Πονοκέφαλος για το υπουργείο Εργασίας αλλά και για το κυβερνητικό επιτελείο αποτελεί το θέμα της περικοπής των συντάξεων χηρείας, μετά την έλευση τριετίας από τον θάνατο του αρχικού δικαιούχου. Ο νόμος που προβλέπει την περικοπή έχει ψηφιστεί επί ΣΥΡΙΖΑ. Εφαρμόστηκε από τις αρχές του 2020 για τους δικαιούχους σύνταξης θανάτου από το Δημόσιο και τον ΟΓΑ, έμειναν όμως απέξω οι συντάξεις χηρείας του ιδιωτικού τομέα. Οταν κάποια στιγμή εντός του 2020 ο ΕΦΚΑ επιχείρησε να εφαρμόσει τον νόμο σε περίπου 5.500 δικαιούχους συντάξεων χηρείας από τον ιδιωτικό τομέα προκλήθηκαν τόσο έντονες αντιδράσεις, κυρίως λόγω έλλειψης ενημέρωσης, που οδήγησαν το υπουργείο Εργασίας και τη διοίκηση του ΕΦΚΑ σε υπαναχώρηση. Ετσι, το θέμα παραμένει ανοικτό, με το υπουργείο Εργασίας να έχει επεξεργαστεί μια σειρά από σενάρια – τρόπους για την εφαρμογή του.

Ο χρόνος πιέζει και όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, εφόσον δεν εφαρμοστεί ο νόμος για τις συντάξεις χηρείας του ιδιωτικού τομέα αντίστοιχα με τα όσα ισχύουν για Δημόσιο και ΟΓΑ, ελλοχεύει ο κίνδυνος να ανοίξει άλλη μία «δικαστική πληγή» για τον ΕΦΚΑ, με πιθανές διεκδικήσεις από την πλευρά των δικαιούχων του Δημοσίου, των οποίων οι συντάξεις μετά την τριετία κόπηκαν στο μισό.

Και την ίδια στιγμή εντείνονται οι πιέσεις από τους εκπροσώπους των συνταξιούχων, όπως το Ενιαίο Δίκτυο (ΕΝΔΙΣΥ), που θέτουν ως αίτημα να μην εφαρμοστεί η νομοθεσία που περικόπτει στο μισό τις συντάξεις χηρείας εξ ιδίου δικαιώματος και για δικαιούχους που προέρχονται από τον ιδιωτικό τομέα. Γι’ αυτό, άλλωστε, η απόφαση θα ληφθεί κεντρικά, με τα κυβερνητικά στελέχη να γνωρίζουν πως πρόκειται για ένα πολύ ευαίσθητο θέμα, καθώς αφορά ανθρώπους που έχουν χάσει τον ή τη σύζυγό τους, οι συντάξεις που δίνονται είναι χαμηλές και ο χειρισμός πρέπει να γίνει σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο για να προβλεφθούν οι ανάγκες και να αποφευχθούν οι έντονες αντιδράσεις.

Η μείωση εφαρμόζεται ήδη στο Δημόσιο και το ζητούμενο είναι πότε και πώς θα επεκταθεί στους συνταξιούχους του ιδιωτικού τομέα.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, οι δικαιούχοι που εξακολουθούν να λαμβάνουν σύνταξη χηρείας ίση με το 70% της σύνταξης του θανόντος, παρά την παρέλευση της τριετίας, είναι χιλιάδες. Μια πιθανή άμεση περικοπή στο ποσό της σύνταξης χηρείας κατά 50%, ώστε από το 70% να πέσει στο 35% της σύνταξης του θανόντος, θα προκαλέσει μεγάλη ανατροπή στον προγραμματισμό και στη ζωή χιλιάδων ανθρώπων.

Δηλαδή η περικοπή, βάσει νόμου που ψηφίστηκε το 2016, θα πρέπει να επιβληθεί σε όλες τις συντάξεις χηρείας (ανδρών και γυναικών) που δόθηκαν τρία χρόνια πριν από την 1η Οκτωβρίου 2020, εάν ο δικαιούχος εργάζεται ή συνταξιοδοτείται.

Αναλυτικά, η σύνταξη χηρείας χορηγείται από την ημέρα θανάτου του δικαιούχου – άμεσα ασφαλισμένου, είτε αυτός λάμβανε σύνταξη είτε εργαζόταν (με βάση τα έως τότε έτη ασφάλισης). Κατά την πρώτη, μετά την ημερομηνία θανάτου, 3ετία η σύνταξη ορίζεται στο 70% του ποσού που λάμβανε (ή επρόκειτο να πάρει εάν εργαζόταν) ο άμεσα ασφαλισμένος, ανεξάρτητα από την εργασία, τη συνταξιοδότηση ή το οικογενειακό εισόδημα του/της συζύγου. Στη συνέχεια η σύνταξη χηρείας περιορίζεται κατά 50%.

Η εν λόγω περικοπή εφαρμόζεται ήδη στο Δημόσιο και το ζητούμενο είναι πότε και πώς θα επεκταθεί στους συνταξιούχους του ιδιωτικού τομέα, αλλά και εάν θα προβλεφθεί ή όχι αναδρομική περικοπή. Και αυτό γιατί στην πράξη οι αποδοχές των δικαιούχων σύνταξης χηρείας, εφόσον «κλειδώσει» η απόφαση για πλήρη και καθολική εφαρμογή του νόμου, θα περιορίζονται στο 35% της σύνταξης του θανόντος, ήτοι στο 50% του 70% της σύνταξης του άμεσα ασφαλισμένου, που λαμβάνει ο/η σύζυγος. Αυτό, βέβαια, εφόσον λαμβάνει και δική του/της σύνταξη ή εργάζεται.

Ενα από τα πιθανά σενάρια που υπάρχουν στο συρτάρι του υπουργείου Εργασίας (και το έχουν ανοίξει αρκετοί υπουργοί που πέρασαν τα τελευταία χρόνια από τη θέση) είναι η περικοπή να επιβληθεί σε όλες τις συντάξεις χηρείας, ανδρών και γυναικών, που δόθηκαν πριν από την 1η Οκτωβρίου 2020, εφόσον σήμερα ο δικαιούχος εργάζεται ή συνταξιοδοτείται. Παράλληλα, βέβαια, θα προβλέπεται, ως «ρήτρα» προστασίας του εισοδήματος των επιζώντων, ο δικαιούχος να έχει το δικαίωμα επιλογής για το ποια από τις δύο συντάξεις θα περιοριστεί κατά 50%. Να μπορεί δηλαδή να επιλέξει εάν η μείωση κατά 50% θα επιβληθεί στη δική του σύνταξη (εξ ιδίου δικαιώματος), εφόσον αυτή είναι χαμηλότερη, ή στη σύνταξη λόγω θανάτου.

Παράλληλα, άγνωστο παραμένει το τι θα ισχύσει με την εθνική σύνταξη στην περίπτωση της δεύτερης παροχής. Και αυτό καθώς υπάρχει απόφαση, η οποία επίσης δεν εφαρμόζεται, σύμφωνα με την οποία σε περίπτωση δύο συντάξεων, η εθνική σύνταξη χορηγείται μόνο μία φορά.