Η Λάουρα Κιόβεσι κατάγεται από τη Ρουμανία, όπου διετέλεσε επί χρόνια επιτυχημένη εισαγγελέας Διαφθοράς πριν αναλάβει, το 2021, τα ηνία του νεοσύστατου θεσμού της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO). Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης, μπήκε απευθείας στο «ψητό», χαρακτηρίζοντας «απαράδεκτη» την υπουργική ασυλία ως «πρόβλεψη» που εμποδίζει την περαιτέρω έρευνα, την αποκάλυψη της αλήθειας και την απονομή δικαιοσύνης, τον μόνο τρόπο, όπως λέει, που μπορεί να οδηγήσει στη θεραπεία του «τραύματος» από την τραγωδία.

Δηλώνει με κάθε τρόπο την απόλυτη κατανόησή της στους συγγενείς των θυμάτων και επικαλείται μια άλλη τραγωδία που έζησε στη δική της χώρα, το 2015. Πρόκειται για την πυρκαγιά που ξέσπασε στον γεμάτο νεαρούς θαμώνες συναυλιακό χώρο «Κολεκτίβ» του Βουκουρεστίου, το 2015.

Το αποτέλεσμα ήταν να χάσουν τη ζωή τους επιτόπου 27 άτομα, ενώ η τραγωδία κορυφώθηκε τις επόμενες μέρες, αφού τα θύματα υπερδιπλασιάστηκαν, διότι τα νοσοκομεία δεν διέθεταν τους απαραίτητους «υπερβαρικούς θαλάμους», καθώς τα σχετικά κονδύλια είχαν χαθεί στον λαβύρινθο της πολιτικής διαφθοράς. Οι διαμαρτυρίες του κόσμου οδήγησαν στην παραίτηση της κυβέρνησης.

● Οι περισσότεροι Ελληνες άκουσαν για πρώτη φορά την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία με αφορμή το τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη. Υστερα από έναν χρόνο, επικρατεί η αίσθηση ότι οι έρευνες έγιναν με τρόπο που δεν οδηγούν στην αποκάλυψη της αλήθειας. Ποιος είναι ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας και πόσο αποτελεσματικά μπορεί να παρέμβει στην όλη διαδικασία;

Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία είναι το πρώτο διακρατικό εισαγγελικό όργανο, είμαστε ένας πολύ νέος θεσμός, ξεκινήσαμε τη λειτουργία μας πριν από 2,5 χρόνια και βεβαίως με αυτή την τραγωδία έχουμε μια έρευνα σε εξέλιξη. Ομως, η έρευνά μας επικεντρώνεται στο να ξεκαθαρίσουμε πώς χρησιμοποιήθηκαν ευρωπαϊκά κονδύλια. Γνωρίζουμε ότι η Ελληνική Εισαγγελία πραγματοποιεί μια διαφορετική έρευνα. Αυτό που με συγκλονίζει, δεδομένου ότι τον περασμένο Δεκέμβριο απαγγείλαμε κατηγορίες σε 23 πρόσωπα για την υπόθεση, είναι ότι είχαμε ως δυνητικούς υπόπτους και κάποιους πρώην υπουργούς. Και με αυτή την αφορμή ανακάλυψα ότι υπάρχει μια πρόβλεψη στο ελληνικό Σύνταγμα, σύμφωνα με την οποία δεν μπορούμε να προχωρήσουμε την έρευνα. Και αυτό είναι ενάντια στον κανονισμό και τον ευρωπαϊκό νόμο. Δυστυχώς, έπρεπε να ξεχωρίσουμε αυτό το κομμάτι της έρευνάς μας και να το παραπέμψουμε στη Βουλή. Κατά την άποψή μου ως εισαγγελέα, αυτό είναι απαράδεκτο. Διότι πρόκειται για μια τραγωδία, ένα τραύμα. Και τέτοιου είδους τραύμα δεν μπορεί να θεραπευτεί χωρίς δικαιοσύνη. Και σε αυτή την περίπτωση (των Τεμπών), εμείς είναι αδύνατο να ανακαλύψουμε όλα τα γεγονότα και την πλήρη αλήθεια. Διότι δεν μπορούμε να ερευνήσουμε.

● Εφόσον θεωρείτε την κατάσταση αυτή απαράδεκτη, κάνατε κάποια σχετική συζήτηση με την κυβέρνηση, τον υπουργό Δικαιοσύνης;

Θέσαμε το θέμα. Στείλαμε επιστολή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, διότι, κατά τη διάρκεια των ενεργειών μας, εάν διαπιστώσουμε ότι υπάρχουν εθνικές προβλέψεις αντίθετες με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς και τον κανονισμό της EPPO, ενημερώνουμε σχετικά. Εχω την εντύπωση ότι στην Ελλάδα θέλουν να θολώσουν τα νερά, να «πνίξουν» την υπόθεση. Αλλά αυτό δεν γίνεται.

● Γνωρίζετε ότι έχουν συλλεχθεί πάνω από ένα εκατομμύριο υπογραφές πολιτών που ζητούν να αλλάξει η διαδικασία και να απαγγέλλονται κατηγορίες στους πολιτικούς χωρίς την παρέμβαση της Βουλής;

Το αντιλαμβάνομαι απολύτως αυτό. Και κατανοώ απολύτως τους γονείς των θυμάτων, τους συγγενείς, τις οικογένειες. Διότι συνάντησα στη Ρουμανία τις οικογένειες εκείνων που πέθαναν εξαιτίας της διαφθοράς. Είναι κάτι που ακόμη με στοιχειώνει καθημερινά. Κατανοώ απολύτως αυτό που προσπαθούν. Οπως είπα, χωρίς δικαιοσύνη, αυτό το τραύμα δεν μπορεί να λυθεί, αν δεν φτάσουμε στις ρίζες του προβλήματος.

● Και πόσο νομίζετε ότι μπορείτε να πιέσετε την ελληνική κυβέρνηση σε αυτή την κατεύθυνση;

Δεν νομίζω ότι διαθέτουμε άλλα εργαλεία προκειμένου να ασκήσουμε πίεση. Αλλά ελπίζω ότι η ελληνική κυβέρνηση θέλει και εκείνη να ανακαλύψει την αλήθεια, θέλει τη δικαιοσύνη για όλους εδώ στην Ελλάδα. Εχω ακόμη ελπίδες ότι αυτή η πρόβλεψη θα αλλάξει.

● Πάντως, οι ενδείξεις που έχουμε κινούνται σε άλλη κατεύθυνση. Στο δικό σας κατηγορητήριο κατά των 23 προσώπων, συνδέετε το δυστύχημα στα Τέμπη με τις αστοχίες της σύμβασης 717 για τηλεδιοίκηση και σηματοδότηση στον σιδηρόδρομο. Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση και το κόμμα της πλειοψηφίας λένε ακριβώς το αντίθετο, ότι έφταιξε μόνο ο ανθρώπινος παράγοντας.

Εννοείτε προφανώς το πόρισμα (της πλειοψηφίας) στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής. Επαναλαμβάνω, λοιπόν. Θολώνουν τα νερά. «Πνίγουν» την υπόθεση. Αυτό είναι το σχόλιό μου. Οσα θέσαμε στο κατηγορητήριο στηρίζονται σε αποδείξεις, στηρίζονται σε έρευνα, όσα ανακαλύψαμε ψάχνοντας. Δεν γνωρίζω τι ερεύνησαν, αν άκουσαν τους μάρτυρες, αν είδαν την υπόθεση…

● Αρα ποιος θολώνει τα νερά;

Εκείνοι που έδωσαν αυτήν την απάντηση και όσοι δεν μας αφήνουν να κάνουμε πραγματική έρευνα. Διότι όσα γράψαμε στηρίζονται σε αποδείξεις. Και δεν νομίζω ότι αυτή η ασυλία είναι ο κατάλληλος τρόπος να ανακαλύψουμε την αλήθεια. Η διερεύνηση είναι δουλειά για τους εισαγγελείς και την Αστυνομία, όχι για τη Βουλή. Δεν λέμε εμείς στη Βουλή πώς θα υιοθετήσει νόμους, δεν λέμε στις κυβερνήσεις πώς να διοικήσουν τη χώρα, άρα κανένας από αυτούς δεν πρέπει να μας λέει πώς θα κάνουμε την έρευνα. Αυτό είναι δική μας δουλειά.

● Γνωρίζετε ότι μέσα στην Εξεταστική Επιτροπή της Βουλής ακούστηκαν παράδοξα σχόλια για «κρυφές σκοπιμότητες» στην έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας; Ακούστηκαν σχόλια από πολιτικά πρόσωπα, του είδους «γνωρίζουμε αυτή την εισαγγελέα από άλλες υποθέσεις, μας κυνήγησε στο παρελθόν, αλλά τίποτε δεν αποδείχθηκε».

Γνωρίζω ότι ο Μαραθώνιος εφευρέθηκε εδώ στην Ελλάδα, αλλά δεν νομίζω ότι αρέσει στους συναδέλφους μου να τρέχουν, μιας και είπαν ότι τους κυνηγήσαμε. Δεν νομίζω ότι αυτός είναι ο σκοπός. Αλλά είμαι πολύ περήφανη για την εργασία των συναδέλφων μου εδώ στην Ελλάδα. Και νομίζω ότι ο πραγματικός σκοπός αυτής της έρευνας ήταν να αποκαλυφθεί η αλήθεια και να αποδοθεί δικαιοσύνη. Και να δούμε εάν υπάρχουν ποινικές ευθύνες χωρίς διακρίσεις. Ο ρόλος μας είναι να ερευνούμε και να αποδεικνύουμε ότι ο νόμος εφαρμόζεται εξίσου για όλους. Και στην προκειμένη περίπτωση αυτό δεν συνέβη. Δεν συνέβη! Κυβερνητικές αποφάσεις δεν πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να σταματούν την απονομή δικαιοσύνης. Οπως σε αυτή την υπόθεση, όταν ζητάς την άρση ασυλίας και δεν γίνεται το αίτημα δεκτό, όταν δεν επιτρέπεται η έρευνα για πρόσωπα που βρίσκονται σε άλλες κοινωνικές βαθμίδες. Πίσω από τη συγκεκριμένη έρευνα δεν υπήρχαν άλλοι σκοποί πέραν της απονομής δικαιοσύνης. Για τους γονείς των θυμάτων, για τους συγγενείς, τις οικογένειες και ολόκληρη την κοινωνία.

● Εκτός από τις ελληνικές αρχές, ούτε οι ευρωπαϊκές μπορούν να θεωρηθούν «αθώες του αίματος». Εννοούμε πρόσωπα που ενέκριναν ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις και συνέχισαν να δίνουν κονδύλια, ακόμη και αν διαπίστωναν ότι οι συμβάσεις προμήθειας δεν οδηγούσαν σε αποτέλεσμα. Ερευνάτε και προς αυτή την κατεύθυνση;

Σε κάποιες από τις υποθέσεις μας ερευνήσαμε αξιωματούχους είτε για διαφθορά είτε για κατάχρηση εξουσίας και έχουμε καταλήξει σε ορισμένες περιπτώσεις ότι έχουν ποινική ευθύνη σχετικά με το πώς διαχειρίστηκαν τα πρότζεκτ, πώς έλεγχαν αν όλα εφαρμόζονταν ορθά, αν υπήρχαν υπερτιμολογήσεις ή υποτιμολογήσεις στις προμήθειες. Η εμβέλεια των ερευνών μας φτάνει μόνον ώς το έτος 2017 (σ.σ. από το καταστατικό της αρχής), οπότε μπορούμε να ερευνήσουμε μόνο όσα συνέβησαν μετά το χρονικό αυτό σημείο. Στο πλαίσιο της προστασίας των ευρωπαϊκών κονδυλίων, υπάρχουν πολλοί θεσμοί με διαφορετικές εμβέλειες. Το Ελεγκτικό Συνέδριο, η OLAF (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης), η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Εθνικές Αρχές. Το θέμα που θέτετε είναι πολύ ενδιαφέρον για μένα και αυτό που τονίζουμε συνεχώς είναι ότι το επίπεδο της έρευνας είναι πολύ χαμηλό και όχι αξιόπιστο. Οταν έχεις, π.χ., ένα έργο που χρειάζεται τρία χρόνια για να υλοποιηθεί και στη διάρκεια αυτών των τριών χρόνων κάποιος έρχεται συνέχεια με πλαστά τιμολόγια… Για παράδειγμα, πρέπει να χτίσουν ένα νοσοκομείο, φέρνουν τα τιμολόγια και κανείς δεν βλέπει ότι το νοσοκομείο δεν υπάρχει! Πώς δεν μπορούν να ανιχνεύσουν την απάτη; Γιατί δεν το αναφέρουν στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία; Ακόμη και τώρα, εάν δείτε το πλήθος των αναφορών, θα διαπιστώσετε ότι σε έναν χρόνο παραλάβαμε 2.494 αναφορές από ιδιώτες, σχεδόν τις διπλάσιες από εκείνες των εθνικών αρχών (1.562). Οσο για τους ευρωπαϊκούς ελεγκτικούς θεσμούς, παραλάβαμε μόλις 108. Και είναι αυτό που λέγαμε, ότι επί σειρά ετών ο όγκος της απάτης ήταν υποτιμημένος. Και το επίπεδο της ανίχνευσης πρέπει να αυξηθεί. Παντού στην Ευρώπη.

● Μπορείτε να διαβεβαιώσετε τους πολίτες στην Ελλάδα ότι κάποια στιγμή θα μάθουμε τι πραγματικά συνέβη στα Τέμπη;

Από την πλευρά της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας θα κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να βρούμε την αλήθεια. Αλλά επίσης πρέπει να πω στους Ελληνες πολίτες ότι δεν μας επιτρέπεται να το κάνουμε, αν δεν αλλάξει αυτή η διάταξη του Συντάγματός (σας). Δεν βρίσκω τα κατάλληλα λόγια για τις οικογένειες των θυμάτων. Μπορώ όμως να σας πω ότι το έζησα αυτό στη Ρουμανία. Εκεί υπήρξε μια πυρκαγιά που κατέστρεψε τη ζωή πολλών οικογενειών. Υπήρχαν περισσότεροι από 60 νεκροί, ενώ οι περισσότεροι από αυτούς είχαν τραυματισμούς και στάλθηκαν στο νοσοκομείο. Εκεί θα έπρεπε να υπήρχε ένας ειδικός υπερβαρικός θάλαμος αλλά, λόγω της διαφθοράς, το νοσοκομείο δεν ήταν κατάλληλα εξοπλισμένο. Χρησιμοποίησαν τα χρήματα για διαφορετικούς σκοπούς. Και πέθαναν πολλοί, επειδή δεν γινόταν να τους χορηγηθεί θεραπεία.

● Σύμφωνα με την έρευνά σας (για τα Τέμπη), είναι πιθανόν να κατηγορηθούν πολιτικοί και υπουργοί;

Ο νόμος πρέπει να είναι ίσος για όλους. Οταν ξεκινάμε μια έρευνα, θα πρέπει να μας επιτραπεί να τους ερευνήσουμε όλους. Οποιον βαθμό και αν έχουν, όποια θέση στην κοινωνία και αν έχουν. Αν είναι φτωχοί ή αν είναι πλούσιοι. Αυτή είναι η βασική αρχή. Αλλά εδώ, σε αυτή την περίπτωση, επειδή υπάρχει αυτή η διάταξη του Συντάγματος, δεν μπορούμε να ελέγξουμε, δεν μπορούμε να κάνουμε έρευνα, δεν μπορούμε να βρούμε την αλήθεια όσον αφορά αυτό το μέρος της έρευνας.