Κάθεσαι αναπαυτικά, πίνεις την μπύρα σου και βλέπεις στο θερινό σου σινεμά το “Fly me to the moon”. Θαυμάζεις φυσικά την Σκάρλετ Γιόχανσον και θυμάσαι ή μαθαίνεις τα όσα έγιναν το 1969 και την πρώτη φορά που ο άνθρωπος πάτησε στο φεγγάρι.

Κοιτάζεις τον ουρανό φευγαλέα υπό τους ήχους του ομώνυμου τραγουδιού του Φρανκ Σινάτρα. Βλέπεις το κινητό σου. Λέει 20 Ιουλίου. Γενέθλια.

Πάνε 55 χρόνια από τη μέρα που ανθρώπινο πόδι πάτησε τη «θάλασσα της Γαλήνης». Αμέσως σου έρχεται σαν φλας η απορία: Πόσες φορές ξαναπήγαμε στη σελήνη;

Λοιπόν, ο άνθρωπος έχει πάει στο φεγγάρι συνολικά έξι φορές. Οι αποστολές που κατάφεραν να προσγειωθούν στο φεγγάρι ήταν μέρος του προγράμματος Apollo της NASA. Οι αποστολές αυτές είναι:

• Apollo 11 (20 Ιουλίου 1969): Οι πρώτοι άνθρωποι που περπάτησαν στο φεγγάρι ήταν ο Neil Armstrong και ο Buzz Aldrin.

• Apollo 12 (Νοέμβριος 1969): Οι Charles Conrad και Alan Bean προσγειώθηκαν στην επιφάνεια του φεγγαριού.

• Apollo 14 (Φεβρουάριος 1971): Οι Alan Shepard και Edgar Mitchell έκαναν αυτή την αποστολή.

• Apollo 15 (Ιούλιος 1971): Οι David Scott και James Irwin προσγειώθηκαν και χρησιμοποίησαν το πρώτο Lunar Roving Vehicle (LRV).

• Apollo 16 (Απρίλιος 1972): Οι John Young και Charles Duke προσγειώθηκαν στο φεγγάρι.

• Apollo 17 (Δεκέμβριος 1972): Οι Eugene Cernan και Harrison Schmitt ήταν οι τελευταίοι που περπάτησαν στο φεγγάρι μέχρι σήμερα.

Αυτές οι αποστολές πραγματοποιήθηκαν μεταξύ 1969 και 1972 και αποτελούν τις μοναδικές φορές που οι άνθρωποι έχουν πατήσει στο φεγγάρι.

Γιατί εδώ και μισό αιώνα δεν έχουμε ξαναπάει;

Οι λόγοι για τους οποίους δεν έχουν γίνει επανδρωμένες αποστολές στη Σελήνη από το 1972 είναι ποικίλοι και περιλαμβάνουν οικονομικούς, πολιτικούς και τεχνολογικούς παράγοντες:

Οικονομικό κόστος

Οι αποστολές του προγράμματος Apollo ήταν εξαιρετικά δαπανηρές. Το συνολικό κόστος του προγράμματος υπολογίζεται ότι ξεπέρασε τα 25 δισεκατομμύρια δολάρια (το ισοδύναμο περίπου 150 δισεκατομμυρίων δολαρίων σήμερα).

Μετά την επιτυχία των πρώτων αποστολών, η χρηματοδότηση για το πρόγραμμα μειώθηκε σημαντικά, καθώς οι ΗΠΑ προσανατολίστηκαν σε άλλες προτεραιότητες, όπως οι κοινωνικές δαπάνες και ο πόλεμος στο Βιετνάμ.

Συνολικά, οι αποστολές Apollo ήταν εξαιρετικά επιτυχημένες – και εξαιρετικά δαπανηρές. Στο αποκορύφωμά της, η NASA κατανάλωνε περίπου το 5% του συνολικού ομοσπονδιακού προϋπολογισμού, και περισσότερο από το μισό από αυτό αφιερώθηκε στο πρόγραμμα Apollo.

