Τα τελευταία χρόνια ο Αλέξανδρος Βάρθης άνοιξε αθόρυβα ένα τηλεοπτικό μονοπάτι που τον οδήγησε σε ρόλους «κακών παιδιών». Και παρόλο που τον είδαμε ερωτευμένο με έναν άλλο άνδρα (στη «Σκοτεινή Θάλασσα»), γρήγορα η ζυγαριά έγειρε σε ρόλους τυχοδιώκτη με όχι και τόσο καλή συμπεριφορά προς τις γυναίκες (βλ. Τάσος στις «Ψυχοκόρες», Βλάσης φέτος στο «Grand Hotel»).

Rewind 11 χρόνια πριν, την πρώτη φορά που βλέπω τον Αλέξανδρο στο θέατρο, στην «Πάπισσα Ιωάννα» που ανέβασε ο Δημήτρης Μαυρίκιος στο Φεστιβάλ Αθηνών. Ενα πολύ ψηλό παιδί που ήρθε για να μείνει. Σήμερα, στο δικό του θεατρικό σπίτι πλέον, στο Θέατρο Μπέλλος, με την ομάδα The Young Quill ανεβάζουν τις δουλειές που αγαπάνε και τις διαχειρίζονται με τον τρόπο που θέλουν επιλέγοντας έργα με πολιτική ταυτότητα. Καθ’ οδόν προς το θέατρο θα γίνει και η κουβέντα μας, με τον Αλέξανδρο να κατευθύνεται προς τα εκεί για την απογευματινή παράσταση της Κυριακής, έχοντας μόλις παραδώσει ένα μάθημα υποκριτικής στο τΖΕΝεράλε Acting Studio του Μιχάλη Συριόπουλου.

GALA: Αυτός ο νέος ρόλος, του δασκάλου, θα έλεγες ότι είναι ο πιο δύσκολος που έχεις αναλάβει μέχρι σήμερα;

Αλέξανδρος Βάρθης: Είναι ρόλος δύσκολος και απολαυστικός. Μόλις ξεκίνησα, βρισκόμαστε στην αρχή των μαθημάτων, έχω 18 μαθητές και έχω το τρομερό άγχος να μην απογοητεύσω κανέναν. Αλλά το περιμένω πώς και πώς να μπω στο μάθημα. Είναι σπουδαίο να μπορέσεις να μεταδώσεις κάτι σε έναν άνθρωπο. Είναι μεγάλη τιμή και μεγάλη ευθύνη η μετάδοση της πληροφορίας προσπαθώντας να διατηρήσεις το τυπικό μεταξύ δασκάλου και μαθητή, να είσαι ευγενικός και όχι κακοποιητικός, να καταφέρνεις να φέρεις τους ανθρώπους κοντά σου. Εχω μία μαθήτρια που είναι καθηγήτρια και νιώθω σαν να δίνω κάθε μέρα εξετάσεις μαζί της.

G.: Η διδασκαλία της υποκριτικής σε φέρνει πιο κοντά και στον ψυχοθεραπευτικό ρόλο του θεάτρου;
ΑΛ.Β.: Υπάρχει κι αυτό. Είμαι ο μεγαλύτερος κλέφτης στην τάξη όπου διδάσκω, κλέβω από τους μαθητές την όρεξη. Γιατί στην πορεία της καριέρας τους οι ηθοποιοί ίσως ξεχνάνε το παιχνίδι, ξεχνάνε να χαίρονται τη δουλειά τους, λένε «πρέπει να βγω και να αποδείξω ότι είμαι καλός», ενώ πρέπει να βγεις και να παίξεις, να το ευχαριστηθείς εσύ πρώτος. Οπότε αυτό που συμβαίνει σε αυτή την τάξη μού υπενθυμίζει γιατί εγώ ξεκίνησα να κάνω θέατρο.

G.: Γιατί ξεκίνησες να κάνεις θέατρο;

ΑΛ.Β.: Ηταν ένας κόσμος που με γοήτευε. Ξέρεις, όπως τα παιδιά, που τη μία είναι γιατροί, την άλλη πολεμιστές, ποδοσφαιριστές… Ηθελα να παίζω, γενικά. Δεν ήθελα να είμαι σε μια δουλειά και να κάνω κάθε μέρα το ίδιο πράγμα. Βέβαια, αυτό είναι κωμικοτραγικό γιατί στο θέατρο καλείσαι να κάνεις ακριβώς το ίδιο πράγμα κάθε βράδυ για μία ολόκληρη σεζόν. Μπορείς όμως να βρεις τη χαρά στο γεγονός ότι κάποιοι απέναντί σου το βλέπουν για πρώτη φορά όλο αυτό. Αργότερα κατάλαβα ότι όλη αυτή η συνάντηση με τους ανθρώπους που πρέπει να εμπιστεύονται απόλυτα ο ένας τον άλλον επί σκηνής κάνει αυτή τη δουλειά σίγουρα ξεχωριστή.

