Υποχρεωτική θα είναι πλέον η προφυλάκιση για όσους διαπράττουν νέα αδικήματα κακουργηματικού χαρακτήρα, ενώ κυκλοφορούν ελεύθεροι με περιοριστικούς όρους για άλλα αδικήματα. Αντίθετα, στην κρίση του ανακριτή ή του δικαστικού συμβουλίου είναι η μετατροπή της προσωρινής κράτησης σε προφυλάκιση για όσους διαπράττουν εκ νέου αδίκημα πλημμεληματικού χαρακτήρα ενόσω είναι ελεύθεροι με περιοριστικούς όρους.

Αυτό προβλέπει νομοθετική ρύθμιση του υπουργού Δικαιοσύνης Γιώργου Φλωρίδη, η οποία αναμένεται να κατατεθεί στη Βουλή και αποσκοπεί στην πάταξη της εγκληματικότητας κάθε μορφής, αλλά και στην πάταξη της μικροεγκληματικότητας η οποία έχει αυξητική πορεία.

Στην αναγκαιότητα της νέας νομοθετικής ρύθμισης του κ. Φλωρίδη υπήρξε απόλυτη κυβερνητική σύμπνοια. Μάλιστα, τη νέα ρύθμιση τη στήριξαν με δημόσιες δηλώσεις τους τόσο ο υπουργός Επικρατείας Μάκης Βορίδης όσο και ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη Μιχάλης Χρυσοχοΐδης.

Σύμφωνα με τα στοιχεία των συναρμόδιων υπουργείων, αυξάνονται συνεχώς τα κρούσματα από άτομα που διαπράττουν νέα αδικήματα, ενώ τους έχουν ήδη απαγγελθεί κατηγορίες για άλλες παράνομες πράξεις και έχουν αφεθεί ελεύθεροι με περιοριστικούς όρους, αλλά δεν έχουν ακόμη δικαστεί για τις πρώτες κατηγορίες που τους έχουν αποδοθεί.

Οι περιοριστικοί όροι συνήθως είναι η υποχρεωτική παρουσίαση κατά τακτά χρονικά διαστήματα στο Αστυνομικό Τμήμα της περιοχής που διαμένει ο κατηγορούμενος, η χρηματική εγγύηση και η απαγόρευση εξόδου από τη χώρα.

Με το ισχύον δικονομικό ποινικό πλαίσιο, οι περιοριστικοί όροι που έχουν επιβληθεί σε έναν κατηγορούμενο μπορεί να αντικατασταθούν με προσωρινή κράτηση σε περίπτωση που ο κατηγορούμενος τους παραβιάσει. Δηλαδή, δεν εμφανίζεται στο Αστυνομικό Τμήμα ή κάνει προπαρασκευαστικές κινήσεις φυγής, δεν παρουσιάζεται στον ανακριτή ή στο δικαστήριο παρότι έχει νόμιμα κληθεί κ.λπ.

Ετσι, από την εφαρμογή της νέας νομοθετικής ρύθμισης του κ. Φλωρίδη, όποιος διαπράττει νέο αδίκημα ενώ έχει αφεθεί ελεύθερος με περιοριστικούς όρους για άλλη ποινικά κολάσιμη πράξη που έχει διαπράξει προηγούμενα, υποχρεωτικά πλέον θα αντικαθίστανται οι περιοριστικοί όροι που του έχουν επιβληθεί με προφυλάκιση εφόσον τα σε βάρος του αδικήματα είναι σε βαθμό κακουργήματος.

Αναλυτικότερα, κρίθηκε αναγκαία η τροποποίηση της διάταξης του άρθρου 296 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας με την προσθήκη περίπτωσης υποχρεωτικής αντικατάστασης των περιοριστικών όρων με προσωρινή κράτηση για συγκεκριμένη κατηγορία κακουργημάτων ιδιάζουσας ποινικής απαξίας και κοινωνικής επικινδυνότητας που προσβάλλουν τα θεμελιώδη έννομα αγαθά, όπως είναι της ζωής, της δημόσιας τάξης, της γενετήσιας ελευθερίας, της ιδιοκτησίας και της περιουσίας.

Το υπουργείο Δικαιοσύνης έθεσε ως κριτήριο για την αντικατάσταση των περιοριστικών όρων με προσωρινή κράτηση την επαναλαμβανόμενη παραβατική συμπεριφορά του κατηγορουμένου. Δηλαδή τη σε βάρος του άσκηση νέας ποινικής δίωξης για κάποιο έγκλημα σε βαθμό κακουργήματος, το οποίο τέλεσε κατά τη διάρκεια ισχύος των περιοριστικών όρων που ήδη του είχαν επιβληθεί. Τότε στις περιπτώσεις αυτές, αμελλητί θα αντικαθίστανται υποχρεωτικά οι περιοριστικοί όροι με προσωρινή κράτηση.

Αντίθετα, στις περιπτώσεις τέλεσης κάποιου πλημμελήματος, από κατηγορούμενο που έχει αφεθεί ελεύθερος με περιοριστικούς όρους, η αντικατάσταση των περιοριστικών όρων με προφυλάκιση είναι δυνητική και εναπόκειται στην κρίση του αρμόδιου δικαστικού οργάνου.

Η φιλοσοφία της νέας ρύθμισης είναι ότι στο πλαίσιο της αρχής της αναλογικότητας και της δικαιοκρατικής ισορροπίας δεν μπορεί να αφήνει ανεπηρέαστο τον νομοθέτη η ποινική μεταχείριση του κατηγορουμένου, όταν εκείνος εκ νέου περιφρονεί την έννομη τάξη, με την εμπλοκή του σε νέες σοβαρές αξιόποινες πράξεις κατά τον χρόνο που δοκιμάζεται η συμμόρφωσή του στους περιοριστικούς όρους που του έχουν επιβληθεί. Καθώς, μάλιστα, οι περιοριστικοί όροι πρωτίστως αποσκοπούν στην αποτροπή τέλεσης νέων αξιόποινων πράξεων.

Συνεπώς, η γνωστοποίηση της νέας ποινικής δίωξης από τον έχοντα την υποχρέωση εισαγγελικό λειτουργό προς τον ανακριτή ή το δικαστικό συμβούλιο, αυτό αμελλητί μεταφράζεται ότι οι περιοριστικοί όροι αντικαθίστανται με προφυλάκιση.

Η ρύθμιση

Ετσι, κρίθηκε αναγκαία η προσθήκη νέου εδαφίου στο άρθρο 296 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, που αφορά τους λόγους αντικατάστασης των περιοριστικών όρων με προσωρινή κράτηση.

Σύμφωνα με πληροφορίες, το νέο άρθρο 296 του Κ.Π.Δ., μετά την προσθήκη του νέου εδαφίου, έχει ως έξης:

«Οι περιοριστικοί όροι που επιβλήθηκαν στον κατηγορούμενο είναι δυνατό να αντικατασταθούν με προσωρινή κράτηση:

α/ αν, μολονότι προσκλήθηκε νόμιμα, δεν εμφανίζεται στον ανακριτή ή στο δικαστήριο για να δικαστεί, χωρίς να συντρέχουν εύλογα κωλύματα που να κάνουν αδύνατη την εμφάνισή του,

β/ αν έχει κάνει προπαρασκευαστικές πράξεις φυγής,

γ/ αν παραβιάζει τους όρους που του επιβλήθηκαν ή δεν δηλώσει τη μεταβολή της κατοικίας του σύμφωνα με το επόμενο άρθρο.

Οι περιοριστικοί όροι που έχουν επιβληθεί στον κατηγορούμενο σε περιπτώσεις κακουργημάτων, τρομοκρατικών πράξεων, τρομοκρατικής ή εγκληματικής οργάνωσης, ανθρωποκτονίας με πρόθεση, βαριάς ή θανατηφόρας σωματικής βλάβης, σωματικής βλάβης αδύναμων ατόμων, αρπαγής, κοινώς επικινδύνων εγκλημάτων ή στρεφόμενων κατά των συγκοινωνιών, κατά της γενετήσιας ελευθερίας, οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής, κλοπής, ληστείας, εκβίασης, απάτης, των νόμων περί όπλων ή ναρκωτικών, αντικαθίστανται με προσωρινή κράτηση:

α/ αν ασκηθεί σε βάρος του νέα ποινική δίωξη για κάποιο από τα παραπάνω κακουργήματα,

β/ δυνητικά, αν ασκηθεί ποινική δίωξη για περίπτωση πλημμελήματος των ανωτέρω πράξεων, που φέρεται ότι τέλεσε μετά την επιβολή περιοριστικών όρων και κατά τη διάρκεια της ισχύος τους».