Υπολογίζοντας τον πληθωρισμό, ολόκληρο το πρόγραμμα Apollo θα κόστιζε πάνω από 260 δισεκατομμύρια δολάρια σε σημερινά δολάρια. Αν συμπεριλάβετε το έργο Gemini και το ρομποτικό σεληνιακό πρόγραμμα, που ήταν απαραίτητοι πρόδρομοι του Απόλλωνα, ο αριθμός αυτός φτάνει τα 280 δισεκατομμύρια δολάρια.

Πολλά τα λεφτά για μερικές ώρες περιπάτου στο φεγγάρι…

Πολιτικές προτεραιότητες

Κατά τη δεκαετία του 1960, η κούρσα για το διάστημα ήταν ένας σημαντικός παράγοντας του Ψυχρού Πολέμου μεταξύ των ΗΠΑ και της Σοβιετικής Ένωσης.

Μετά την επιτυχή προσγείωση του Apollo 11 το 1969, οι ΗΠΑ απέδειξαν την υπεροχή τους στο διάστημα, και η πολιτική πίεση για περαιτέρω αποστολές μειώθηκε.

Τεχνολογικές προκλήσεις

Αν και οι αποστολές του Apollo ήταν τεχνολογικά προηγμένες για την εποχή τους, εξακολουθούσαν να υπάρχουν σημαντικές προκλήσεις και κίνδυνοι για την ασφάλεια των αστροναυτών.

Η NASA αντιμετώπισε προβλήματα με την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών για την υποστήριξη επανδρωμένων αποστολών πέρα από τη Σελήνη.

Στροφή προς άλλους στόχους

Μετά το τέλος του προγράμματος Apollo, η NASA επικεντρώθηκε στην ανάπτυξη του Διαστημικού Λεωφορείου και στη δημιουργία του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (ISS).

Αυτά τα προγράμματα απαιτούσαν σημαντικούς πόρους και προσοχή.

Νέες διαστημικές πολιτικές

Τις τελευταίες δεκαετίες, οι διαστημικές πολιτικές έχουν επικεντρωθεί στην εξερεύνηση του Άρη και άλλων πλανητών, καθώς και στην ανάπτυξη τεχνολογιών για μακροχρόνιες επανδρωμένες αποστολές.

Δεν θα ξαναπάμε στο φεγγάρι;

Η NASA σχεδίαζε να ξαναστείλει ανθρώπους στη Σελήνη μέσα στο 2024 μέσω του προγράμματος Artemis. Η αποστολή «Artemis II» θα είναι η πρώτη επανδρωμένη αποστολή που θα στείλει αστροναύτες σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη μετά από περισσότερα από 50 χρόνια. Η αποστολή θα περιλαμβάνει τέσσερις αστροναύτες που θα πετάξουν με το διαστημόπλοιο Orion και τον πύραυλο Space Launch System (SLS).

Στις 9 Ιανουαρίου 2024, η NASA ανακοίνωσε ότι καθυστερούσε την αποστολή Artemis 2, την πρώτη πτήση με πλήρωμα του Space Launch System (SLS) και της κάψουλας Orion – τα οχήματα που κατασκευάστηκαν για να στείλουν αστροναύτες πίσω στο βαθύ διάστημα. Η πτήση πήρε παράταση από τα τέλη του 2024 σε όχι νωρίτερα από τον Σεπτέμβριο του 2025. Αυτό οφειλόταν σε ορισμένα ζητήματα ασφάλειας που πρέπει να επιλυθούν στο Orion. Αυτά προκάλεσαν νέα αναβολή.

Κατά συνέπεια, το Artemis 3, το οποίο υποτίθεται ότι θα περιλαμβάνει την πρώτη σεληνιακή προσγείωση με πλήρωμα από το 1972, θα πραγματοποιηθεί όχι νωρίτερα από τον Σεπτέμβριο του 2026. Το Artemis 3 πρόκειται να χρησιμοποιήσει το τροχιακό αεροσκάφος Starship του SpaceX ως προσγείωση για δύο μέλη του πληρώματος.

