Το σύνολό των μετρήσεων της κοινής γνώμης τις τελευταίες εβδομάδες, προσδιορίζει σαν κυριότερο πρόβλημα των Ελλήνων την ακρίβεια στα είδη πρώτης ανάγκης (τρόφιμα, καύσιμα κ.λπ.). Είναι πραγματικότητα ή απλά αίσθηση/εντύπωση των καταναλωτών  που έχει απομείνει σαν κατάλοιπο από το πρόσφατο κύμα υψηλού πληθωρισμού που έπληξε την υφήλιο;

Σαφώς και δεν πρόκειται για εντυπώσεις και συναισθηματικά υπόλοιπα. Υπάρχουν ακόμη αυξήσεις τιμών σε ορισμένες κατηγορίες ειδών, ενώ οι τιμές ειδών που έχουν σταθεροποιηθεί, απέχουν πολύ από τα επίπεδα που υπήρχαν πριν το πληθωριστικό φαινόμενο. Για τους καταναλωτές, ζητούμενο φυσικά αφενός η σταθεροποίηση τιμών στην συντριπτική πλειονότητα των προϊόντων και αφετέρου η επαναφορά των τιμών στα πρότερα επίπεδα. 

Ξεκινώντας από το… εύκολο (ν’ απαντηθεί) τελευταίο, δεν πρόκειται να συμβεί. Και ούτε υπάρχει τρόπος να αλλάξει αυτή η κατάληξη. Απλούστατα διότι το μεγαλύτερο μέρος τους κόστους προέρχεται από την μεγάλη αύξηση μισθών που έχει σημειωθεί την τελευταία τετραετία. Αύξηση του μισθολογικού κόστους κατά 6,5% ετησίως, σημαντικά μεγαλύτερη από τον πληθωρισμό αλλά και τον ρυθμό ανάπτυξης της οικονομίας, δεν μπορεί να απορροφηθεί από τις επιχειρήσεις και  έχει ενσωματωθεί στο γενικότερο κόστος. Κι αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, κανείς δεν έπρεπε να περιμένει επαναφορά στα προ (πληθωριστικής) κρίσης επίπεδα. Δεν έχει συμβεί ποτέ και δεν υπάρχει κανένας λόγος να συμβεί στην σημερινή συγκυρία. Αντίθετα, όπως εξηγήθηκε παραπάνω, υπάρχουν εξαιρετικά σημαντικοί λόγοι για να παραμείνουν στα τρέχοντα επίπεδα.

Αυτό που είναι απολύτως εφικτό και πρέπει να γίνει οπωσδήποτε, αφορά την σταθεροποίηση των τιμών στα βασικά αγαθά (και όχι μόνο). Οπότε το ερώτημα που προκύπτει είναι προφανές: Τι μπορεί να γίνει για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος; 

Οι απαντήσεις πολλές αν και καθόλου περίπλοκες, που χωρίζονται σε δύο σκέλη. 

Πρώτο αυτό που αφορά τις κυβερνητικές κινήσεις  και από το οποίο δεν πρέπει να υπάρχουν υψηλές προσδοκίες. Η κυβερνητική πολιτική που ασκείται, είναι αυτή που πρέπει και δεν μπορούν να γίνουν παρά ελάχιστες περαιτέρω παρεμβάσεις. Ας μην ξεχνάμε ότι λειτουργούμε σαν κράτος υπό ευρωπαϊκό πλαίσιο και υπό αυτό το πρίσμα, τα “κουκιά είναι μετρημένα”. Η παραμικρή υπέρβαση των ευρωπαϊκών κανόνων, θα έχει σαν τελικό αποτέλεσμα, την καταδίκη της χώρας και ποινές εκατομμυρίων.

Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να γίνει τίποτε. Από την πλευρά της Ανεξάρτητης Αρχής είναι αναγκαίο, απαραίτητο και πρέπον να γίνουν αρκετές κινήσεις ελέγχου εφαρμογής των υφιστάμενων διατάξεων, ενώ και το υπουργείο οφείλει να συνεχίσει και να εντείνει τους ελέγχους αλλά και την υιοθέτηση έξυπνων πρακτικών, χωρίς καμία παραχώρηση. 

Στο δεύτερο σκέλος των απαντήσεων, αυτό της καταναλωτικής συμπεριφοράς, πρέπει να γίνουν πολύ περισσότερα, από εμάς τους ίδιους. Οφείλουμε όλοι ν’ αναπτύξουμε πραγματική καταναλωτική συνείδηση και τρόπους πίεσης προς τους παραγωγούς και τους εμπόρους των προϊόντων καθώς και τους παρόχους υπηρεσιών.

Η Ελλάδα είναι μία μικρή αγορά, με μικρούς τζίρους και λίγους (έως ελάχιστους) συμμετέχοντες. Εκ των πραγμάτων, αν δεν κινηθούν επιθετικά οι καταναλωτές, δεν μπορεί να υπάρξει από το κράτος και τις ανεξάρτητες αρχές αρκετή πίεση ώστε να υπάρξει υγιής ανταγωνισμός. Χρειάζονται οι δημόσιες παρεμβάσεις αλλά δεν φτάνουν. Χρειάζεται και η συμμετοχή ημών των πολιτών. Τα εργαλεία-όπλα υπάρχουν (π.χ. προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας) και εάν χρησιμοποιηθούν σε ικανό  βαθμό θα αναγκάσουν τον… αντίπαλο, να υποχωρήσει και ν’ αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό, όπως οφείλει. 

Αν καταλάβουμε αυτήν την απλή αλληλουχία διαδικασιών και το γεγονός πως χρειάζεται χρόνος για να επιτευχθούν τέτοιοι στόχοι και συμπεριφερθούμε ανάλογα, όλα θα γίνουν πιο εύκολα και η αγορά, αργά αλλά σταθερά, θα συμβαδίσει με την υπόλοιπη Ευρώπη. Αν όχι, απλά θα φωνάζουμε διαμαρτυρόμενοι και θα πληρώνουμε. Εσαεί…

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr