Του Κώστα Κατίκου

Χωρίς επενδυτική πυξίδα, που αποτελεί και τη βασικότερη καινοτομία του, παραμένει το Ταμείο Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης, το ΤΕΚΑ, παρότι έχουν συμπληρωθεί δυόμισι χρόνια από την ίδρυσή του.

Το πρώτο ταμείο του ελληνικού ασφαλιστικού συστήματος, που ιδρύθηκε με τον νόμο 4826/2021, για να λειτουργεί με το κεφαλαιοποιητικό σύστημα αντί για το διανεμητικό, που είναι ο κανόνας, έχει μείνει πίσω στο επενδυτικό σκέλος, ενώ, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα του νόμου, θα έπρεπε ήδη να προσφέρει στους 350.000 νέους ασφαλισμένους του την προκαθορισμένη (default) επενδυτική επιλογή για την αξιοποίηση των εισφορών τους.

Πέραν αυτών, στο ταμείο δεν έχει καταρτιστεί ούτε ο Κανονισμός Επενδύσεων που βάσει νόμου θα έπρεπε να είναι έτοιμος στον ένα χρόνο λειτουργίας του, δηλαδή τέλη του 2022, αρχές 2023, ενώ δεν έχει βγει ούτε ο προσωρινός κανονισμός, που βάσει νόμου θα έπρεπε να είχε εκδοθεί εντός 3 μηνών από τη σύσταση του Ταμείου.

Οι καθυστερήσεις οφείλονται αφενός μεν, στο γεγονός ότι το ΤΕΚΑ ξεκίνησε να λειτουργεί στα… απόνερα που άφησε η πανδημία του κορονοϊού με τη σταδιακή επιστροφή της οικονομικής δραστηριότητας στην κανονικότητα, αφετέρου δε, στην αργοκίνητη διαδικασία που ακολουθείται για τη μετεξέλιξή του σε έναν νέο και πολλά υποσχόμενο θεσμικό επενδυτή στην ελληνική χρηματαγορά.

Ένα πρόσθετο πρόβλημα που προκύπτει, και ίσως χρειαστεί τροποποίηση νόμου για να ξεπεραστεί, είναι ότι ακόμη και αν όλα ήταν στην ώρα τους και το ΤΕΚΑ είχε έτοιμα τα επενδυτικά προϊόντα για τους ασφαλισμένους, δεν θα μπορούσε να προβεί σε τοποθετήσεις, καθώς στα ταμεία του πρώτου πυλώνα του ασφαλιστικού συστήματος, στα οποία ανήκει το ΤΕΚΑ, έχουν απαγορευθεί οι επενδύσεις από την εποχή του PSI και επιπροσθέτως, με νόμο του 2018, όλοι οι φορείς της Γενικής Κυβέρνησης στους οποίους συμπεριλαμβάνονται ΕΦΚΑ και ΤΕΚΑ, καταθέτουν υποχρεωτικά τα αποθεματικά τους σε δύο λογαριασμούς της Τράπεζας της Ελλάδος, που είναι το Κοινό Κεφάλαιο και ο λογαριασμός ταμειακής διαχείρισης. Τα αποθεματικά που μπαίνουν στο Κοινό Κεφάλαιο μετατρέπονται σε κρατικά ομόλογα και ρευστοποιούνται, κατόπιν αίτησης από τους φορείς, που εξηγούν τους λόγους της ρευστοποίησης, ενώ στην ταμειακή διαχείριση υπάρχουν τα ρευστά διαθέσιμα που παίρνουν τόκο γύρω στο 3%.

Σχεδόν το 95% των αποθεματικών που δημιουργούν τα ταμεία κατευθύνονται σε μηνιαία βάση στους δύο λογαριασμούς της Τ.τ.Ε. και μόνο για το υπόλοιπο 5% έχουν άδεια να το καταθέτουν σε εμπορικές τράπεζες ανάλογα με το ποια δίνει καλύτερο επιτόκιο.

Ο νόμος αυτός έρχεται σε αντίθεση με τον νόμο του 2010, που προβλέπει ότι τα ταμεία μπορούν να αξιοποιούν έως το 23% των αποθεματικών τους σε επενδυτικά προϊόντα, όπως κρατικά ομόλογα, αμοιβαία κεφάλαια και μετοχές.