Θα στοχεύσει στην προσγείωση των αστροναυτών στην επιφάνεια της Σελήνης, συμπεριλαμβανομένων της πρώτης γυναίκας και του επόμενου άνδρα που θα πατήσουν στη Σελήνη. Αυτή η αποστολή θα χρησιμοποιήσει καινοτόμες τεχνολογίες για να εξερευνήσει μεγαλύτερο μέρος της σεληνιακής επιφάνειας από ποτέ.

Ο κύριος στόχος του προγράμματος Artemis είναι να καθιερώσει μια μακροπρόθεσμη παρουσία στη Σελήνη, ανοίγοντας το δρόμο για μελλοντικές αποστολές στον Άρη και σε άλλους πλανήτες.

Διεθνής ανταγωνισμός

Η Κίνα προετοιμάζεται επίσης, μαζί με πολλές άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, να αναπτύξει μια σεληνιακή βάση για τον άνθρωπο, που ονομάζεται International Lunar Research Station (ILRS). Το Πεκίνο και οι εταίροι του θα περιλαμβάνουν επίσης παίκτες του ιδιωτικού τομέα και κυβερνητικούς και μη κυβερνητικούς οργανισμούς.

Οι πρώτες ανθρώπινες αποστολές του κινεζικού προγράμματος στη σεληνιακή επιφάνεια αναμένονται μέχρι το 2030. Μεταξύ των τοποθεσιών όπου θέλουν να προσγειωθούν είναι ο νότιος πόλος της Σελήνης. Η Nasa θέλει επίσης να προσγειωθεί εκεί, αλλά λίγες από τις επιλογές του Πεκίνου συμπίπτουν με τις τοποθεσίες που επιλέχθηκαν για το Artemis.

Ο νότιος πόλος είναι στόχος τόσο για τις ΗΠΑ όσο και για την Κίνα, επειδή οι χώρες θέλουν να εξάγουν τον πάγο νερού που είναι κρυμμένος στους κρατήρες εκεί. Αυτό το νερό θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για υποστήριξη ζωής σε σεληνιακές βάσεις και για την παραγωγή καυσίμων πυραύλων, συμβάλλοντας στη μείωση του κόστους της εξερεύνησης του διαστήματος.

Τα διαστημικά προγράμματα δεν είναι ποτέ στην ώρα τους και οι αναβολές είναι φυσιολογικές. Οι διαστημικές υπηρεσίες είναι πιο επιφυλακτικές στις μέρες μας, ακόμη περισσότερο από πριν, επειδή δεν είναι λίγες οι τραγωδίες που ζήσαμε στο παρελθόν και που τους υποχρεώνουν να σκεφτούν πολύ προσεκτικά πριν εκτοξεύσουν ανθρώπους στο διάστημα.

Η ασφάλεια του πληρώματος είναι υποχρεωτική και πρέπει να είναι πάντα η πρώτη προτεραιότητα.

Η μετάβαση στο διάστημα δεν ήταν ποτέ εύκολη, όπως αποδεικνύεται από πολλές αποστολές χωρίς πληρώματα στη Σελήνη τους τελευταίους 12 μήνες – τόσο κυβερνητικές όσο και εμπορικές – που δεν τα κατάφεραν. Αλλά ίσως είναι καλύτερα να αποτύχουμε τώρα ενώ προετοιμαζόμαστε για τη νέα φάση της ιστορίας της ανθρωπότητας.

Η Σελήνη σύντομα θα ξαναδει τα ανθρώπινα όντα στην επιφάνειά της, που όμως θα εργάζονται και ζουν σε τακτική βάση. Όταν οι άνθρωποι επιστρέψουν εκεί, αυτή τη φορά θα είναι για να μείνουν…