Η ιδιοκατοίκηση και το πώς βλέπουν οι Έλληνες τη στροφή στην ενοικίαση ήταν το θέμα στη συζήτηση που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της 25ης Prodexpo, του μακροβιότερου συνεδρίου στον τομέα του real estate στην Ελλάδα, που λαμβάνει χώρα στις 21 και 22 Οκτωβρίου 2024, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, με συντονιστή τον δημοσιογράφο, Στέλιο Μπούρα.

H Βασιλική Βλαχοστεργίου, Deputy Head of Real Estate Analysis Section στην Τράπεζα της Ελλάδος, ανέφερε ότι το ποσοστό της ιδιοκατοίκησης έχει μειωθεί σημαντικά και βρίσκεται πλέον στο 69,6% στη χώρας μας γενικότερα βάσει των στοιχείων της Eurostat, ενώ για την Αθήνα το ποσοστό αυτό έχει μειωθεί στο 64%.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Τα βασικά προβλήματα που οδηγούν σε αυτή τη μείωση είναι το γεγονός ότι οι αξίες των οικιστικών ακινήτων αυξάνεται με διψήφια ποσοστά τη τελευταία διετία, ενώ από το 2017, που ήταν το χαμηλότερο σημείο για την αξία των ακινήτων έως το Β Τρίμηνο του 2024 η αύξηση της αξίας των ακινήτων στην Αθήνα ανέρχεται στο 90%.

Σε σχέση με την καλύτερη χρονιά που ήταν το 2008 η αύξηση κινείται στο 4%. Επιπλέον, το απόθεμα των ακινήτων προς πώληση είναι ποιοτικά υποδεέστερο καθώς είναι «γηρασμένο» αφού ξεπερνά τα 40 έτη.

Ένα ακόμα ζήτημα είναι ότι οι αξίες έχουν αυξηθεί σε μεγάλο βαθμό με την άνοδο να κινείται στο 100% γενικά και στο 70% στο Κέντρο της Αθήνας.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Προβληματικό, επίσης, είναι και το γεγονός ότι το διαθέσιμο εισόδημα έχει μειωθεί κατά 20% σε σχέση με το 2008, ενώ δεν εκδίδονται πλέον νέες οικοδομικές άδειες με αποτέλεσμα να υπάρχει έλλειμμα νέων ακινήτων. Η κ. Βλαχοστεργίου τόνισε ότι οι οικοδομικές άδειες που εκδόθηκαν από το 2011 έως και το 2024 είναι αθροιστικά οι ίδιες στο σύνολο με αυτές που εκδόθηκαν το 2005.

Σχετικά με τη νοοτροπία για την ιδιοκατοίκηση πρόσθεσε ότι αυτή δεν μπορεί να αλλάξει και η ενοικίαση αποτελεί μία προσωρινή λύση, ενώ για την Αθήνα ανέφερε ότι «χωράει» πια τον μισό πληθυσμό στην Ελλάδα, καθώς υπάρχει σημαντική επιβάρυνση από την άνοδο του τουρισμού.

Ο Πάνος Λολώνης, Head of the Geospatial Information Department, Ελληνικό Κτηματολόγιο δήλωσε ότι οι πωλήσεις έχουν αυξηθεί σε σχέση με τις υπόλοιπες συναλλαγές και χαρακτήρισε το 2005 ως το peak της αγοράς. Για την ιδιοκατοίκηση ανέφερε ότι δεν είναι στα ίδια ποσοστά με το παρελθόν, καθώς η κατοχή ακινήτου δεν είναι πλέον προσοδοφόρα, ενώ γίνεται επαχθής λόγω του ΕΝΦΙΑ, της έλλειψης χρηματοδότησης, της συντήρησης και της δυσκολίας της διαδικασίας μεταβίβασης.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Επιπλέον αυξημένη είναι η κινητικότητα των νέων κυρίως προς το εξωτερικό, καθώς δεν επενδύουν πλέον σε σταθερά assets όπως ένα οικιστικό ακίνητο. Εκτός όμως από τα παραπάνω προβλήματα ο κ. Λολόνης σχολίασε ότι δεν υπάρχουν διαθέσιμα ακίνητα προς αγορά και για αυτό το λόγο υπάρχει μεγάλη στροφή προς την ενοικίαση.