Το ΤΕΚΑ λοιπόν ως ταμείο του πρώτου πυλώνα ασφάλισης, παρότι λειτουργεί με κεφαλαιοποιητικό σύστημα, βρίσκεται εν μέσω σύγκρουσης νόμων με τον ιδρυτικό του νόμο να προβλέπει, από τη μία, ότι μπορεί να κάνει επενδύσεις με βάση τις εισηγήσεις της επενδυτικής του επιτροπής και την υποχρέωση, από την άλλη, να καταθέτει τα αποθεματικά του στην Τ.τ.Ε. όπως κάνει ο ΕΦΚΑ, που είναι η ναυαρχίδα του πρώτου πυλώνα ασφάλισης.

Αν αύριο το ΤΕΚΑ βγάλει επενδυτικά προϊόντα για τους ασφαλισμένους του, θα πρέπει είτε να αλλάξει ο νόμος για τα αποθεματικά των ταμείων, είτε να “αυτοεξαιρεθεί” από τον πρώτο πυλώνα ασφάλισης, για να μπορεί να κινηθεί χωρίς τις δεσμεύσεις που ισχύουν για όλους τους φορείς ως προς τη διαχείριση των αποθεματικών τους, υπό την αυστηρή εποπτεία της Τ.τ.Ε.

Στελέχη της διοίκησης του ΤΕΚΑ, με τα οποία μίλησε το Capital.gr, εκτιμούν ότι οι καθυστερήσεις στην εκκίνηση της επενδυτικής λειτουργίας του νέου φορέα θα ξεπεραστούν το προσεχές διάστημα, και ότι το πρώτο επενδυτικό πακέτο που θα περιλαμβάνει τις “στάνταρ” και “σίγουρες” επενδύσεις με μηδενικό ρίσκο (default επιλογή) θα είναι έτοιμο έως το φθινόπωρο.

Όσο για το πότε οι ασφαλισμένοι θα μπορούν να επιλέξουν ανάμεσα σε περισσότερες επενδύσεις, τα ίδια στελέχη εκτιμούν ότι αυτό θα μπορεί να ξεκινήσει από το 2026, όπως άλλωστε αναφέρεται και στην ενημέρωση που παρέχει το ΤΕΚΑ μέσω της ιστοσελίδας του.

Η λειτουργία του ΤΕΚΑ έχει τρεις περιόδους ανάπτυξης. Κατά την πρώτη περίοδο, που ήταν το 2022, οι εισφορές των ασφαλισμένων επενδύονταν στην Τ.τ.Ε. Τη δεύτερη περίοδο, που είναι το 2024, οι ασφαλισμένοι θα τοποθετούσαν τις εισφορές τους σε προκαθορισμένο επενδυτικό προϊόν χαμηλού ρίσκου και την τρίτη περίοδο, που ξεκινά το 2026, θα παρέχονται και άλλες επενδυτικές προτάσεις στους ασφαλισμένους.

Αυτή τη στιγμή, σχεδόν 3 χρόνια από τη λειτουργία του, το ΤΕΚΑ βρίσκεται ακόμη στην πρώτη περίοδο, δηλαδή σε υποχρεωτική κατάθεση των εισφορών στην Τ.τ.Ε. και, καθώς φαίνεται, θα μείνει στην ίδια περίοδο για κάποιους μήνες ακόμη, πριν ανοίξει η προκαθορισμένη επένδυση για τους ασφαλισμένους του.

Οι επενδύσεις είναι το βασικό χαρακτηριστικό των κεφαλαιοποιητικών ασφαλιστικών συστημάτων, καθώς από αυτές εξαρτάται και το ύψος των συντάξεων. Στο ΤΕΚΑ όμως κάτι τέτοιο δεν έχει φανεί ακόμη, παρότι στην ιστοσελίδα του αναφέρει ότι ακόμη και με μια συντηρητική αξιοποίηση των αποθεματικών τους, οι νέοι που ασφαλίζονται σήμερα σε αυτό θα λάβουν υψηλότερες επικουρικές έως 15%.

Η ουσία και το συμπέρασμα από τις καθυστερήσεις στην επενδυτική λειτουργία του ΤΕΚΑ είναι ότι μέχρι στιγμής συλλέγει εισφορές που δεν γνωρίζει πού, πώς και πότε θα μπορούν να τις αξιοποιήσουν οι ασφαλισμένοι.

Αν είχαν ετοιμαστεί οι επενδυτικές προτάσεις του ΤΕΚΑ, τότε θα μπορούσε να είχε αποκτήσει μετοχές εταιρειών όπως του αεροδρομίου Ελ. Βενιζέλος, που μπήκε στο χρηματιστήριο προσελκύοντας ξένους επενδυτές, μεταξύ των οποίων και το συνταξιοδοτικό ταμείο του Καναδά!