Είναι γεγονός: ζούμε στην εποχή που η τεχνολογία τρέχει πιο γρήγορα από τη σκιά της. Το περίφημο ChatGPT είναι η απόλυτη απόδειξη: το ΑΙ πρόγραμμα κειμένου μετρά μόνο δύο χρόνια στην αγορά και έφτασε στα χέρια των περισσότερων μόλις πέρυσι, αλλά τώρα είναι έτοιμο να πολλαπλασιάσει τις δυνατότητές του. 

Το ChatGPT-4o, που ανακοινώθηκε πριν μερικές μέρες από την OpenAI, υπόσχεται να μας βοηθάει σχεδόν στα πάντα. Για αντάλλαγμα, βέβαια, θα βλέπει και θα ακούει ό,τι λέμε και θα έχει πλήρη πρόσβαση στην οθόνη μας. Πριν καλά καλά το πρόγραμμα βγει στην αγορά, γίνεται ήδη μεγάλος λόγος για «την επόμενη μέρα» στην τεχνολογία και τη ζωή μας. Το μεγάλο ερώτημα παραμένει: είναι εργαλείο ή απειλή; Προσπαθήσαμε με τη βοήθεια των ειδικών να φωτίσουμε την υπόθεση ChatGPT με έξι ακόμα ερωτήματα. 

Τι είναι το ChatGPT-4o;

Είναι μια νέα, εξελιγμένη έκδοση του ChatGPT. Το νέο chatbot τεχνητής νοημοσύνης δεν θα επεξεργάζεται μόνο κείμενα, αλλά θα μπορεί να ακούει και να βλέπει τον χρήστη και να αναλύει έτσι τη διάθεσή του αλλά και να έχει συνομιλίες μαζί του σε πραγματικό χρόνο. Θα μπορεί, λόγου χάρη, να λέει στον χρήστη μια ιστορία πριν κοιμηθεί ή να κάνει βίντεοκλήσεις μαζί του. Αν για παράδειγμα βλέπετε κάποιο άθλημα στην τηλεόραση και δεν ξέρετε τους κανόνες του, μπορείτε να ανοίξετε την κάμερα στο ChatGPT-4o, να του το δείξετε και να σας εξηγήσει τους κανόνες. 

Η μεγάλη αλλαγή του νέου αυτού μοντέλου είναι ότι έχει διπλή ταχύτητα από το προηγούμενο και είναι 50% φθηνότερο, ενώ θα παρέχεται και σε δωρεάν έκδοση με πιο περιορισμένες δυνατότητες. Κάτι που σημαίνει πως φέρνει την τεχνητή νοημοσύνη ακόμα πιο κοντά σε όλους τους χρήστες. Το «ο» άλλωστε στο τέλος του ονόματός του προέρχεται από τη λέξη «omni» που στα λατινικά σημαίνει «όλοι». 

Πώς λειτουργεί δηλαδή;

Σε πρώτο στάδιο, θα είναι μια εφαρμογή που θα την κατεβάζουμε, αλλά σταδιακά αυτές οι δυνατότητες θα είναι όλο και πιο ενσωματωμένες σε άλλα προγράμματα, όπως σημειώνει ο Διομήδης Σπινέλλης, επιστήμονας ηλεκτρονικών υπολογιστών και τεχνολογικός συγγραφέας. Αυτό που θα κάνει ουσιαστικά το ChatGPT-4o είναι να διαχειρίζεται προγράμματα αντί για εμάς, μέσα από προϊόντα υπολογιστών. 

Χαρακτηριστικά, ήδη η Microsoft δουλεύει πάνω σε νέο λογισμικό των Windows το οποίο θα έχει ενσωματωμένη τεχνητή νοημοσύνη ώστε «να χτίσουμε υπολογιστές που μας καταλαβαίνουν αντί εμείς να τους καταλαβαίνουμε», όπως είπε σε σχετική παρουσίαση ο CEO της εταιρείας Σάτια Ναντέλα. Αν συνυπολογίσουμε το «αντίπαλο δέος» του ChatGPT, δηλαδή το Gemini της Google αλλά και δεκάδες ακόμα προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης που βρίσκονται στα σκαριά από άλλες εταιρείες, καταλαβαίνουμε πως η ενσωμάτωση της ΑΙ στην ψηφιακή ζωή μας είναι κάτι που υπερβαίνει το ChatGPT-4o. 