G.: Τις δύο τελευταίες τηλεοπτικές σεζόν μάς έδωσες μια γκάμα ανδρικών παλιοχαρακτήρων. Τι θα γίνει με σένα και τους ρόλους κακών;

ΑΛ.Β.: Αυτό μπορεί και να οφείλεται στο γεγονός ότι ένας casting director σκέφτεται «α, ο Βάρθης κάνει καλό κακό». Εμένα με εξιτάρει να υποδύομαι ανθρώπους που δεν είναι καθόλου κοντά σε μένα. Μάλλον θα βαριόμουνα να κάνω ένα καλό παιδί – τα καλά παιδιά είναι συνήθως αμετακίνητα. Θα μου πεις, προτιμάς να κάνεις ένα κάθαρμα; Ναι, γιατί θα έχω κάτι διαφορετικό να δουλέψω – και ύστερα, χρειάζονται τα κακά παραδείγματα για να φωτιστούν τα καλά.

G.: Σε μια εποχή όπου η κακοποίηση των γυναικών δεν είναι πια κρυφή, πώς αντιμετωπίζεις έναν ρόλο κακοποιητή;

ΑΛ.Β.: Είναι σίγουρα πολύ πιο δύσκολο, γιατί έχουμε φτάσει σε ένα σημείο όπου κάποιοι λένε ότι αυτά τα πράγματα δεν πρέπει καν να τα προβάλλουμε. Σε άλλες εποχές όμως αυτό συνέβαινε, οι γυναίκες και τα παιδιά ήταν ιδιοκτησία του άνδρα μιας οικογένειας. Το να διηγείσαι μια ιστορία με τέτοια άσχημα παραδείγματα δεν σημαίνει ότι τα επικροτείς, ίσα-ίσα τα υπογραμμίζεις ως τέτοια. Μάλιστα, επειδή το «Grand Hotel» είναι σειρά εποχής, έψαξα και διάβασα πολύ για εκείνα τα χρόνια, όπου η δολοφονία μιας γυναίκας από τον σύζυγό της δεν ήταν καν είδηση. Ο Βλάσης είναι ένας κακός άνθρωπος που έχει μανία για την εξουσία, αλλά είναι και θρασύδειλος, γιατί όπου βρίσκει αντίσταση δεν έρχεται σε ρήξη, χρησιμοποιεί πλάγιους τρόπους. Προβληματίστηκα για το πού μπορεί να φτάσει ένας άνθρωπος για την εξουσία.

G.: Τα τελευταία τρία χρόνια έχεις δεσμευτεί στην ομάδα του Θεάτρου Μπέλλος. Τι σημαίνει για σένα αυτή η συνύπαρξη;

ΑΛ.Β.: Ευλογία. Συνεννοούμαι με ανθρώπους με τους οποίους έχω την ίδια αισθητική. Γνωριζόμαστε τόσο καλά πια που δεν φοβόμαστε να εκτεθούμε ο ένας στον άλλον, να πούμε, για παράδειγμα, «αυτό είναι λάθος» – φράση δύσκολη όταν συνεργάζεσαι με κάποιον πρώτη φορά. Κερδίζουμε χρόνο γιατί συζητάμε τι χρειάζεται και τι δεν χρειάζεται η παράστασή μας ακομπλεξάριστα.

G.: Η φετινή σας παράσταση «Μεμοράντουμ» είναι ένα πολιτικό έργο;

ΑΛ.Β.: Για μένα, για κάποιον λόγο, όλα είναι πολιτική. Ισως το πιο πολιτικό έργο που κάναμε στο Μπέλλος ήταν το περσινό, «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα». Εργο βαθιά αντιπολεμικό, με σαφή πολιτική θέση. Ενώ όταν ο Βάτσλαβ Χάβελ έγραψε το «Μεμοράντουμ», το 1965, ήθελε να σατιρίσει το Δημόσιο. Εχει να κάνει με τα εργαλεία της εξουσίας, όπως η γραφειοκρατία. Το έργο έχει ανέβει άλλη μία φορά στην Ελλάδα, το 1974, στην περίοδο της χούντας, για να την κατακρίνει. Οι λογοκριτές δεν το αντιλήφθηκαν και επέτρεψαν το ανέβασμά του. Στην πραγματικότητα είναι ένα έργο κατά οποιουδήποτε καθεστώτος που δεν λαμβάνει υπόψη του τον άνθρωπο.

G.: Ο Χάβελ πίστευε ότι η αλήθεια και η αγάπη θα νικούν πάντα το ψέμα και το μίσος. Εσύ τι πιστεύεις;
ΑΛ.Β.: Πιστεύω ότι είναι πάρα πολύ ωραία λόγια όλα αυτά. Δυστυχώς, ούτε ο ίδιος ο Χάβελ, παρόλο που ήταν μεγάλη προσωπικότητα, κατάφερε να το εφαρμόσει. Για να συμβούν όλα αυτά πρέπει να υπάρχει σύμπνοια και αν έστω και ένας άνθρωπος δεν θέλει να κερδίσουν η αγάπη και η αλήθεια, δυστυχώς η αγάπη και η αλήθεια δεν θα κερδίσουν. Μας το έχει αποδείξει και η Ιστορία αυτό. Και γι’ αυτό είναι ελάχιστες και φωτεινές οι εξαιρέσεις όταν κερδίζουν η αλήθεια και η αγάπη. Είναι πολύ διαφορετική η ιδέα που έχουμε για τα πράγματα και την εφαρμογή της. Γιατί όταν εγώ σου παρουσιάσω μία ιδέα, εσύ ως αποδέκτης της την κάνεις δική σου με έναν ελάχιστα διαφορετικό τρόπο. Και αυτό είναι κάτι που το βλέπουμε σήμερα με τις διαφορετικές εκδοχές της Αριστεράς.

G.: Θέλεις να μου πεις ότι όταν δεν είσαι στο υπόγειο του Μπέλλος, στο πλατό του «Grand Hotel» ή στην αίθουσα διδασκαλίας με τους μαθητές σου, ασχολείσαι με την πολιτική;

ΑΛ.Β.: Μου αρέσει πολύ να διαβάζω Ιστορία. Αλλά για να την κατανοήσεις, πρέπει να ξέρεις πολύ καλή γεωγραφία. Και για να μάθεις πώς έχει διαμορφωθεί το ιστορικό πλαίσιο πρέπει να μάθεις σε τι πίστευε ο κάθε λαός, ποιο πολιτικό σύστημα υπηρετούσε. Η φιλοσοφία, η πολιτική, η γεωγραφία συνδέονται μεταξύ τους και με γοητεύει να μαθαίνω για τον τρόπο που σκέφτονταν οι άνθρωποι σε άλλες εποχές και συνθήκες.

G.: Αδημονείς να μεγαλώσει ο δίχρονος γιος σου για να του δείξεις τον κόσμο;

ΑΛ.Β.: Θέλω να του δώσω ερεθίσματα – κι ας διαλέξει εκείνος. Δεν θέλω να τον φορτώσω με τίποτε αν δεν τον ενδιαφέρει.

G.: Νιώθεις την ευθύνη τού να μεγαλώνεις ένα αγόρι φροντίζοντας να μην του μάθεις ότι αυτός ο κόσμος τού ανήκει δικαιωματικά;

ΑΛ.Β.: Σίγουρα και αυτό, όπως επίσης ότι οι άνδρες είναι κι αυτοί άνθρωποι και μπορούν και πρέπει να εκφράζουν τα συναισθήματά τους. Οτι δεν είναι ατρόμητος, ότι μπορεί να κλάψει άμα θέλει, δεν είναι ντροπή. Οτι μπορεί να μιλήσει για το πρόβλημά του στους άλλους. Ξέρω πολλούς άνδρες που δεν έχουν φίλους γιατί τους μεγάλωσαν με ιδέες όπως ότι οι άνδρες δεν κλαίνε, είναι σκληροί… Δεν υπάρχει εγχειρίδιο γονέων, αλλά πιστεύω πως οι περισσότεροι προσπαθούμε να μην επαναλάβουμε τα λάθη των γονιών μας.

G.: Είχες κάνει πρόβα ως γονιός, νομίζω, με το γατί σου.

ΑΛ.Β.: Καλά, αν με το παιδί μου συμβεί ό,τι και με το γατί μου, δεν έχω καμιά ελπίδα. Το γατί με κάνει ό,τι θέλει. Αλλά εκεί είμαστε και με τον Φίλιππο, του δίνω ό,τι μου ζητάει. Και το παιδί και το γατί, πάντως, θέλουν δύο πράγματα: φαγητό και χάδια. Προς το παρόν απολαμβάνω τη συνύπαρξή τους ◆

Grooming: Δομινίκη Λυκούρη. Βοηθός Styling: Κεράσα Κόντου. Βοηθός Φωτογράφου: Γιώργος Καπράνος