Του Andreas Kluth

Καθώς η υποστήριξη της Αμερικής προς την Ουκρανία κρέμεται από μια κλωστή, το ίδιο ισχύει και για τη δέσμευσή της στην αλήθεια έναντι του ψεύδους και την αποφασιστικότητά της να αντισταθεί στη ρωσική παραπληροφόρηση. Τα καλά νέα, μετά από πολλά κακά νέα, είναι ότι η αντίσταση υπέρ της αλήθειας, υπέρ της Ουκρανίας κινητοποιείται τώρα, επιτέλους, ακόμη και μέσα στο Ρεπουμπλικανικό κόμμα στο Κογκρέσο.

Οι στρατοί των τρολ και των bot υπό τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν διεξάγουν ενεργό πληροφοριακό πόλεμο εναντίον των ΗΠΑ και άλλων δυτικών δημοκρατιών εδώ και χρόνια. Και η τακτική του Πούτιν φαίνεται να αποδίδει: Αναλογιστείτε το πακέτο βοήθειας προς το Κίεβο που έχει “παγώσει” στο Κογκρέσο εδώ και μισό χρόνο, και τώρα είναι πιθανό να έρθει ξανά στο τραπέζι μέσα σε λίγες εβδομάδες. Ένας λόγος για την καθυστέρηση, η οποία κοστίζει καθημερινά ζωές Ουκρανών, είναι ότι τα ψέματα του Πούτιν έχουν μπερδέψει τα μυαλά ορισμένων Ρεπουμπλικανών στο Κογκρέσο – λίγοι σε αριθμό, αλλά αρκετοί για να προκαλέσουν προβλήματα και αδιέξοδα.

Διαστρεβλώσεις της πραγματικότητας

Οι διαστρεβλώσεις της πραγματικότητας περιλαμβάνουν μηνύματα του Κρεμλίνου που υποδηλώνουν ότι η Ουκρανία και ο πρόεδρός της είναι διεφθαρμένοι ή ακόμη και υπαίτιοι για τον πόλεμο, ότι ο Πούτιν δεν είναι πραγματικά κακός, όπως και η εισβολή του και ότι όλα τα είδη άλλων προβλημάτων – ο Τζο Μπάιντεν, τα νότια σύνορα, ό,τι θέλετε – είναι πιο επείγοντα. Ο πιο επιδραστικός “χρήσιμος ηλίθιος” (ένας όρος τέχνης που χρονολογείται από τη σοβιετική εποχή) που αναμασά τις αφηγήσεις του Πούτιν είναι φυσικά ο πρώην πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος όλο και περισσότερο τουιτάρει άμεσες οδηγίες στους MAGA (σ.σ. Make America Great Again – Κάντε την Αμερική Ξανά Σπουδαία) φίλους του στο Κογκρέσο.

Για αυτό είναι ενθαρρυντικό να βλέπουμε Ρεπουμπλικανούς, όπως ο Μάικλ Μακόλ, πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων, να παραδέχεται ανοιχτά ότι “η ρωσική προπαγάνδα έχει φτάσει στις ΗΠΑ, δυστυχώς, και έχει μολύνει ένα μεγάλο μέρος της βάσης του κόμματός μου”. Μια τέτοια ειλικρίνεια επιτρέπει και σε άλλους Ρεπουμπλικάνους να μιλήσουν. Ο αντιπρόσωπος Μάικλ Τέρνερ, πρόεδρος της επιτροπής πληροφοριών, δήλωσε ότι η εκτίμηση του Μακόλ είναι “απολύτως αληθινή” και ότι ορισμένα από τα ρωσικά memes “ακούμε να εκστομίζονται ακόμη και στο βήμα της Βουλής”.

