Ενώ ο κόσμος παρακολουθεί άλλα πράγματα, κάτι περίεργο και ανησυχητικό φαίνεται να συμβαίνει: η χώρα μας μοιάζει έτοιμη να θυσιάσει τους στόχους που έχει η ίδια θέσει για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, αγκαλιάζοντας το φυσικό αέριο ως βασική πηγή ενέργειας για δεκαετίες. Δύο πρόσφατες ειδήσεις πρέπει να χτυπήσουν καμπανάκια σε όσους αρμόδιους δεν το έχουν πάρει χαμπάρι και, βεβαίως, σε εσάς που διαβάζετε εδώ: η εταιρεία ενέργειας enaon EDA έχει υποβάλλει για έγκριση ένα επενδυτικό σχέδιο ύψους 770 εκ. ευρώ για να κατασκευάσει ένα δίκτυο φυσικού αερίου για να διασυνδέσει 110.000 κτίρια σε εννέα περιφέρειες της χώρας και, για πρώτη φορά, και σε τέσσερα νησιά. Ταυτόχρονα, μετά τις τελευταίες έρευνες η πετρελαιοβιομηχανία Exxon Mobil ετοιμάζεται να αποφασίσει για το αν θα κάνει δοκιμαστική γεώτρηση για φυσικό αέριο στα ανοιχτά της Κρήτης στα τέλη του 2025. Το ότι εν έτει 2024 υπάρχει καν συζήτηση για τέτοιες επενδύσεις στην Ελλάδα, είναι από μόνο του πρόβλημα. Το ότι αφήνονται να ωριμάζουν από την κυβέρνηση είναι πολύ ανησυχητικό. Δεδομένου ότι η ίδια η κυβέρνηση έχει ένα εγκεκριμένο από τη Βουλή και την Ε.Ε. στρατηγικό σχέδιο, που λέει τα ανάποδα.

Όπως ίσως ξέρετε, το Δεκέμβριο του 2019 η ελληνική κυβέρνηση υπέβαλε το “Εθνικό Σχέδιο Ενέργειας και Κλίματος” (ΕΣΕΚ), ένα στρατηγικό σχέδιο για την πολιτική αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης και την ενεργειακή μετάβαση, το οποίο όλα τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι υποχρεωμένα να εκπονούν και να υλοποιούν. Είναι, πρακτικά, ένας μπούσουλας. Όλες οι πολιτικές στον τομέα της ενέργειας στη χώρα πρέπει να συμβαδίζουν με όσα γράφει μέσα. Αξίζει να το διαβάσετε, αν θέλετε να μάθετε πάνω-κάτω προς τα πού στοχεύει να πάει η χώρα μας τις επόμενες δεκαετίες. Είναι ένα καλό κείμενο. Αυτές και αυτοί που το έγραψαν δεν είναι τίποτε αιθεροβάμονες οικολόγοι και οι στόχοι που περιγράφει είναι μεν δύσκολοι, αλλά ρεαλιστικοί. Σύμφωνα με την τελευταία, επικαιροποιημένη εκδοχή του ΕΣΕΚ (η οποία θα υποβληθεί τον Ιούνιο του 2024 στην Ε.Ε. και το προσχέδιο της οποίας μπορείτε να διαβάσετε εδώ) ο στόχος της χώρας μας είναι μέχρι το 2050 να μειώνεται σταδιακά μα πολύ γρήγορα η κατανάλωση του φυσικού αερίου στην Ελλάδα. Μάλιστα, το ότι κόστος του φυσικού αερίου εκτοξεύτηκε στη στρατόσφαιρα τα τελευταία δύο χρόνια λόγω Πούτιν, κάνει την μετάβαση αυτή ακόμα πιο επιτακτική. Δεν το λεώ εγώ αυτό. “Το σενάριο μιας αργής μετάβασης με περισσότερο φυσικό αέριο και περισσότερους ρύπους έχει υψηλότερο κόστος σήμερα σε σχέση με το κόστος που είχε όταν σχεδιάστηκε το ΕΣΕΚ του 2019”, γράφει το ΕΣΕΚ του 2024. Το ελληνικό κράτος λέει ότι μας συμφέρει να μειώσουμε το φυσικό αέριο γρηγορότερα. Πράγματι, σε 26 χρόνια θα χρειαζόμαστε πάνω-κάτω πέντε φορές λιγότερο από ό,τι χρησιμοποιούμε σήμερα. Στην Ελλάδα το 2021 καταναλώσαμε λίγο πάνω από 6 bcm (δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα) φυσικού αερίου, και το 2022 πέσαμε στα 4,9 bcm. To ΕΣΕΚ προβλέπει ότι μέχρι το 2030 θα χρειαζόμαστε μόνο 3,2 bcm. Και το 2050; Το 2050 θα χρειαζόμαστε 0,7 bcm για όλες μας τις ανάγκες (ηλεκτροπαραγωγή, βιομηχανία, θέρμανση σε σπίτια κλπ).