Θα «σκοτώσει» το ChatGPT-4o βοηθούς σαν τη Siri;

«Ενιωθα σαν να βλέπω τη δολοφονία της Siri», έγραψε χαρακτηριστικά ο Ματέο Ουόνγκ σε άρθρο του στο Atlantic, έχοντας παρακολουθήσει την παρουσίαση του νέου προϊόντος. Πράγματι, με μια πρώτη ματιά το ChatGPT-4o μοιάζει σαν μια πιο εξελιγμένη μορφή προγραμμάτων-βοηθών όπως η γνωστή Siri στα iPhone. Η δεύτερη, όμως, όπως σημειώνει σε άλλο σημείο ο αρθρογράφος, δεν απαντάει τόσο η ίδια σε ερωτήματα, όσο ψάχνει απαντήσεις στο ίντερνετ. 

Ο Διομήδης Σπινέλλης υποστηρίζει πως με τον έναν ή τον άλλο τρόπο τα πράγματα κινούνται προς την κατεύθυνση της τεχνητής νοημοσύνης όσον αφορά τα προγράμματα βοηθούς. «Τώρα αν θα λέγεται Siri ή ChatGPT είναι καθαρά εμπορικό θέμα», συμπληρώνει. Η Apple πάντως φαίνεται να βρίσκεται κοντά στο να δώσει τα χέρια με την OpenAI ώστε να συμπεριλάβει το ChatGPT στο λογισμικό iOS 18.

Ζούμε, δηλαδή, το «Her» του Σπάικ Τζονζ; 

Αν όλα αυτά σας θυμίζουν την ταινία «Her» του Σπάικ Τζονζ, στην οποία ένας μοναχικός μεσήλικας (Χοακίν Φίνιξ) ερωτεύεται και συνάπτει σχέση με τη φωνή του προγράμματος τεχνητής νοημοσύνης που έχει στον υπολογιστή του, δεν έχετε άδικο. Για την ακρίβεια, όπως φαίνεται η OpenAI το σκέφτηκε αυτό πριν από εμάς, καθώς μία από τις διαθέσιμες φωνές που θα έχει η νέα έκδοση και λέγεται «Sky» μοιάζει τρομερά πολύ στη φωνή της Σκάρλετ Γιόχανσον, (η οποία ανέλαβε και τον ρόλο της Σαμάνθα, δηλαδή της φωνής στο «Her»). 

Η Αμερικανίδα ηθοποιός έστειλε μέσω των νομικών της εκπροσώπων δύο επιστολές στην OpenAI, η οποία στη συνέχεια αφαίρεσε τη συγκεκριμένη φωνή, αφού «θέτει ερωτήματα για το πώς διαλέγουμε τις φωνές», όπως έγραφε σχετική ανακοίνωση της εταιρείας. Πάντως, η Σκάρλετ Γιόχανσον αποκάλυψε πως πριν εννέα μήνες ο Σαμ Αλτμαν την προσέγγισε για να συνεργαστούν, αλλά εκείνη αρνήθηκε. Για την ιστορία, ο επικεφαλής της OpenAI έχει δηλώσει πως η αγαπημένη του ταινία είναι το «Her», ενώ την ημέρα της ανακοίνωσης του νέου ChatGPT έγραψε στο Χ:

her

— Sam Altman (@sama) May 13, 2024

Αν «την πάτησε» μέχρι και η Σκάρλετ Γιόχανσον, τι συμβαίνει με τα πνευματικά δικαιώματα και την ιδιωτικότητα στο ChatGPT;

Είναι μια μεγάλη και σύνθετη κουβέντα. Οπως σημειώνει ο Γιάννης Ιγγλεζάκης, νομικός με ειδίκευση στο δίκαιο της πληροφορικής, συστήματα σαν το ChatGPT στην Ευρώπη υπάγονται στον ευρωπαϊκό κανονισμό για την τεχνητή νοημοσύνη και διακρίνονται ανάλογα με τον κίνδυνο που έχουν. Τα chat bots πάντως θεωρούνται προγράμματα χαμηλού κινδύνου «αλλά ενδεχομένως να υπάρχουν κάποιες πλευρές που τα κατατάσσουν σε υψηλού». Ο εν λόγω κανονισμός βέβαια, δεν έχει ψηφιστεί ακόμη και δεν προβλέπεται να τεθεί σε εφαρμογή πριν από το 2028. 

«Ο πάροχος που δίνει ένα τέτοιο προϊόν στην αγορά θα έχει υποχρέωση λογοδοσίας, που σημαίνει πως θα πρέπει να έχει έναν τεχνικό φάκελο και να έχει κάνει μελέτες και αλγοριθμική εκτίμηση αντικτύπου ώστε να μπορεί να πείσει ότι αντιμετωπίζει κατάλληλα τους κινδύνους που μπορούν να παρουσιαστούν», εξηγεί ο Γ. Ιγγλεζάκης. Δηλαδή, για την ώρα ουσιαστικά η εταιρεία καθίσταται πιο υπεύθυνη απέναντι στη νομοθεσία.

Αν υποθετικά κάποιος στην Ελλάδα αντιμετωπίσει κάποιο πρόβλημα ιδιωτικότητας με τη χρήση ενός προγράμματος σαν το ChatGPT, θα πρέπει «να βρει το δίκιο του» κάπου ανάμεσα στη διεθνή, την ευρωπαϊκή και την εγχώρια νομολογία. Και ενδεχομένως να καταφύγει στην Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων. Δεν είναι πως ένας πολίτης είναι ακάλυπτος σε τέτοια ζητήματα, «αλλά θα πρέπει να τα διεκδικήσει ατομικά και να τρέξει μόνος του», καταλήγει ο νομικός. 

Η περίπτωση, τώρα, της Σκάρλετ Γιόχανσον πέφτει σε γκρίζες ζώνες. Οπως εξηγεί ο Ι. Ιγγλεζάκης, ο νόμος καλύπτει την αυτούσια αναπαραγωγή ενός στοιχείου. Εδώ, όμως, μιλάμε για αντιγραφή ενός στοιχείου της προσωπικότητας της ηθοποιού και το να χρησιμοποιεί κανείς μια φωνή ως βάση για να συνθέσει κάτι καινούργιο είναι κάτι νέο. Επειδή, λοιπόν δεν υπάρχει αυτούσια χρήση φωνής δεν υπάρχει και απόδειξη. Αν η Σκάρλετ Γιόχανσον θέλει να συνεχίσει την υπόθεση νομικά, αυτό που με απλά λόγια μπορεί να κάνει είναι να προσπαθήσει να πείσει το αμερικανικό δικαστήριο πως πράγματι, η OpenAI έχει αντιγράψει τη φωνή της. 

Είναι τελικά η AI και το ChatGPT ανεξέλεγκτα; 

Πολύς λόγος γίνεται για το αν και κατά πόσο μπορούμε στην παρούσα φάση να «χαλιναγωγήσουμε» την τεχνητή νοημοσύνη. Πριν λίγες μέρες ο Τζαν Λέικ, επικεφαλής ερευνητής θεμάτων ασφαλείας στην OpenAI, υπέβαλε την παραίτησή του (είχε προηγηθεί αυτή του συνιδρυτή της εταιρείας Ιλια Σουτσκέβερ). Πολύ συνέδεσαν την αποχώρηση του Λέικ –που παρεμπιπτόντως ανακηρύχθηκε πέρυσι από το περιοδικό Time ένας από τους 200 πιο επιδραστικούς ανθρώπους στην ΑΙ– με κάποιες δημόσιες τοποθετήσεις του που είχαν προηγηθεί. Ο Λέικ είχε γράψει στο Χ πως η πρώην πλέον εταιρεία του «δίνει έμφαση στα λαμπερά προϊόντα έναντι της ασφάλειας» ενώ μια μέρα μετά την παραίτησή του έγραψε: «Το να χτίζουμε μηχανές που είναι εξυπνότερες από τον άνθρωπο είναι ένα εγγενώς επικίνδυνο εγχείρημα. Η OpenAI έχει στους ώμους της τεράστια ευθύνη απέναντι στην ανθρωπότητα». 

Building smarter-than-human machines is an inherently dangerous endeavor.

OpenAI is shouldering an enormous responsibility on behalf of all of humanity.

— Jan Leike (@janleike) May 17, 2024