Ο Κοσμάς Θεοδωρίδης, VP of the Real Estate Association of Athens – President of PAC / CEPI, τόνισε ότι το στεγαστικό πρόβλημα υπάρχει σε όλο το δυτικό κόσμο και την Ευρώπη, ενώ στη χώρα μας εξειδικεύεται.

Σχετικά με τα παγκόσμια δεδομένα ανέφερε ότι το να χτίσεις είναι «πολύ ακριβό σπόρ», ενώ υπάρχει έλλειμμα οικοπέδων. Στη χώρα μας το πρόβλημα έγκειται σύμφωνα με τον κ. Θεοδωρίδη ότι η γενιά του Πολυτεχνείου έχει δανειστεί σε μεγάλο βαθμό και έχει επιβαρύνει τις επόμενες γενιές όσον αφορά την ιδιοκατοίκηση. Επιπλέον, υπάρχουν περίπου 2 εκατομμύρια κενές κατοικίες, αλλά αυτές βρίσκονται στην επαρχία και έχουν εγκαταληφθεί. Το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι ο πληθυσμός συγκεντρώνεται στην Αθήνα και ότι οι νέοι φεύγουν στο εξωτερικό.

Για την επαρχία, τόνισε ότι τα ενοίκια παραμένουν χαμηλά, αλλά δεν υπάρχει καμία επιθυμία για διαμονή καθώς δεν υπάρχει για παράδειγμα ανεπτυγμένο δίκτυο μεταφορών, δηλαδή τρένα. Σχετικά με το τι χρειάζεται να γίνει, ανέφερε ότι η πολιτεία πρέπει καθίσει στο ίδιο τραπέζι με τους ανθρώπους της αγοράς και να συζητήσει ώστε να λυθούν τα προβλήματα πάντοτε με τα διαθέσιμα κεφάλαια.

Ο Νίκος Τσάτσης, Chief Development Officer, Plasis Real Estate + Development, δήλωσε ότι υπάρχουν αρκετά προβλήματα όσον αφορά την ιδιοκατοίκηση. Αρχικά, αυξάνονται οι τιμές των ακινήτων χωρίς να υπάρχει η αντίστοιχη αύξηση στους μισθούς, ενώ τα δάνεια δε φτάνουν για την αγορά σύγχρονων σπιτιών.

Πρόσθεσε, ότι στο παρελθόν η αγορά ενός ακινήτου συνδεόταν με τη βοήθεια από την οικογένεια. Πλέον αυτό δεν ισχύει καθώς τα οικογενειακά αποθέματα χρημάτων έχουν μειωθεί και επίσης έχουν κατασχεθεί οικογενειακά ακίνητα λόγω των δανείων. Από την άλλη πλευρά, οι νέοι έχουν φύγει στο εξωτερικό, όπου η ενοικίαση είναι κάτι πολύ σύνηθες, ενώ αρκετοί είναι αυτοί που προτιμούν να νοικιάσουν ένα ακίνητο με παροχές παρά να αγοράσουν κάτι παλιό.

Η Μαρί Δελλή, Partner, LCI Law επισήμανε ότι δεν υπάρχουν μεγάλα συγκροτήματα που να παρέχουν υπηρεσίες και να ανήκουν σε έναν ιδιοκτήτη που θα τα διαχειρίζεται. Αντιθέτως, η αγορά έχει εστιάσει σε γραφεία, ξενοδοχεία και logistics με σημαντικά κενά στην κατοικία. Επιπλέον, αναφέρθηκε ότι υπάρχουν νομικά θέματα που θέτουν εμπόδια. Ένα εξ’ αυτών είναι το γεγονός ότι ο συντελεστής δόμησης είναι σε αδράνεια, καθώς δεν έχει μπει ακόμα σε λειτουργία η τράπεζα γης. Επίσης, χρειάζεται απλούστευση σε αδειοδοτικές διαδικασίες όπως αυτές για την κατεδάφιση, την αναπαλαίωση διατηρητέων κτιρίων, την ανακαίνιση, και τις αλλαγές σε χρήσης γης.

Κλείνοντας ανέφερε ότι πρέπει να γίνει δημόσιος διάλογος για το δίκαιο της μίσθωσης της κατοικίας και θα πρέπει να καταργηθεί η προστασία της ελάχιστης διάρκειας μίσθωσης που θέτει ο νόμος και κάθε συμβόλαιο να είναι αποτέλεσμα διαπραγμάτευσης μεταξύ εκμισθωτή και ενοικιαστή.