Επιμέλεια: Γιάννα Μυράτ

Η στρατιωτική σχέση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του στενότερου συμμάχου τους στη Δυτική Αφρική, της χώρας του Νίγηρα, βρίσκεται σε κρίση, μετά τις απειλές Αμερικάνων αξιωματούχων κατά τη διάρκεια των τελευταίων διαπραγματεύσεων σχετικά με την παραμονή των αμερικανικών στρατευμάτων που εδρεύουν εκεί, σύμφωνα με δηλώσεις του πρωθυπουργού της χώρας.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Ο Πρωθυπουργός Αλί Λαμίν Ζέιν έριξε την ευθύνη για την κατάρρευση των σχέσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες, κατηγορώντας Αμερικανούς αξιωματούχους ότι προσπαθούν να υπαγορεύσουν με ποιες χώρες θα μπορούσε να συνεργαστεί ο Νίγηρας και ότι δεν δικαιολογούσαν την παρουσία των αμερικανικών στρατευμάτων, η οποία έχει προγραμματιστεί να τελειώσει τους επόμενους μήνες. Ο Νίγηρας ήταν κεντρική χώρα στις προσπάθειες περιορισμού μιας αυξανόμενης ισλαμιστικής εξέγερσης στη Δυτική Αφρική.

Το ρήγμα μεταξύ των πρώην συμμάχων δημιούργησε μια ευκαιρία για τη Ρωσία, η οποία προχώρησε γρήγορα για να εμβαθύνει τις σχέσεις της με τον Νίγηρα, αποστέλλοντας στρατεύματα στην πρωτεύουσα, την Νιαμέι, τον περασμένο μήνα για να εκπαιδεύσουν τον στρατό της χώρας και να προμηθεύσουν ένα νέο σύστημα αεράμυνας. Ρωσικά και αμερικανικά στρατεύματα καταλαμβάνουν τώρα τα αντίθετα άκρα μιας αεροπορικής
βάσης.

Μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα που ανέτρεψε τον δημοκρατικά εκλεγμένο πρόεδρο του Νίγηρα πέρυσι, οι Ηνωμένες Πολιτείες πάγωσαν την υποστήριξη ασφαλείας όπως απαιτείται από τη νομοθεσία των ΗΠΑ και διέκοψαν τις αντιτρομοκρατικές δραστηριότητες, οι οποίες περιλάμβαναν συλλογή πληροφοριών για περιφερειακές μαχητικές δραστηριότητες από μια τεράστια βάση drone στο βόρειο τμήμα της χώρας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες κράτησαν περισσότερους από 1.000 στρατιωτικούς στη θέση τους ενώ διαπραγματεύονταν με τον Νίγηρα για το καθεστώς τους και προέτρεπαν τη χούντα να αρχίσει να αποκαθιστά τη δημοκρατία.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

«Οι Αμερικανοί έμειναν στο έδαφός μας, χωρίς να κάνουν τίποτα, ενώ οι τρομοκράτες σκότωναν ανθρώπους και έκαιγαν πόλεις», είπε ο Ζέιν. «Δεν είναι σημάδι φιλίας να βρίσκονται στο έδαφός μας, αλλά να αφήνουν τους τρομοκράτες να μας επιτίθενται.

Είδαμε τι μπορούν να κάνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες για να υπερασπιστούν τους συμμάχους τους, γιατί είδαμε την Ουκρανία και το Ισραήλ».

Ο πρωθυπουργός Αλί Λαμίν Ζέιν στην πρωτεύουσα του Νίγηρα

Η επιμονή του Νίγηρα να αποχωρήσουν τα αμερικανικά στρατεύματα κορυφώθηκε με την ανακοίνωση των ΗΠΑ τον περασμένο μήνα ότι θα τα αποσύρουν. Η αποχώρηση, την οποία δύο Αμερικανοί αξιωματούχοι είπαν ότι θα ξεκινήσει τους επόμενους μήνες, αντιπροσωπεύει μια σημαντική οπισθοδρόμηση για την κυβέρνηση Μπάιντεν και θα την αναγκάσει να αναδιαμορφώσει τη στρατηγική της για την αντιμετώπιση των ισλαμιστών
εξτρεμιστών στην ασταθή περιοχή Σαχέλ.

Αν και έχουν αναφερθεί προηγουμένως τεταμένες συζητήσεις μεταξύ αξιωματούχων των ΗΠΑ και του Νίγηρα, οι δηλώσεις του Ζέιν αποκάλυψαν την έκταση της αποσύνδεσης
μεταξύ των δύο χωρών. Ενώ οι Αμερικανοί πίεζαν τους ομολόγους τους για τη δημοκρατία και τις σχέσεις τους με άλλες χώρες, ο Νίγηρας ζητούσε πρόσθετο στρατιωτικό εξοπλισμό και αυτό που θεωρούσε πιο δίκαιη σχέση μεταξύ των δύο δυνάμεων, σύμφωνα με την αφήγηση του. Αποκάλυψε επίσης πόσο εξοργισμένοι είναι πλέον οι Νιγηριανοί με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Οι σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν τεταμένες μετά την ανάληψη της εξουσίας μετά το πραξικόπημα, διορίζοντας τον Ζέιν, έναν οικονομολόγο, πρωθυπουργό δύο εβδομάδες αργότερα. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ καταδίκασε το πραξικόπημα και ζήτησε την απελευθέρωση του προέδρου Μοχάμεντ Μπαζούμ, ο οποίος τέθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό.

