Τίποτα δεν μπορεί να αντισταθεί σε ένα πλοίο φορτωμένο με 4.900 κοντέινερ. Οποιαδήποτε γέφυρα θα κατέρρεε σαν τραπουλόχαρτο αν ένα γιγαντιαίο σκάφος σαν το «Dali» προσέκρουε σε μια κολόνα της.

Το δυστύχημα της Τρίτης στη γέφυρα Φράνσις Σκοτ Κι της Βαλτιμόρης έφερε, ωστόσο, με τραγικό τρόπο στην επικαιρότητα το μείζον πρόβλημα της τεράστιας υποβάθμισης των αμερικανικών υποδομών. Έδειξε ταυτόχρονα την ανάγκη να επιταχυνθεί η εφαρμογή του προγράμματος επενδύσεων ύψους 1,2 τρισ. δολαρίων που ενέκρινε το 2021 ο Τζο Μπάιντεν για την αναβάθμιση των υποδομών της χώρας.

Μπάιντεν: Εμείς θα πληρώσουμε για την ανακατασκευή της γέφυρας στη Βαλτιμόρη

«Η καταστροφή στην πρωτεύουσα της Πολιτείας του Μέριλαντ μάς υπενθυμίζει ότι οι υποδομές αποτελούν την Αχίλλειο πτέρνα των Ηνωμένων Πολιτειών. Μιας χώρας που είναι γεμάτη από μεγαλοπρεπείς αλλά παμπάλαιες και πλημμελώς συντηρημένες γέφυρες. Μιας οικονομικής υπερδύναμης που οι δρόμοι της είναι γεμάτοι λακούβες και πολλοί όταν βρέχει μετατρέπονται σε λίμνες διότι τα αποστραγγιστικά έργα στην άσφαλτο είναι προεραιτικά. Μιας πάμπλουτης χώρας με σιδηροδρόμους, λιμάνια και αεροδρόμια, που χρειάζονται επενδύσεις δισεκατομμυρίων για να ανταποκριθούν στις ανάγκες του 21ου αιώνα», γράφει στη «Les Echos» η ανταποκρίτρια της εφημερίδας στις ΗΠΑ, Σολβέιγκ Γκοτελίκ.

Πού οφείλεται η εγκατάλειψη

Ακόμα και στις ΗΠΑ πάμπολλες υποδομές ανήκουν στο δημόσιο τομέα. Ως εκ τούτου δεν υπάρχει προφανής και γρήγορη ανταπόδοση στα έργα συντήρησης και εκσυγχρονισμού τους, που θα πρέπει να χρηματοδοτήσουν η κεντρική κυβέρνηση ή οι τοπικές και περιφερειακές αρχές. Έτσι όποιο έργο ή όποια υπηρεσία κοινής ωφέλειας δεν καλύπτεται από την ιδιωτική πρωτοβουλία καταλήγει να παραμελείται, αφού επί δεκαετίες κυριάρχησε το αναπτυξιακό μοντέλο της Σχολής του Σικάγου που προτάσσει την αρχή του «λιγότερου κράτους» και την αποφυγή της ανάληψης επιχειρηματικών πρωτοβουλιών από δημόσιους φορείς.

Οι Αμερικανοί εξάλλου έχουν δαιμονοποιήσει τη φορολόγηση κερδών και εισοδημάτων που αποφέρει πόρους για τη συντήρηση των δημοσίων υποδομών – «δεν πληρώνω φόρους επειδή είμαι έξυπνος», είχε δηλώσει κομπάζοντας από τηλεοράσεως ο Ντόναλντ Τραμπ.

Επιπλέον στις ΗΠΑ κυριαρχούν πανίσχυρα επιχειρηματικά λόμπι που λειτουργούν ενίοτε ως τροχοπέδη της ανάπτυξης. Κλασικό παράδειγμα το λόμπι των υπεραστικών λεωφορείων, που συνεπικουρούμενο από τα ακόμα ισχυρότερα λόμπι του πετρελαίου και της αυτοκινητοβιομηχανίας (Big Three), προήγαγε τις οδικές συγκοινωνίες με αποτέλεσμα την εγκατάλειψη των αμερικανικών σιδηροδρόμων – λέγεται ότι στις αρχές του 20ού  αιώνα μπορούσε κανείς να διανύσει με τρένο την απόσταση Νέα Υόρκη-Τορόντο ταχύτερα από όσο στις αρχές του 21ου αιώνα.

Πόσο κοστίζει η εγκατάλειψη

Το 2021 κιόλας, τους πρώτους μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν πέτυχε τη διακομματική έγκριση από το Κογκρέσο ενός σχεδίου επενδύσεων ύψους 1,2 δισ. δολαρίων για τη συντήρηση και αναβάθμιση των υποδομών της χώρας. Διότι η σταδιακή υποβάθμιση των υποδομών δεν είναι μόνο επικίνδυνη για τη δημόσια ασφάλεια. Είναι και δαπανηρή για την κυβέρνηση.

