Επιμέλεια: Γιάννα Μυράτ

Αυτή την εβδομάδα, ο βασιλιάς Κάρολος και ο πρωθυπουργός του, Κιρ Στάρμερ, θα φιλοξενήσουν 55 χώρες στη Σαμόα για τη Συνάντηση Αρχηγών Κυβερνήσεων της Κοινοπολιτείας (CHOGM), στη διετή συγκέντρωση ηγετών κρατών.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Αλλά μια ματιά στη φετινή λίστα καλεσμένων αναδεικνύει πώς η δύναμη σύγκλησης του Βρετανού μονάρχη δεν είναι αυτή που ήταν κάποτε.

Ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι και ο Πρόεδρος της Νότιας Αφρικής Σίριλ Ραμαφόζα, δύο από τους πιο ισχυρούς αρχηγούς κυβερνήσεων της Κοινοπολιτείας που κανονικά θα ήταν παρόντες, σχεδιάζουν να παρακάμψουν τη φετινή σύνοδο κορυφής υπέρ των BRICS – το φόρουμ των μεγάλων αναπτυσσόμενων χωρών που φιλοξενείται από τη Ρωσία και τον πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν στο Καζάν, όπου παρευρίσκεται και ο Κινέζος Πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ.

Η Σρι Λάνκα, η οποία υποβάλλει αίτηση για ένταξη στους BRICS αυτή την εβδομάδα, δεν στέλνει ούτε τον πρωθυπουργό της, ούτε τον υπουργό Εξωτερικών στη Σαμόα, δήλωσε αξιωματούχος της Ύπατης Αρμοστείας στο Λονδίνο.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Ούτε καν ο Καναδάς, στενός σύμμαχος του Ηνωμένου Βασιλείου και μέλος του ισχυρού δικτύου ανταλλαγής πληροφοριών «Five Eyes», θα στείλει τον πρωθυπουργό ή τον υπουργό Εξωτερικών του στο CHOGM. Επικεφαλής της αντιπροσωπείας θα είναι ο Ύπατος Αρμοστής της Οτάβα στο Ηνωμένο Βασίλειο, επιβεβαίωσε Καναδός αξιωματούχος.

Ακόμη και το ταξίδι του ίδιου του Στάρμερ – το πρώτο του στις πρώην αποικίες της Βρετανίας στο νότιο ημισφαίριο – συντομεύτηκε λόγω των “αποκαλύψεων” ενός κομβικού πακέτου κρατικών δαπανών στο Λονδίνο που έχει να κάνει την επόμενη εβδομάδα.

«Όχι ο βασιλιάς μου»

Ο 75χρονος Κάρολος, ο οποίος αναρρώνει από τον καρκίνο, επίσημα επικεφαλής της Κοινοπολιτείας, παραμένει ο βασιλιάς 14 εθνών εκτός από το Ηνωμένο Βασίλειο.

ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ

Αλλά και εδώ η κατεύθυνση του ταξιδιού φαίνεται λιγότερο από ελπιδοφόρα για την δύναμη της Βρετανίας. Τα Μπαρμπάντος έγιναν δημοκρατία το 2021. Η Τζαμάικα σχεδιάζει να ακολουθήσει το παράδειγμά τους τον επόμενο χρόνο.

Η συζήτηση ανεξαρτησίας ξέσπασε ξανά τη Δευτέρα όταν μια ιθαγενής γερουσιαστής φώναζε στον Κάρολο στην Αυστραλία επανειλημμένα «όχι ο βασιλιάς μου» και απαιτώντας: «Δώσε μας ό,τι μας έκλεψες – τα κόκαλά μας, τα κρανία μας, τα μωρά μας, τους ανθρώπους μας».

Προς το παρόν, οι φιλοδοξίες των περισσότερων βασιλείων να γίνουν δημοκρατία «συχνά συζητούνται, αλλά σπάνια υλοποιούνται».

Η Αυστραλία διέκοψε μια ψηφοφορία νωρίτερα αυτό το έτος, παρά τις πολλές φλυαρίες. Το γραπτό σύνταγμα της Αυστραλίας απαιτεί διπλή πλειοψηφία σε εθνικό και πολιτειακό επίπεδο σε δημοψήφισμα για να ενεργοποιήσει την αλλαγή.

Ο Τζορτζ Μπράντις, πρώην ύπατος αρμοστής της Αυστραλίας στο Ηνωμένο Βασίλειο και φιλομοναρχικός, υποστηρίζει ότι η όρεξη κόπηκε πέρυσι, όταν ένα δημοψήφισμα απέτυχε να αλλάξει το σύνταγμα γύρω από τα δικαιώματα των ιθαγενών, παρόλο που το «ναι» είχε αρχικά μεγάλο προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις.

Οι επανορθώσεις «πηγαίνουν» στη σύνοδο κορυφής

Η ίδια η Κοινοπολιτεία, που δημιουργήθηκε πριν από 75 χρόνια, θεωρητικά παραμένει ένας ανώτατος σύλλογος δικτύωσης για τις μικρές πολιτείες να συναντώνται τακτικά με τη Βρετανία, τον Καναδά, την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία και την Ινδία.

Τα Μπαρμπάντος παρέμειναν στο κλαμπ το 2021 παρά το γεγονός ότι εγκατέλειψαν τον μονάρχη τους και δύο έθνη που εντάχθηκαν το 2022 – η Γκαμπόν και το Τόγκο – δεν έχουν ιστορικούς δεσμούς με το Ηνωμένο Βασίλειο. Και φέτος τα μικρότερα μέλη της Κοινοπολιτείας απαιτούν κάτι περισσότερο από καλή θέληση από τους οικοδεσπότες τους.

Πολλά έθνη της Καραϊβικής έχουν χρησιμοποιήσει την προετοιμασία της συνόδου κορυφής για να ζητήσουν αποζημιώσεις από τη Βρετανία για την κληρονομιά της δουλείας, με τον πρωθυπουργό των Μπαχάμες, Φίλιπ Ντέιβις, να αποκαλεί το CHOGM το ιδανικό φόρουμ για να «σημειώσει πρόοδο».

Και οι τρεις Αφρικανοί ηγέτες που διεκδικούν το Σάββατο να γίνουν ο νέος γενικός γραμματέας της Κοινοπολιτείας, δήλωσαν τον περασμένο μήνα ότι το θέμα θα πρέπει να τεθεί σε γενικές γραμμές στο τραπέζι.

Κανείς δεν πιστεύει πραγματικά ότι το Ηνωμένο Βασίλειο θα παραδώσει αποζημιώσεις αξίας δισεκατομμυρίων λιρών (ή τρισεκατομμυρίων σύμφωνα με δικαστή των Ηνωμένων Εθνών). Στην πραγματικότητα, η συζήτηση απομακρύνεται από τις εκκλήσεις για «καθαρές» αποζημιώσεις, και γίνεται «βοήθεια» στην καταπολέμηση ευρύτερων ζητημάτων όπως η κλιματική αλλαγή, η οποία πλήττει περισσότερο τα αναπτυσσόμενα, μικρά και νησιωτικά κράτη. Το θέμα βρίσκεται σταθερά στην ημερήσια διάταξη του CHOGM, μαζί με μια δήλωση για έναν «βιώσιμο και ανθεκτικό ωκεανό».

Ένας κυβερνητικός εκπρόσωπος επέμεινε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο δεν πληρώνει αποζημιώσεις και ότι το θέμα απλώς «δεν είναι στην ημερήσια διάταξη». Είπε ότι δεν θα ζητηθεί συγγνώμη στο CHOGM για τον ρόλο της Βρετανίας στη δουλεία.

Ο αγώνας για συνάφεια

Το θέμα της φετινής εκδήλωσης, «Ένα ανθεκτικό κοινό μέλλον: Μεταμορφώνοντας τον κοινό μας πλούτο», επικρίνεται ως «ασαφές».

Αλλά κάποιοι πίσω στο Ηνωμένο Βασίλειο εξακολουθούν να διατηρούν ένα πιο θετικό όραμα για την Κοινοπολιτεία. Η ομάδα περιλαμβάνει σχεδόν το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού και, εκτός από τα Ηνωμένα Έθνη, είναι αναμφισβήτητα η πιο ποικιλόμορφη από οποιαδήποτε ομάδα κρατών — από πλούτο, μέγεθος, γεωγραφία και θρησκευτική σύνθεση.

Ελπίζεται ότι αυτή η ποικιλομορφία μπορεί να βοηθήσει τη Βρετανία να «αναβιώσει» τους δεσμούς με μικρότερες οικονομίες μετά το Brexit.

Το επιχείρημα ότι η Κοινοπολιτεία θα μπορούσε να γίνει εστία μελλοντικών εμπορικών συναλλαγών και επενδύσεων μόλις η Βρετανία αποχωρήσει από την ΕΕ προβλήθηκε επανειλημμένα από τους Brexiteers το 2016 και έχει πλέον υιοθετηθεί από τη νέα κυβέρνηση των Εργατικών στο Λονδίνο. Επίσημος εκπρόσωπος του Στάρμερ σημείωσε ότι οι αντιπροσωπείες από 55 χώρες αντιπροσωπεύουν «μια συνδυασμένη αγορά για τις βρετανικές επιχειρήσεις που αξίζει 19,5 τρισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2027».

Η δύναμη της Κίνας

Αλλά είναι δύσκολο να αποφύγεις την αίσθηση του ήλιου να δύει στα ερείπια της βρετανικής αυτοκρατορίας.

Νωρίτερα αυτόν τον μήνα το Ηνωμένο Βασίλειο ανακοίνωσε μια συμφωνία για την επιστροφή της κυριαρχίας των νήσων Τσάγκος, ενός αρχιπελάγους στον Ινδικό Ωκεανό με στρατιωτική βάση του Ηνωμένου Βασιλείου και των ΗΠΑ, στο μέλος της Κοινοπολιτείας, τον Μαυρίκιο. Ενώ η βάση του Ντιέγκο Γκαρσία θα παραμείνει στη δικαιοδοσία ΗΠΑ/ΗΒ για τουλάχιστον 99 χρόνια, η απόφαση προκάλεσε οργή στους Τόρις για τους εμπορικούς δεσμούς της Κίνας με τον Μαυρίκιο και τη στρατιωτική δύναμη.

Δεν είναι μόνο ο Μαυρίκιος. Πέρυσι οι Νήσοι του Σολομώντα, ένα άλλο μέλος της Κοινοπολιτείας, υπέγραψαν συμφωνία αστυνομικής συνεργασίας με την Κίνα.

Η Βρετανία θα πρέπει να εκμεταλλευτεί τη σύνοδο κορυφής ως μια ευκαιρία να στηρίξει τις σχέσεις με τα έθνη που έχουν οικονομικούς δεσμούς με την Κίνα, δίνοντάς τους εναλλακτικές λύσεις.

Ωστόσο, όλοι οι υποψήφιοι για Γενικοί Γραμματείς της Αφρικής, έχουν δηλώσει κατηγορηματικά ότι δεν είναι δουλειά της Γραμματείας της Κοινοπολιτείας να βοηθήσει στην «συγκράτηση» της Κίνας.

Ο Στάρμερ, φτάνοντας στη σύνοδο κορυφής της Κοινοπολιτείας αυτής της εβδομάδας με αρκετούς από τους αντιπάλους του να στηρίζουν τον Σι και τον Πούτιν, θα λάβει το μήνυμα.