Ο Ζέιν είπε ότι οι ηγέτες της νέας κυβέρνησης του Νίγηρα, γνωστή ως Εθνικό Συμβούλιο για τη Διασφάλιση της Πατρίδας ή με τα γαλλικά αρχικά CNSP, ήταν σε σύγχυση με το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν παγώσει τη στρατιωτική υποστήριξη ενώ επέμεναν να διατηρούν τα στρατεύματα στη χώρα χωρίς να δικαιολογούν τη συνεχιζόμενη παρουσία τους. Η αμερικανική απάντηση στον απόηχο του πραξικοπήματος του Νίγηρα
έρχεται σε έντονη αντίθεση με εκείνη άλλων εθνών, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, της Τουρκίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, είπε, που υποδέχτηκαν τους νέους ηγέτες του Νίγηρα με «ανοιχτές αγκάλες».

Είπε ότι οι ηγέτες του Νίγηρα εξέφρασαν ιδιαίτερη αγανάκτηση στις δηλώσεις της Μόλι Φι, ανώτατης αξιωματούχου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τις αφρικανικές υποθέσεις, η οποία, όπως είπε, προέτρεψε την κυβέρνηση κατά τη διάρκεια επίσκεψης στο Νιαμέι τον Μάρτιο να απόσχει από την εμπλοκή με το Ιράν και τη Ρωσία με τρόπους απαράδεκτους για την Ουάσιγκτον, εάν ο Νίγηρας ήθελε να συνεχίσει τη σχέση ασφάλειας με τις
Ηνωμένες Πολιτείες. Είπε επίσης ότι η Φι είχε απειλήσει περαιτέρω με κυρώσεις εάν ο Νίγηρας επιδιώξει μια συμφωνία για την πώληση ουρανίου στο Ιράν.

Μια διαμαρτυρία τον περασμένο μήνα για να φύγουν τα Αμερικανικά στρατεύματα

Απαντώντας στα σχόλια του Ζέιν, ένας Αμερικανός αξιωματούχος είπε: «Το μήνυμα προς το CNSP τον Μάρτιο ήταν μια συντονισμένη θέση της κυβέρνησης των ΗΠΑ, που εκδόθηκε με επαγγελματικό τρόπο, ως απάντηση στις βάσιμες ανησυχίες για τις εξελίξεις στον Νίγηρα. Το CNSP είχε μια επιλογή, όχι ένα τελεσίγραφο, σχετικά με το εάν επιθυμούσαν να συνεχίσουν τη συνεργασία τους μαζί μας, σεβόμενοι τις δημοκρατικές
μας αξίες και τα συμφέροντα εθνικής ασφάλειας.

«Τους επόμενους μήνες, θα συνεργαστούμε με το CNSP για να αποσύρουμε τις δυνάμεις των ΗΠΑ με τακτικό τρόπο και τελικά να τις επανατοποθετήσουμε αλλού, σύμφωνα με τα συμφέροντα ασφαλείας των ΗΠΑ», πρόσθεσε ο αξιωματούχος, ο οποίος μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας λόγω της ευαισθησίας του η κατάσταση.

Από το 2012, οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν στρατιωτική παρουσία στον Νίγηρα, με το μεγαλύτερο μέρος του αμερικανικού προσωπικού να βρίσκεται στη βάση των drone Αγκαντέζ, η κατασκευή της οποίας κόστισε περίπου 110 εκατομμύρια δολάρια. Αυτή η βάση ήταν «επηρεαστική» για τις προσπάθειες καταπολέμησης της τρομοκρατίας σε ολόκληρη την περιοχή, δήλωσε ο στρατηγός Μάικλ Ε. Λάνγκλεϊ, ο οποίος ηγείται των αμερικανικών στρατιωτικών επιχειρήσεων στην Αφρική. Σε συνέντευξή του νωρίτερα αυτό το έτος, ο Λάνγκλεϊ προειδοποίησε ότι το να χάσουν οι ΗΠΑ το αποτύπωμά τους στον Νίγηρα «θα υποβάθμιζε την ικανότητά μας να κάνουμε ενεργή παρακολούθηση και προειδοποίηση, συμπεριλαμβανομένης της άμυνας της πατρίδας».

Πριν από το πραξικόπημα της 26ης Ιουλίου, οι Αμερικανοί στρατιώτες παρείχαν εκπαίδευση, πληροφορίες και εξοπλισμό στα στρατεύματα του Νίγηρα. Μετά το πραξικόπημα, οι δραστηριότητες περιορίστηκαν σε εκείνες που απαιτούνταν για τη διασφάλιση της ασφάλειας των αμερικανικών στρατευμάτων.

Ο Ζέιν είπε ότι οι προσπάθειές του να συναντηθεί με αξιωματούχους στην Ουάσιγκτον ήταν άκαρπες για μήνες. Ωστόσο, είπε, οι αξιωματούχοι του Νίγηρα έμειναν αισιόδοξοι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να παράσχουν περισσότερη βοήθεια για να ανταποκριθούν στις εξτρεμιστικές επιθέσεις, οι οποίες αυξήθηκαν μετά το πραξικόπημα.

Λίγο μετά το πραξικόπημα, η νέα κυβέρνηση του Νίγηρα έδωσε εντολή σε περισσότερους από 1.500 Γάλλους στρατιώτες που είχαν σταθμεύσει στη χώρα να φύγουν, αλλά άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να παραμείνουν οι Αμερικανοί.