ΚΟΙΤΑΖΩ ΚΑΙ ΞΑΝΑΚΟΙΤΑΖΩ τις ενδυμασίες που σχεδίασε η Μαίρη Κατράντζου για την Τελετή της Αφής της Ολυμπιακής Φλόγας, μια τελετή λιτή και με συμβολικό χαρακτήρα που γίνεται πριν από κάθε Ολυμπιάδα στον χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας και αναγγέλλει την έναρξη των Αγώνων. Δεν μου αρέσουν καθόλου, τις βρίσκω ανέμπνευστες, «λίγες» και μίζερες.

Και σκέφτομαι όλα αυτά τα ωραία κορίτσια, τις ωραίες γυναίκες, να περπατάνε μέσα στο φως, στην Ολυμπία, σαν γκριζόασπρες κολόνες – ότι το «γκρίζο – άσπρο – μαύρο» είναι μίνιμαλ και καλά. Δεν μου αρέσει ούτε μου ταιριάζει ως μίνιμαλ άποψη. Δεν έχει τίποτα καινούργιο και τίποτα παλιό, πέρα από ένα τύπωμα κολόνας στο πανί. Το πανί μοιάζει φτηνό, αλλά δεν φταίει μόνο αυτό, φταίει και το σχέδιο. Φταίει και η παρουσίαση πάνω απ’ όλα – αυτό περισσότερο. Ούτε καλό fitting είχαν φτιάξει για την παρουσίαση, ούτε φωτισμό, ούτε περιβάλλον. Μας έστειλαν αυτές τις εικόνες σαν να τις έστελναν από μια ομιλία σε μια εποχή που η εικόνα «μιλάει» και εδώ δυστυχώς δεν κρύβει τίποτα. Ατυχώς έγινε και «μεσοτοιχία» με τις Απόκριες, από απόψεως χρόνου.

Καθόλου άσχημη δεν θα φαινόταν η ιδέα, αφού δεν διαθέτουμε μια Iris van Herpen να μας ξελασπώσει, να προσκαλούσαμε τους Έλληνες σχεδιαστές να δείξουν τις προτάσεις τους. Και ας μην είναι τόσο διάσημοι στο εξωτερικό, δεν πειράζει, δεν είναι της παρούσης να ντραπούμε που δεν έχουμε, ή δεν μας ενδιαφέρει να έχουμε, βιομηχανία μόδας.

Δηλαδή, για να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή, αποφασίζεις να αλλάζεις τις στολές (όπως τις αποκαλεί ο πρόεδρος της ΕΟΕ Σπύρος Καπράλος) ή τις ενδυμασίες, όπως τις αποκαλούμε γενικά. Και τις παρουσιάζεις με αυτόν τον τρόπο, τις λανσάρεις παγκοσμίως με μια μπουαζερί από πίσω, σαν να παρουσιάζει κάποιος το πόνημά του στον εκπολιτιστικό σύλλογο της περιοχής του. Φτιάξε ένα βιντεάκι, στείλε τα μοντέλα επιτόπου, στο μαγευτικό φυσικό τοπίο, κάνε ό,τι μπορείς να μην είναι άκυρη η προσπάθειά σου. Γιατί την έκανες την προσπάθεια, κι ας απέτυχε, μην κρυβόμαστε, αλλά επί δύο μέρες ψάχνω μια ανάρτηση να μιλάει θετικά και δεν βρίσκω ούτε ένα άρθρο, ούτε ένα ενθουσιώδες σχόλιο. Τίποτα.

Φυσικά, στα σόσιαλ γίνεται χαμός για τα πάντα όλα και καθόλου δύσκολο δεν είναι να σταυρωθείς, και επί ματαίω· στα Μικροπράγματα διαβάζω μερικές από τις πιο πνευματώδεις αντιδράσεις, στα σόσιαλ υπάρχουν κι άλλες, απίστευτα χολερικές, οι γνωστές «μπουλντόζες» που τα κάνουν όλα αλοιφή και, για να είμαστε πιο επίκαιροι, ταραμοσαλάτα.

Για να πω την αλήθεια, αυτές οι ενδυμασίες, που δεν είναι στολές ούτε κοστούμια θεάτρου, αν και τις συγκεκριμένες θα τις έβλεπα ευχαρίστως σε μια παράσταση σαν τις «Καρτ Ποστάλ» της Κιτσοπούλου και του Αζά, μέχρι τώρα δεν είχαν απασχολήσει κανέναν μας. Ήταν διακριτικές και «έκαναν τη δουλειά», υπηρετούσαν μια τελετή που συμβαίνει κάθε τέσσερα χρόνια για μία ώρα και τέλος, την ξεχνάμε. Το μόνο που έχουμε συγκρατήσει οι περισσότεροι –έκανα το μικρό μου γκάλοπ– είναι η πρωθιέρεια, που είναι ηθοποιός, άλλοτε η Ναυπλιώτου, η Λέχου, και φέτος η Μαίρη Μηνά. Ούτε αυτή η τελετή μάς συνοδεύει σε κάποιο συναισθηματικό ταξίδι στον χρόνο ή την Ιστορία, την ξεχνάμε πολύ γρήγορα μέχρι να επαναληφθεί.

Για την ιστορία, τις ενδυμασίες που βλέπαμε μέχρι τώρα, από το 2016 έως το 2022 (οι χρονολογίες αφορούν θερινούς και χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες), τις είχε σχεδιάσει η Κύπρια σχεδιάστρια Ελένη Κυριάκου και θύμιζαν τις πτυχώσεις στα υφάσματα των αγαλμάτων. Τη σειρά των ενδυμάτων αυτών την αποκαλεί «Χιτώνες». Προσεγμένα ρούχα ακόμα και στη λεπτομέρειά τους, που δεν φαίνεται από μακριά.

Τις ενδυμασίες που βλέπαμε μέχρι τώρα, από το 2016 έως το 2022, τις είχε σχεδιάσει η Κύπρια σχεδιάστρια Ελένη Κυριάκου, και θύμιζαν τις πτυχώσεις στα υφάσματα των αγαλμάτων.

Αυτές οι πτυχώσεις των αγαλμάτων και των υφασμάτων πολλούς ενέπνευσαν και προκάλεσαν να κάνουν τις δοκιμές και τις κολεξιόν τους, μέγιστους στο είδος τους, από την Madame Grès και τον Gianfranco Ferré μέχρι τον Dior και τον Yohji Yamamoto, αλλά εδώ κάθε σύγκριση με αυτά τα ονόματα είναι ατυχής και κάπως άδικη για την Κατράντζου, που δεν φτάνει σε αυτό το ύψος, ούτως ή άλλως.

Η Κατράντζου δεν είναι μινιμαλίστρια σχεδιάστρια επ’ ουδενί. Ακόμα και τα πιο «μαζεμένα» ρούχα της φωνάζουν από μακριά «μαξιμαλισμός». Ακόμα και οι επιρροές της από την Ελλάδα, τη γενέτειρά της, για παράδειγμα η κολεξιόν New Classical το 2017, είναι πολύχρωμη, καλειδοσκοπική, με στοιχεία της μυθολογίας και του ελληνικού πολιτισμού, περίπλοκα διαμορφωμένα και διακοσμημένα. Οι ενδυμασίες που έφτιαξε εν προκειμένω δίνουν ένα άκαμπτο και κακομονταρισμένο αποτέλεσμα που δεν έχει τίποτα το παιγνιώδες, κανένα από τα στοιχεία που έχει χρησιμοποιήσει μέχρι τώρα – αλλά εδώ δεσμεύεται από την περίσταση.

Κολεξιόν New Classical της Μαίρης Κατράντζου από την Άνοιξη του 2017.

Το πιο προβληματικό, κατά τη γνώμη μου, είναι το ανδρικό ένδυμα, ο χιτώνας. Ο κούρος, για τον οποίο με δυσκολία γράφω, είναι επιεικώς χάλια. Καθόλου δεν κολακεύει ακόμα και τα λυγερόκορμα αγόρια που επιλέγονται γι’ αυτή την τελετή, χορευτές ή αθλητές, δεν έχει σημασία. Το χέρι της σχεδιάστριας είναι σαν να έκοψε κατά λάθος μια κολόνα και το επάνω μέρος θυμίζει ρωμαϊκό μπούστο σε ταινίες όπως ο «Χιτών». Σε συνδυασμό με αυτά τα nude σανδάλια, είναι οι μεγάλοι χαμένοι της παρουσίασης. Σε αυτό το μοτίβο πήγαν όλα λάθος.

Φυσικά, στο διαδίκτυο ανακατεύτηκαν όλα πολύ «γλυκά», οι πατριδοκάπηλοι που μας αλλάζουν τα φώτα, τα τσιμέντα και η ιερότητα των χώρων, φιλελέδες και συριζαίοι, υπερασπιστές και αντίθετοι με την εκπροσώπησή μας στη Γιουροβίζιον από τη Μαρίνα Σάττι (καλά, αυτό είναι θέμα πασπαρτού), άλλοι που κόπτονται για τα χρήματα του Δημοσίου και πού πάνε κ.λπ. κ.λπ. Τα ίδια Παντελάκη μου δηλαδή.

Ας πιάσουμε τα θέματα, με πρώτο αυτό της αλλαγής των ενδυμασιών. Πολλές φορές απαιτείται κόπος και χρειάζεται τρόπος για να αλλάξει κάτι που έχουμε συνηθίσει. Ωστόσο, αυτά τα ρούχα δεν είναι τα παπαδίστικα που δεν θα αλλάξουν ποτέ, κάποτε θα συνέβαινε. Είναι λυπηρό, απλώς, το παλιό να είναι πιο ωραίο από το καινούργιο.

Το πιο προβληματικό είναι, κατά τη γνώμη μου, το ανδρικό ένδυμα, ο χιτώνας.

«Αλλά γιατί αλλάξαν οι ενδυμασίες;» ρωτώ τον υπεύθυνο επικοινωνίας της ΕΟΕ κ. Δήμο Μπουλούκο, που μου εξηγεί, θέλοντας να βάλει τα πράγματα στη θέση τους, ότι η ΕΟΕ δεν είναι το κράτος, ότι τα κρατικά χρήματα δεν «πληρώνουν» τις ενδυμασίες και ότι η συγκεκριμένη συνεργασία δεν είναι ανάθεση αλλά μια «ειδικού σκοπού χορηγία, μια συνεργασία με τη διεθνούς φήμης Ελληνίδα σχεδιάστρια, Μαίρη Κατράντζου, που σχεδίασε τις νέες ενδυμασίες των ιερειών που θα χρησιμοποιούνται κατά τις τελετές αφής και παράδοσης της ολυμπιακής φλόγας στην Αρχαία Ολυμπία και στο Καλλιμάρμαρο αντίστοιχα».

Η προηγούμενη χορηγική σύμβαση με την κ. Κυριάκου έληξε και η ΕΟΕ προχώρησε σε μια νέα συμφωνία. Όταν του ζητώ να σχολιάσει τις αντιδράσεις για τα ρούχα, μου λέει πολύ ψύχραιμα «αυτό είναι υποκειμενικό». Ωστόσο, συμπληρώνει ότι για την ΕΟΕ αποτελεί κάτι το τιμητικό η χορηγία της κ. Κατράντζου, πρόκειται για μια «Ελληνίδα που διαπρέπει στο εξωτερικό, με αξιοσημείωτη καριέρα». Δεν έχει άδικο, δεν ακυρώνεται η πορεία της Kατράντζου ούτε θα γίνει cancel επειδή δεν μας αρέσουν τα ρούχα για την Τελετή Αφής. Εγώ όμως θα πω πως ούτε κι αυτοί το πρόσεξαν πολύ το «προϊόν» που τους τιμά, και αναφέρομαι ξανά στην παρουσίαση.

Ανανεωμένη πρόταση δεν είναι αυτή. Πάλι πουλάμε το αρχαίο κάλλος στερεοτυπικά. Πώς αλλιώς γίνεται; Με ωραιότερα και ίσως πιο άχρονα ρούχα αναφοράς.

Πίσω από αυτήν τη συνεργασία φαίνονται οι καλές προθέσεις, ακόμα και αν προσάραξε μάλλον σε αβαθή νερά. Από τη δική μου μεριά, βλέπω τα πράγματα κάπως αλλιώς.

Ότι θα έληγε μια σύμβαση δεν είναι κάτι αιφνιδιαστικό. Ωραία ιδέα να χρησιμοποιήσει κάποιος το όνομα μιας σχεδιάστριας με πιο διεθνές προφίλ για να δείξουμε και στους ξένους ότι διαθέτουμε κάτι τέτοιο. Τώρα, αν θα συγκινηθούν οι ξένοι βλέποντας έναν εν κινήσει κίονα ολόκληρο ή μισό σε μορφή κόρης ή κούρου είναι άλλη ιστορία. Ανανεωμένη πρόταση δεν είναι αυτή. Πάλι πουλάμε το αρχαίο κάλλος στερεοτυπικά. Πώς αλλιώς γίνεται; Με ωραιότερα και ίσως πιο άχρονα ρούχα αναφοράς. Επίσης, καθόλου άσχημη δεν θα φαινόταν η ιδέα, αφού δεν διαθέτουμε μια Iris van Herpen να μας ξελασπώσει, να προσκαλούσαμε τους Έλληνες σχεδιαστές να δείξουν τις προτάσεις τους. Και ας μην είναι τόσο διάσημοι στο εξωτερικό, δεν πειράζει, δεν είναι της παρούσης να ντραπούμε που δεν έχουμε, ή δεν μας ενδιαφέρει να έχουμε, βιομηχανία μόδας. Αλλά αξίζει να μπουν σε αυτό το παιχνίδι και όσοι το παλεύουν με τη μόδα, και δεν έχουμε και λίγους ταλαντούχους, για να λέμε και του στραβού το δίκιο.

Απέτυχε η Κατράντζου; Ακόμα και οι πολύ ψύχραιμοι και οι γνώστες δείχνουν σκεπτικισμό μπροστά στις ενδυμασίες που εμφανίστηκαν. Δεν είναι για θάνατο, εδώ αποτυγχάνουν και κορυφαίοι μόδιστροι σε κολεξιόν που από πίσω κινούνται εκατομμύρια. Δεν πρόκειται γι’ αυτό αλλά για κάτι άλλο: βασιζόμαστε σε μια ωραία ιδέα με επισφαλή, πολλές φορές, αποτελέσματα, και μόνο σε αυτή. Δεν έχουμε μεγαλύτερη φαντασία και τόλμη να ανοίξουμε τη διαδικασία σε σχεδιαστές, σε καλλιτέχνες, να δοθεί μια ευκαιρία και σε όσους ενδιαφέρονται, ώστε να μη μοιάζουν όλα με μια διεκπεραίωση. Προσωπικά, χαίρομαι όταν ανοίγουν τέτοιες συζητήσεις γιατί, πέρα από τις ακρότητες στα σόσιαλ, δείχνουν ότι μας ενδιαφέρουν πολύ περισσότερο και σοβαρά πολλά πράγματα που δεν λαμβάνονται πολλές φορές υπ’ οψιν απ’ όσους παίρνουν μικρές ή μεγαλύτερες αποφάσεις.