Τη στιγμή λοιπόν που ο στρατηγικός σχεδιασμός της χώρας είναι η ραγδαία μείωση της χρήσης και αυτού του ορυκτού καυσίμου πολύ γρήγορα, ποιο ακριβώς είναι το νόημα τεράστιων, δαπανηρών, μακροχρόνιων και περιβαλλοντικά επικίνδυνων επενδύσεων σε νέα δίκτυα διανομής φυσικού αερίου και νέες εξορύξεις στις ελληνικές θάλασσες; Ποιος κερδίζει από τέτοιες επενδύσεις, εκτός από τις εταιρείες ορυκτών καυσίμων που θέλουν να βγάλουν και να κάψουν όσα περισσότερα ορυκτά καύσιμα προλαβαίνουν, σε όποια γωνιά του πλανήτη μπορούν να τρυπήσουν; Αυτές οι επενδύσεις έχουν έναν προφανή σκοπό: να εγκλωβίσουν την ελληνική αγορά ενέργειας στην εξάρτηση από το φυσικό αέριο για δεκαετίες, τινάζοντας στον αέρα, βεβαίως, το στρατηγικό πλάνο απανθρακοποίησης που υλοποιείται ήδη. Το οποίο, βεβαίως, προβλέπει μέσα και το πώς θα πρέπει να αντικατασταθούν αυτά τα ορυκτά καύσιμα, ώστε να τα χρειαζόμαστε ολοένα και λιγότερο: με επενδύσεις σε άλλες πηγές. Στο ΕΣΕΚ προδιαγράφεται ως στόχος η επέκταση των ΑΠΕ ώστε να καλύπτουν το 44% των συνολικών ενεργειακών αναγκών της χώρας μέχρι το 2030 (από 22% σήμερα) και το 105% των ενεργειακών αναγκών της χώρας μέχρι το 2050 -δηλαδή να εξάγουμε κιόλας, αν χρειάζεται. Αυτή είναι μια πορεία στην οποία έχουμε μπει ήδη. Η χώρα μας σήμερα είναι στις πρώτες θέσεις της Ευρώπης σε χρήση ΑΠΕ για τις ενεργειακές της ανάγκες. Μέσα σε τέσσερα χρόνια διπλασίασε την εγκατεστημένη ισχύ φωτοβολταϊκών και αιολικών πάρκων. Η Ελλάδα έχει αποδείξει ότι μπορεί να τα κάνει αυτά τα πράγματα, και πρέπει να συνεχίσει στο ίδιο μοτίβο, ακόμα πιο γρήγορα. Φτάνει να μην δώσει προτεραιότητα σε καινούργια δίκτυα φυσικού αερίου ή σε γεωτρήσεις, αλλά σε νέα υπεράκτια αιολικά πάρκα, σε συστήματα αποθήκευσης ενέργειας (μπαταρίες -όπου οι λύσεις είναι ακριβές και περιορισμένες ακόμα- και αντλιοταμιευτήρες -που δεν είναι), στην αναβάθμιση του παλιού κτιριακού δυναμικού της χώρας, στην αντικατάσταση του πετρελαίου ως κύρια πηγή θέρμανσης στα κτίρια από λύσεις που δεν βασίζονται σε άλλα ορυκτά καύσιμα (αντλίες θερμότητας, όχι άλλο φυσικό αέριο) και στην ακόμα ταχύτερη αναβάθμιση του δικτύου μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας για να υποστηρίξει τις πολυάριθμες νέες επενδύσεις ΑΠΕ που ήδη είναι στην αναμονή και τις πολλές επόμενες που θα έρθουν.

Αυτή είναι η προτεραιότητα για τη χώρα μας. Και είναι ακριβώς οι επενδύσεις που χρειαζόμαστε, για να είμαστε ενεργειακά αυτόνομοι από τους κάθε Ρώσους, για να μην μας φεύγουν τα εργοστάσια επειδή δεν μπορούν να συνδέσουν σε εύλογο χρόνο τις ΑΠΕ τους στο δίκτυο (όπως η Sonoco, πρόσφατα), και για να πιάσουμε και τους στόχους του ΕΣΕΚ. Αυτή είναι η ανάπτυξη που πρέπει να θέλουμε. Όχι Golden Visa, καζίνα, και πετρελαιάδες που τρυπάνε το Αιγαίο.