε αυτό, αλλά η αίτηση θα προχωράει ανεξαρτήτως σε ποιον φορέα συμπληρώνει τη 15ετία.

Η έκδοση της επικουρικής θα πρέπει να πραγματοποιείται εντός προθεσμίας 6 μηνών.

Το μέτρο εφαρμόζεται αναδρομικά και στις εκκρεμείς αιτήσεις και ήδη έχει οδηγήσει σε σημαντική μείωση του χρόνου διεκπεραίωσης και αναμονής, και αντίστοιχα του στοκ των εκκρεμών επικουρικών συντάξεων. Συγκεκριμένα, οι νέες και ευνοϊκότερες προϋποθέσεις απονομής επικουρικής σύνταξης εφαρμόζονται και σε αιτήσεις που βρίσκονται στη διαδικασία ελέγχου, όπως και σε εκκρεμείς αιτήσεις από την ημερομηνία υποβολής της αρχικής αίτησης συνταξιοδότησης. Για να αποφευχθούν τα λάθη, πρέπει να διευκρινιστεί ότι ως εκκρεμείς νοούνται οι αιτήσεις επί των οποίων μέχρι και 19/12/2023 (ημερομηνία έναρξης ισχύος του νόμου) δεν έχει εκδοθεί απόφαση επικουρικής σύνταξης ή είχε εκδοθεί απόφαση αλλά ο συνταξιούχος υπέβαλε ένσταση χωρίς να έχει λάβει απάντηση έως τις 19/12/2023. Επίσης, στις εκκρεμείς αιτήσεις συγκαταλέγονται και όσες έχουν απορριφθεί σιωπηρά (χωρίς απορριπτική απόφαση) σε διάστημα 50 ημερών από την υποβολή της αίτησης.

Οι συνταξιούχοι που έχουν πάρει απορριπτική απόφαση θα πρέπει να επανέλθουν με νέα αίτηση για επικουρική σύνταξη. Για αιτήσεις που είχαν υποβληθεί έως τις 19/12/2023 και για τις οποίες έχουν εκδοθεί αποφάσεις αναγνωρίσεων χρόνων ασφάλισης για θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος, διευκρινίζεται ότι, εφόσον δεν είχε παρέλθει η προθεσμία για την εξόφληση της εξαγοράς, έως τις 20/12/2023 εκδίδεται απόφαση απονομής επικουρικής σύνταξης με αναδρομικά από την ημερομηνία υποβολής της αρχικής αίτησης. Στην περίπτωση αποφάσεων αναγνώρισης χρόνου ασφάλισης για θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος, για τις οποίες έχει παρέλθει άπρακτη η προθεσμία για την εξόφληση της εξαγοράς, απαιτείται η υποβολή νέας αίτησης και η σύνταξη θα αρχίσει να καταβάλλεται από την ημερομηνία της νέας αίτησης.

Για τον έλεγχο των αποφάσεων που εκδίδονται με τη διαδικασία της ταχείας απονομής, πλέον δίνεται χρονικό περιθώριο ενός έτους στις υπηρεσίες του ΕΦΚΑ για τον έλεγχο των πράξεων απονομής επικουρικής σύνταξης με απώτατο χρονικό όριο ελέγχων έως τα 3 έτη. Η προηγούμενη διάταξη έδινε περιθώριο ελέγχων εντός 3 ετών και αποκλειόταν κάθε έλεγχος μετά την παρέλευση 5ετίας από την έκδοση απόφασης.

Βέβαια, παράλληλα θεσμοθετήθηκε και το πέναλτι για πρόωρη έξοδο στις επικουρικές που εφαρμοζόταν μεν με το νέο σύστημα υπολογισμού των επικουρικών, αλλά αυθαίρετα γιατί δεν υπήρχε ρητή πρόβλεψη στον νόμο 4387/2016 (νόμος Κατρούγκαλου). Πλέον, προβλέπεται μείωση, αντίστοιχη με αυτήν που ισχύει στις πρόωρες κύριες συντάξεις. Συνεπώς, οι ασφαλισμένοι που επιθυμούν να αποχωρήσουν εφεξής με μειωμένο όριο ηλικίας για κύρια σύνταξη (π.χ. 62 ή 60) θα έχουν από 20/12/2023 μείωση και στο τμήμα της επικουρικής σύνταξης που αφορά χρόνο ασφάλισης μέχρι την 31η/12/2014. Το ποσοστό μείωσης θα είναι ίδιο με αυτό που επιβλήθηκε στην κύρια σύνταξη λόγω μειωμένου ορίου ηλικίας, δηλαδή από 6% για αποχώρηση κατά ένα έτος πριν από το πλήρες όριο ηλικίας, έως 30% για αποχώρηση κατά 5 ή περισσότερα έτη πριν από το κανονικό όριο ηλικίας.

Με 15ετία, αλλά χωρίς πλασματικά

Δεν έχουν τη δυνατότητα αναγνώρισης πλασματικών χρόνων όσοι θεμελιώνουν δικαίωμα για επικουρική σύνταξη με 15 χρόνια ασφάλισης. Οι αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Εργασίας είναι ξεκάθαρες: Πλασματικά χρόνια ασφάλισης αναγνωρίζονται από τους ασφαλισμένους των οποίων οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης άλλαξαν, και συγκεκριμένα αυξήθηκαν, με τις διατάξεις του γνωστού νόμου Κατρούγκαλου (ν. 3863/2010). Οι μεταγενέστερες διατάξεις, όπως αυτές του τελευταίου ασφαλιστικού νόμου που δίνουν δικαίωμα για λήψη επικουρικής με 15ετία, δεν περιλαμβάνονται σε αυτές. Παράλληλα, έγγραφο του υπουργείου Εργασίας ξεκαθαρίζει ότι η προθεσμία έκδοσης της επικουρικής σύνταξης είναι 50 ημέρες από τη συγκέντρωση του συνόλου των απαιτούμενων δικαιολογητικών, πιστοποιητικών και στοιχείων.

Η προθεσμία αυτή αρχίζει από την κατάθεση της αίτησης στην αρμόδια υπηρεσία και την υποβολή ή συγκέντρωση του συνόλου των απαιτούμενων δικαιολογητικών, πιστοποιητικών ή στοιχείων. Βέβαια, η διαδικασία έκδοσης συνταξιοδοτικής πράξης συναρτάται από διάφορους παράγοντες και παραμέτρους. Ετσι, για παράδειγμα ακολουθούνται χειρόγραφες διαδικασίες, ειδικά για τους ενταχθέντες φορείς που δεν εκδίδουν την επικουρική σύνταξη με την αυτοματοποιημένη διαδικασία, απαιτείται επικοινωνία μεταξύ των φορέων σε περιπτώσεις διαδοχικής ασφάλισης, υπάρχει αναμονή έως την έκδοση της απόφασης κύριας σύνταξης, κάποιοι καλούνται σε ακρόαση, κάποιοι άλλοι προχωρούν σε ενστάσεις κ.λπ.