Η ανάδειξη και η απόρριψη της παραπληροφόρησης από οποιαδήποτε πηγή είναι ο μόνος τρόπος να αντιμετωπιστεί αυτή η απειλή, όπως απέδειξε ένας άλλος Ρεπουμπλικάνος, ο Ρόναλντ Ρέιγκαν, τη δεκαετία του 1980. Τότε, πολύ πριν οι περισσότεροι από εμάς συνδεθούμε στο διαδίκτυο, οι μηχανές παραπληροφόρησης του Κρεμλίνου είχαν ήδη αρχίσει να δουλεύουν, όπως έχουν καταγράψει οι New York Times. Όλοι οι πράκτορες της KGB έπρεπε να αφιερώνουν τουλάχιστον το 25% του χρόνου τους στις εκστρατείες παραπλάνησης για να κάνουν τους Αμερικανούς να μισούν και να μην εμπιστεύονται ο ένας τον άλλον και την κυβέρνησή τους. Και ένας από αυτούς τους πράκτορες της KGB ήταν ο νεαρός Βλαντίμιρ Πούτιν.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η Επιχείρηση Infektion. Το 1983 η KGB τοποθέτησε μια επινοημένη αφήγηση σε μια άγνωστη εφημερίδα του Τρίτου Κόσμου, το Patriot Magazine στο Νέο Δελχί. Το ψέμα ήταν ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ είχε κατασκευάσει τον ιό του AIDS για να σκοτώσει τους μαύρους Αμερικανούς και τους ομοφυλόφιλους. Στη συνέχεια οι Σοβιετικοί περίμεναν για μερικά χρόνια. Τελικά, δημοσίευσαν την ίδια ιστορία σε μια εφημερίδα της Μόσχας, επικαλούμενοι το Patriot Magazine ως πηγή. Βρήκαν επίσης χρήσιμους ηλίθιους (και πάλι, χρησιμοποιούν πραγματικά αυτόν τον όρο) με τη μορφή ενός παντρεμένου ζευγαριού στην Ανατολική Γερμανία, οι οποίοι έδωσαν ένα επιστημονικό υπόβαθρο στην κατασκευασμένη ιστορία. Εφημερίδες στην Αφρική και σε άλλες περιοχές, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, αναμετέδωσαν το δημοσίευμα. Το αποκορύφωμα ήρθε το 1987, όταν ο Νταν Ράδε διάβασε τον ισχυρισμό στις βραδινές ειδήσεις του CBS.

Η διαφορά μεταξύ τότε και τώρα είναι ότι ο Ρέιγκαν αντιμετώπισε τον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ για το ψέμα και ο Σοβιετικός ηγέτης ζήτησε δημοσίως συγγνώμη. Η ομοιότητα είναι ότι ακόμη και αυτή η ανάκληση δεν εμποδίζει εκατομμύρια ανθρώπους να πιστεύουν σε αυτή την ανοησία μέχρι σήμερα.

Η ίδια συνταγή

Από τη στιγμή που ο Πούτιν έγινε πρόεδρος της Ρωσίας και τα φρεσκοφτιαγμένα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του Διαδικτύου εισέβαλαν στη ζωή μας, το Κρεμλίνο συνέχισε να ανεβάζει επίπεδο το παιχνίδι του. Η συνταγή όμως παρέμεινε η ίδια. Η Μόσχα αναζητά παθογένειες στην κοινωνία-στόχο (φυλετικές εντάσεις, ανησυχίες για τη μετανάστευση ή κομματική πόλωση, ας πούμε) και στη συνέχεια επιμελείται διαστρεβλώσεις ή ψέματα για να τις επιδεινώσει. Συνήθως αναζητά κάποιον πυρήνα αλήθειας (π.χ. μια πραγματική πιτσαρία στην Ουάσινγκτον που αναφέρεται σε ένα προεκλογικό email) και στη συνέχεια χτίζει ένα Μεγάλο Ψέμα πάνω σε αυτό (ότι οι Δημοκρατικοί διευθύνουν ένα κύκλωμα παιδεραστίας από την εν λόγω πιτσαρία). Η Ρωσία πάντα κρύβει και αρνείται τον δικό της ρόλο στη διασπορά του ψέματος, ενώ αφήνει τους χρήσιμους ηλίθιους στα μέσα ενημέρωσης ή στην πολιτική της κοινωνίας-στόχου να κάνουν τη δουλειά της διάδοσης. Ο γενικός στόχος είναι να μας κάνει να διχαστούμε μεταξύ μας.

Αμερικανικές εκλογές

Με αυτόν τον τρόπο η Μόσχα παρενέβη, για παράδειγμα, στις αμερικανικές εκλογές του 2016 και συνεχίζει να παρεμβαίνει και σήμερα, όπως αποκάλυψε η Washington Post, μετά την απόκτηση εσωτερικών εγγράφων του Κρεμλίνου. Οι Ρώσοι δίνουν εντολή στους τρολ τους να υποδύονται τους Αμερικανούς και να δημιουργούν αναρτήσεις, βίντεο ή άρθρα -συχνά σε λογαριασμούς κοινωνικής δικτύωσης που διαγράφονται αμέσως μόλις η παραπληροφόρηση διαδοθεί – για να υποδαυλίσουν την υστερία σχετικά με τη μετανάστευση, τον πληθωρισμό, την εγκληματικότητα ή την κυβέρνηση Μπάιντεν.

Και, φυσικά, το Κρεμλίνο θέλει να αμφισβητήσει την Ουκρανία ως θύμα της ρωσικής επίθεσης και ως υπερασπιστή της δικής της ελευθερίας και ολόκληρης της διεθνούς τάξης. Ακολουθεί ένα σχετικό ψέμα που διαδόθηκε από το Κρεμλίνο. Οι Ρώσοι, μέσω διαφόρων μεσαζόντων, τοποθέτησαν ένα κατασκεύασμα σε μια αμερικανική διαδικτυακή δημοσίευση ότι ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι είχε κλέψει αμερικανικά χρήματα βοήθειας για να αγοράσει στον εαυτό του δύο πολυτελή γιοτ. Ήταν ανοησίες προφανώς. Και όμως, άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένης της πιο ηλίθιας από τους χρήσιμους ηλίθιους, της αντιπροσώπου Marjorie Taylor Greene, έγραψε στο X (πρώην Twitter) ότι “όποιος ψηφίζει για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας, χρηματοδοτεί το πιο διεφθαρμένο χρηματικό σχέδιο οποιουδήποτε ξένου πολέμου στην ιστορία της χώρας μας”.

Τραμπ

Και πού είναι ο Τραμπ σε όλα αυτά; Το 2016 επωφελήθηκε από τη ρωσική παραπληροφόρηση, παρόλο που μπορεί να μην “συνωμότησε” με αυτήν. Το Μεγάλο Ψέμα του ότι στις  εκλογές του 2020 υπήρξε “νοθεία” αποτελεί επίσης κάτι που αρέσει πολύ στα ρωσικά τρολ. Η πρώτη του μομφή επικεντρώθηκε στην προσπάθειά του να πιέσει τον Ζελένσκι για να ξεθάψει βρωμιές για τον Μπάιντεν. Αφού ο Πούτιν επιτέθηκε στην Ουκρανία το 2022, ο Τραμπ αποκάλεσε την εισβολή “ιδιοφυή”. Πιο πρόσφατα, “ενθάρρυνε” τον Πούτιν να επιτεθεί σε “παραβατικές” χώρες του ΝΑΤΟ (τις οποίες ορίζει ως εκείνες που δεν πληρώνουν αρκετά για την άμυνα). Και καυχήθηκε ότι θα μπορούσε να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία μέσα σε 24 ώρες, χρησιμοποιώντας τις υποτιθέμενες απαράμιλλες διαπραγματευτικές του ικανότητες.

Το πώς θα το έκανε αυτό δεν είναι σαφές. Αλλά η ιδέα του φαίνεται να περιλαμβάνει τον εξαναγκασμό της Ουκρανίας να παραχωρήσει μεγάλα τμήματα των εδαφών που έχει κατακτήσει η Ρωσία, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας και του Ντονμπάς. Το πώς ή το γιατί αυτό θα εμπόδιζε τον Πούτιν να επανεξοπλιστεί και να ανασυνταχθεί και να επιτεθεί ξανά μερικά χρόνια αργότερα, στην Ουκρανία ή αλλού, είναι ασαφές.

Ζελένσκι

Ένα πρόσωπο που παραμένει αξιοσημείωτα πειθαρχημένο σε αυτό το γεωπολιτικό σόου είναι ο Ζελένσκι. Ο Ουκρανός ηγέτης γνωρίζει ότι χρειάζεται τις ΗΠΑ για να επιβιώσει η χώρα του, αλλά και ότι ο Τραμπ μπορεί κάλλιστα να επιστρέψει στον Λευκό Οίκο. Αντιλαμβανόμενος τη ρωσική διείσδυση στο αμερικανικό πολιτικό σύστημα, ο Ζελένσκι επανέλαβε την πρόσκληση στον Τραμπ να επισκεφθεί την Ουκρανία. Μπορεί κανείς μόνο να ελπίζει ότι ένα τέτοιο ταξίδι θα οδηγήσει τον Τραμπ σε μια στιγμή αλήθειας ή σε αυτό που οι φροϋδικοί αποκαλούν “συνάντηση με την πραγματικότητα”.

Απόδοση – Επιμέλεια: Σ. Κετιτζιάν