Καλοκαιράκι 1999, όπως κάθε σε κάθε χιλιετία που τελειώνει, οι μεσσιανίστές και οι θεωρίες συνωμοσίας έκαναν πάρτι, όχι μόνο στο ίντερνετ γιατί τότε ήταν ακόμα στα σπάργανα, αλλά και στα ΜΜΕ που τότε είχαν τη μερίδα του λέοντος στην ενημέρωση.

Σε όλα αυτά είχε προστεθεί και η έκλειψη του ηλίου που θα τη βλέπαμε και από τη χώρα μας τον Αύγουστο. Οι θεωρίες για το τέλος του κόσμου, είτε από κάποια κοσμική καταστροφή απόρροια της έκλειψης, είτε από τον ιό του 2000 έδιναν και έπαιρναν. Ο Αύγουστος με βρήκε στο χωριό μας στη δυτική  Λέσβο, την Άντισσα. Δεν είχαμε ούτε ίντερνετ, ούτε κινητά και η τηλεόραση έπιανε καλύτερα τα τουρκικά από τα ελληνικά κανάλια (για λόγους προπαγάνδας λέγανε κάποιοι), όποτε καταλαβαίνετε, μία (έστω και) μερική έκλειψη ηλίου, ήταν το πιο ενδιαφέρον πράγμα που θα μπορούσε να συμβεί για να σπάσει λίγο τη ραστώνη του κλασσικού ελληνικού καλοκαιριού, ενός introvert 17χρονου.

Τα μέσα, προειδοποιούσαν για τους κινδύνους της έκλειψης που στην Ελλάδα θα κάλυπτε το 63 με 93% του ηλίου και πρότειναν λύσεις. Διαβάζουμε στα Νέα του Ιουλίου του 99:

Σε όλα τα κείμενα που δημοσιεύονται σε επιστημονικά περιοδικά σε ολόκληρο τον κόσμο υπάρχει πάντα η ένδειξη «μην παρατηρήσετε την έκλειψη με γυμνό μάτι».

Το Ευγενίδειο Πλανητάριο έχει ήδη εκδώσει ανακοίνωση, τονίζοντας πως σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να κοιτάξει κανείς τον Ήλιο μέσα από τηλεσκόπιο ή κιάλια και πως το καλύτερο είναι να δει κανείς την προβολή του ειδώλου του Ήλιου και όχι απευθείας την έκλειψη.

Ο υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνος είναι να καταστραφεί ο κερατοειδής χιτώνας του ανθρώπινου ματιού από τις υπέρυθρες και υπεριώδεις ακτινοβολίες που εκπέμπει ο Ήλιος. «Την ώρα που θα αρχίσει η έκλειψη, γύρω στις 12 το μεσημέρι, ο Ήλιος βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο του ουρανού», εξηγεί ο κ. Αναστάσιος Δαπέργολας, αστρονόμος στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.

«Αυτό σημαίνει ότι η επικίνδυνη ηλιακή ακτινοβολία δεν προλαβαίνει να εξασθενήσει σχεδόν καθόλου μέχρι να φτάσει στη Γη. Οι ηλιακές ακτίνες συναντούν το μικρότερο δυνατό πάχος της ατμόσφαιρας, διασχίζουν δηλαδή τα λιγότερα ατμοσφαιρικά στρώματα, εκείνη την ώρα», τονίζει ο κ. Δαπέργολας.

Ειδικά φίλτρα

Για την ασφαλή παρατήρηση του φαινομένου της έκλειψης απαιτούνται ειδικά φίλτρα που εξουδετερώνουν τις επικίνδυνες ηλιακές ακτινοβολίες. «Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν γυαλιά ηλίου ή μαυρισμένο τζάμι. Με τα γυαλιά δεν κοιτάμε κατάματα τον Ήλιο, απλά βοηθούν να απορροφηθούν οι ακτινοβολίες που δεχόμαστε έμμεσα, από την ανάκλαση του ηλιακού φωτός», αναφέρει ο κ. Δαπέργολας.

Παράλληλα, ο κ. Δαπέργολας αναφέρει μια σειρά από εύκολες μεθόδους για να παρατηρήσει κανείς την έκλειψη με ασφάλεια. «Εκτός από τα ειδικά φίλτρα που χρησιμοποιούνται, υπάρχουν και ορισμένοι απλοί τρόποι για να παρατηρήσει κανείς το φαινόμενο. Αν πάρουμε ένα μεγάλο χαρτόνι και ανοίξουμε στο κέντρο μια τρύπα με διάμετρο περίπου δύο χιλιοστά, μπορούμε να παρατηρήσουμε την έκλειψη. Δεν κοιτάμε απευθείας από την τρύπα, αλλά στρέφουμε το χαρτόνι προς τον Ήλιο και παρακολουθούμε τη σκιά της έκλειψης στο δάπεδο».

Σηκώθηκα την ημέρα της έκλειψης και αποφάσισα να προετοιμαστώ για τη θέαση της, η ιδέα του χαρτονιού με την τρύπα δε μου φαινόταν και ιδιαίτερα θελκτική, υπήρχαν ειδικά γυαλιά, αλλά δε τα πουλούσαν στο χωριό. Ήμουν 7, θα έβρισκα έναν άλλο τρόπο να κοιτάξω τον ήλιο κατάματα. Η μάνα μου μου είπε, ότι σε μία άλλη έκλειψη, οι δάσκαλοι τους είχαν πει, να πάρουν ένα κομμάτι γυαλί και με ένα κερί να το κάνουν να μαυρίσει τελείως, και μέσα από αυτό να δούνε την έκλειψη, αλλά μου πε επίσης ότι δε το προτείνει και καλύτερα να κάνω αυτό με το χαρτόνι “μην έχουμε κι’άλλα”. (ΠΡΟΣΟΧΗ ΜΗ ΤΟ ΔΟΚΙΜΆΣΕΤΕ ΑΥΤΌ ΜΕ ΤΟ ΜΑΥΡΙΣΜΕΝΟ ΓΥΑΛΙ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΕΚΛΕΙΨΗΣ)

Φυσικά, μαύρισα με έναν αναπτήρα έναν πάτο μπυρομπούκαλου και πήγα σε ένα δασάκι να χαζέψω με την ηρεμία μου την έκλειψη. Τι θυμάμαι λοιπόν, πρώτον, παρότι ντάλα μεσημέρι Αυγούστου, ένιωσα να δροσίζει σιγά σιγά, κάποιοι επιστήμονες έλεγαν ότι τα ζώα μπορεί να αποκτήσουν περίεργη συμπεριφορά για λίγα λεπτά κατά την έκλειψη, εγώ πρόσεξα ότι σαν να σίγασε όλο το δάσος από τα τζιτζίκια και τα πουλιά που ακογόνταν λίγα λεπτά πριν. Με το φως του ήλιου να μειώνεται σταδιακά, όλο το σκηνικό γινόταν απόκοσμο και σκεφτόμουν, ότι παρόλο που οι Βαβυλώνιοι είχαν εξηγήσει χιλιάδες χρόνια πριν και που μπορούσαν στην αρχαιότητα να τις προβλέψουν, όπως σύμφωνα με τον Ηρόδοτο είχε κάνει και ο Θαλής ο Μιλήσιος που χρησιμοποίησε το 585 π.χ μία έκλειψη που ήξερε ότι θα συμβεί για να σταματήσει μία μάχη του Λυδών και των Μηδών, λογικό είναι οι άνθρωποι στο παρελθόν να σκέφτονται ότι έρχεται το τέλος του κόσμου. Αυτό που μου κάνε τη μεγαλύτερη εντύπωση, ήταν που το φως που πέρναγε μέσα από τα διάφορα φύλλα, στο έδαφος φαινόταν σαν να άφηνε μικρά μισοφέγγαρα. Έπιασα το γυαλί, όταν κατάλαβα ότι πίκαρε η φάση της έκλειψης (που ήταν μερική γύρω στο 75%) κοίταξα με το πατομπούκαλο και είδα λίγα πράγματα. Μετά μέρα έγινε όπως πριν.. ο κόσμος μας δεν είχε καταστραφεί, τα λουλούδια κελαηδούσαν ξανά και ευτυχώς 25 χρόνια μετά, δεν φοράω ακόμα γυαλιά.