Το κονδύλι που εγκρίθηκε το 2021 μοιάζει τεράστιο – και έχει όντως ιστορικές διαστάσεις. Αλλά την ίδια χρονιά η Αμερικανική Εταιρεία Πολιτικών Μηχανικών (ASCE) είχε υπολογίσει ότι το έλλειμμα επενδύσεων που απαιτούνται για να αποκτήσει η χώρα σύγχρονες υποδομές έφθανε τα 2,6 τρισ. δολάρια. Περαιτέρω καθυστερήσεις θα μπορούσαν να ανεβάσουν το λογαριασμό στα 10 τρισ. δολάρια. Μιλάμε για ένα λογαριασμό που έγινε προτού εκτιναχθεί ο πληθωρισμός και που μοιραία θα πληρώσουν κάποτε οι Αμερικανοί φορολογούμενοι, ιδιώτες και επιχειρήσεις.

Η ASCE στην προ τριετίας έκθεσή της διαπιστώνει ότι από το 2017 ο συνολικός βαθμός αξιολόγησης των υποδομών των ΗΠΑ έχει βελτιωθεί από το D στο C-. Όμως «το 43% των δημόσιων δρόμων είναι σε κακή ή μέτρια κατάσταση, η Amtrak, η μεγαλύτερη εταιρεία επιβατικών σιδηροδρόμων στις ΗΠΑ, θα χρειαζόταν 45 δισ. δολάρια για να συντηρήσει το δίκτυό της και οι διαρροές στα δίκτυα ύδρευσης θα μπορούσαν να γεμίσουν 9.000 πισίνες ολυμπιακών διαστάσεων κάθε μέρα», σημειώνεται στην έκθεση.

Το σχέδιο Μπάιντεν

Έχοντας επίγνωση αυτών των ελλείψεων ο Τζο Μπάιντεν εκλέχθηκε υποσχόμενος να εκβιομηχανίσει εκ νέου την Αμερική. Το Νοέμβριο του 2021 πέτυχε να εγκριθεί ο νόμος «Επενδύσεις και Απασχόληση» που προβλέπει επενδύσεις 1,2 τρισ. δολαρίων για τον σκοπό αυτό. Δύο χρόνια αργότερα, είχαν εκταμιευθεί 400 δισ. δολάρια και είχαν ξεκινήσει επισκευές σε 7.800 γέφυρες και σε 136.000 μίλια δρόμων που βρίσκονταν σε κακή κατάσταση.

Κεφάλαια έχουν προβλεφθεί να επενδυθούν επίσης σε σιδηροδρομικές μεταφορές (11 δισ. δολάρια για την κατασκευή μιας σήραγγας κάτω από τον ποταμό Χάντσον στη Νέα Υόρκη), στον εκσυγχρονισμό αεροδρομίων (με προτεραιότητα εκείνων της Βοστώνης και της Ατλάντα)  και επίσης στη συντήρηση λιμένων και στην κατασκευή σταθμών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων.

Προτεραιότητα σε δρόμους και γέφυρες

Τα μισά από τα δημόσια έργα που έχουν ανακοινωθεί προσώρας αφορούν τη συντήρηση και τον εκσυγχρονισμό δρόμων και γεφυρών (175 δισ. δολάρια). Δευτερευόντως θα επενδυθούν χρήματα για την ανάπτυξη ιντερνετικών δικτύων υψηλής ταχύτητας, για την αναβάθμιση των δημοσίων συγκοινωνιών και για επισκευές στα πολύ σπάταλα δίκτυα ύδρευσης των ΗΠΑ.

«Πρόκειται για τη μεγαλύτερη αύξηση δαπανών από ομοσπονδιακούς και τοπικούς φορείς που καταγράφεται από το 1979. Γίνεται μέριμνα ώστε τα κεφάλαια να κατευθύνονται και να φτάνουν στις κοινότητες που τα χρειάζονται περισσότερο, στις περιφέρειες όπου διαμένουν νοικοκυριά με συγκριτικά χαμηλό εισόδημα και στις Πολιτείες εκείνες που έχουν τις λιγότερο αποτελεσματικές υποδομές», είχε ανακοινώσει τον περασμένο Νοέμβριο η υπουργός Οικονομικών Τζάνετ Γέλεν.

«Ο νόμος Μπάιντεν για τις υποδομές ψηφίστηκε εν μέσω πανδημίας, αλλά τα ιστορικά υψηλά ποσά που προβλέπει έχουν εν μέρει αντισταθμιστεί από τον πληθωρισμό που αναζωπυρώθηκε μετά την Covid και ο οποίος έχει αυξήσει σημαντικά το κόστος των πρώτων υλών και των έργων στο σύνολό τους», παρατηρεί η ανταποκρίτρια της «Les Echos».

Η Σολβέιγκ Γκοντελίκ σημειώνει ότι από τα κονδύλια του νόμου για τις υποδομές έχουν εκταμιευθεί προσώρας περίπου 88 εκατ. δολάρια για τη συντήρηση και αποκατάσταση των γεφυρών της Πολιτείας του Μέριλαντ και για την κατασκευή νέων. «Η καταστροφή της γέφυρας Φράνσις Σκοτ Κι θα αυξήσει αναμφίβολα τα κονδύλια που θα χρειαστούν», γράφει η ανταποκρίτρια. Και ήδη ο πρόεδρος Μπάιντεν διευκρίνισε ότι η ανοικοδόμηση της γέφυρας θα χρηματοδοτηθεί εξ ολοκλήρου από τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό.