Συχνά αναρωτιέμαι αν ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι καλωδιωμένος με τρόπο ώστε να αναζητά μονοαιτιακές εξηγήσεις. Σκεφτείτε μόνο πόσο συχνά ακούτε τη φράση «το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι…».

Γιατί να υποθέτουμε ότι υπάρχει μόνο ένα πραγματικό πρόβλημα; Τα περισσότερα μακροοικονομικά προβλήματα είναι κάπως περίπλοκα. Να μια συνήθης κατάσταση:

1. Ένα αρνητικό πραγματικό σοκ επιβραδύνει την οικονομική ανάπτυξη, μειώνοντας το φυσικό επιτόκιο.

2. Οι κεντρικές τράπεζες αργούν να αντιδράσουν, και έτσι το επιτόκιο πολιτικής κινείται πάνω από το φυσικό επιτόκιο.

3. Αυτό συσφίγγει τη νομισματική πολιτική, επιβραδύνοντας την αύξηση του ονομαστικού ΑΕΠ.

4. Επειδή οι ονομαστικοί μισθοί είναι μη ελαστικοί προς τα κάτω, αυτό επιβραδύνει την οικονομική ανάπτυξη ακόμη περισσότερο από το αρχικό αρνητικό πραγματικό σοκ.

Ένα πρόσφατο άρθρο του Bloomberg εξετάζει την προσπάθεια του Σι Τζινπίνγκ να αντιμετωπίσει τα πρόσφατα οικονομικά προβλήματα της Κίνας. Το άρθρο εστιάζει είναι αποκλειστικά σε μη νομισματικούς παράγοντες.

Είναι αλήθεια ότι η Κίνα αντιμετωπίζει μια σειρά από διαρθρωτικά προβλήματα. Ο Σι Τζινπίνγκ κληρονόμησε ένα εξαιρετικά ελαττωματικό οικονομικό μοντέλο, έκανε μερικές βελτιώσεις, αλλά δημιούργησε και μια νέα σειρά προβλημάτων. Συγκεκριμένα, η Κίνα κινείται προς την κατεύθυνση του αυταρχικού εθνικισμού, κάτι που δεν είναι καλό για τον δυναμισμό της οικονομίας:

«Καθώς η εκστρατεία του Σι για την καταπολέμηση της διαφθοράς ξεκινά μετά από μια δεκαετία και πάνω δεκαετία εκκαθαρίσεων, οι αξιωματούχοι έχουν μια ολοένα και μεγαλύτερη επιφυλακτικότητα έναντι του ρίσκου ενώ εστιάζουν όλο και περισσότερο στην ασφάλεια και στη μελέτη της σκέψης του Σι Τζινπίνγκ. Οι αδρανείς γραφειοκράτες είναι ένα πρόβλημα που αναγνωρίζεται ακόμη και από τον κορυφαίο ηγέτη της χώρας. Σε μια σημαντική οικονομική συνάντηση τον Δεκέμβριο, ο Σι επέκρινε τοπικούς αξιωματούχους για καθυστέρηση ή παρερμηνεία των εντολών του κόμματος.

‘Μερικές φορές πρέπει να δώσεις στους ανθρώπους το περιθώριο να κάνουν λάθη. Αλλά αυτή τη στιγμή αυτό δεν υπάρχει’, δήλωσε ο Liqian Ren, διευθυντής της Modern Alpha στη WisdomTree Inc., μια εταιρεία διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων με έδρα τη Νέα Υόρκη. ‘Αυτό είναι πρόβλημα για την Κίνα. Οι τοπικοί αξιωματούχοι χρειάζεται να είναι πρόθυμοι να δοκιμάσουν πράγματα’».

Βεβαίως, και ο δυτικός κόσμος έχει γίνει πιο εθνικιστικός. Επομένως, τα προβλήματα της Κίνας οφείλονται εν μέρει σε παράγοντες που δεν ελέγχει η χώρα. Όμως, κατά την άποψή μου, η απόδοση μιας χώρας καθορίζεται τουλάχιστον κατά 90% από τις εγχώριες πολιτικές και εξηγείται μόνο κατά το 10% το πολύ από εξωτερικούς παράγοντες.

Εκτός από τα διαρθρωτικά προβλήματα που αντιμετωπίζει Κίνα, η νομισματική πολιτική της χώρας έχει γίνει πρόσφατα πολύ πιο συσταλτική. Βραχυπρόθεσμα, αυτό έχει μεγαλύτερο αντίκτυπο στην ανάπτυξη απ’ ό,τι όλα τα ποικίλα προβλήματα στην πλευρά της προσφοράς:

Εθνικοί λογαριασμοί: ΑΕΠ κατά δαπάνη: Τρέχουσες τιμές: Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν: Σύνολο για Κίνα

Ένας ρυθμός αύξησης του ονομαστικού ΑΕΠ κατά περίπου 4% μπορεί να φαίνεται καλός για μια χώρα όπως οι ΗΠΑ, αλλά αντιπροσωπεύει μια απότομη επιβράδυνση από το ποσοστό του περίπου 8% σε 10% που καταγράφηκε στην Κίνα κατά το μεγαλύτερο μέρος της τελευταίας δεκαετίας. Αυτό πιθανώς εξηγεί γιατί οι Κινέζοι είναι σήμερα τόσο απαισιόδοξοι για την κατάσταση της οικονομίας της χώρας τους. Αντίθετα, η μακροπρόθεσμη ανάπτυξη καθορίζεται σχεδόν 100% από παράγοντες που βρίσκονται στην πλευρά της προσφοράς, καθώς το χρήμα είναι χονδρικά ουδέτερο μακροπρόθεσμα.

Ποιο είναι λοιπόν το πραγματικό πρόβλημα στην Κίνα; Είναι διαρθρωτικό ή νομισματικό;

Γιατί όχι και τα δύο;

ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ. Συμφωνώ επίσης με τις απόψεις του Adam Posen για τα διαρθρωτικά προβλήματα της Κίνας.

Ο Scott Sumner είναι οικονομολόγος, διευθυντής του προγράμματος νομισματικής πολιτικής στο Mercatus Center at George Mason University, ερευνητής στο Independent Institute και καθηγητής στο Bentley University στο Waltham της Μασαχουσέτης.       

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στα αγγλικά στις 2 Μαρτίου 2024 και παρουσιάζεται στα ελληνικά με την άδεια της Library of Economics and Liberty και τη συνεργασία του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών.