Λεπτά στρώματα παγωμένου νερού εντοπίστηκαν σε μερικά από τα μεγαλύτερα βουνά του ηλιακού μας συστήματος, στα κολοσσιαία ηφαίστεια του Άρη που υψώνονται τρεις φορές ψηλότερα από το Έβερεστ κοντά στον ισημερινό του πλανήτη, σύμφωνα με μία νέα μελέτη. Μια έγχρωμη εικόνα υψηλής ανάλυσης αποκαλύπτει παγετό στο πάτωμα της καλντέρας και στο βόρειο χείλος του Olympus Mons, του υψηλότερου ηφαιστείου όχι μόνο στον Άρη αλλά σε ολόκληρο το ηλιακό σύστημα. Ο παγετός απουσιάζει στις καλά φωτισμένες απότομες πλαγιές.

Το μεγαλύτερο – το Olympus Mons – έχει ύψος 26 χιλιόμετρα και διάμετρο 602 χιλιόμετρα, καθιστώντας το περίπου 100 φορές μεγαλύτερο από το μεγαλύτερο ηφαίστειο της Γης, το Mauna Loa, στη Χαβάη. Στην πραγματικότητα, ολόκληρη η αλυσίδα των νησιών της Χαβάης θα χωρούσε μέσα στο ηφαίστειο του Άρη, σύμφωνα με τη NASA. Τα ευρήματα της μελέτης υποδηλώνουν ότι το νερό μπορεί να βρεθεί σχεδόν οπουδήποτε στην επιφάνεια του «κόκκινου πλανήτη και όχι μόνο στα ηφαίστεια, δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας Αδόμας Βαλαντίνας.

Αυτοί οι γίγαντες καλύπτονται από μεγάλες καλδέρες – κοιλότητες σε σχήμα μπολ που προκαλούνται από την κατάρρευση της κορυφής του ηφαιστείου μετά από μια έντονη έκρηξη. Το τεράστιο μέγεθος τους 121 χιλιόμετρα σε πλάτος, δημιουργεί ένα ιδιαίτερο μικροκλίμα μέσα τους. Χρησιμοποιώντας κάμερες τοποθετημένες σε ανιχνευτές που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τον Άρη, οι ερευνητές παρατήρησαν τον πρωινό παγετό να σχηματίζεται μέσα στις καλντέρες για πρώτη φορά.

«Οι αποθέσεις σχηματίζονται στο πάτωμα της καλντέρας, αλλά βλέπουμε και λίγο παγετό στο χείλος της. Επιβεβαιώσαμε επίσης ότι είναι πάγος και πιθανόν νερό», δήλωσε ο Βαλαντίνας, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Μπράουν ο οποίος έκανε την ανακάλυψη ως διδακτορικός φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Βέρνης, στην Ελβετία, και ο κύριος συγγραφέας της μελέτης.

«Είναι σημαντικό γιατί μας δείχνει ότι ο Άρης είναι ένας δυναμικός πλανήτης, αλλά και ότι το νερό μπορεί να βρεθεί σχεδόν παντού στην επιφάνεια του Άρη». Η ομάδα των δώδεκα και πλέον ερευνητών εντόπισε παγετό σε τέσσερα ηφαίστεια: το Arsia Mons, το Ascraeus Mons και το Ceraunius Tholus, καθώς και το Olympus Mons, σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Geoscience.

Οι εναποθέσεις είναι εξαιρετικά λεπτές – μόλις το ένα εκατοστό του χιλιοστού πάχους ή το ένα έκτο μιας ανθρώπινης τρίχας, σύμφωνα με τον Βαλαντίνα – αλλά απλώνονται σε τόσο μεγάλη επιφάνεια που ισοδυναμούν με αρκετή ποσότητα νερού. «Με βάση πρόχειρες εκτιμήσεις, πρόκειται για περίπου 150.000 μετρικούς τόνους πάγου νερού, που ισοδυναμεί με 60 ολυμπιακές πισίνες», είπε.

Για να παρατηρήσει τις αποθέσεις, η ομάδα εξέτασε αρχικά περίπου 5.000 εικόνες που ελήφθησαν από το CaSSIS – το σύστημα έγχρωμης και στερεοφωνικής απεικόνισης της επιφάνειας του Πανεπιστημίου της Βέρνης – μια κάμερα υψηλής ευκρίνειας που φωτογραφίζει τον Άρη από το 2018. Είναι ένα από τα όργανα στο ExoMars Trace Gas Orbiter, ένα διαστημικό σκάφος που εκτοξεύτηκε το 2016 ως συνεργασία της Ευρωπαϊκής Διαστημικής Υπηρεσίας και της ρωσικής διαστημικής υπηρεσίας Roscosmos.

«Αυτή είναι επίσης η πρώτη ανακάλυψη που προέρχεται από το CaSSIS, η οποία είναι αρκετά συναρπαστική», είπε ο Βαλαντίνας. Η ομάδα επικύρωσε τις παρατηρήσεις της με δύο άλλα όργανα: NOMAD, ένα φασματόμετρο επίσης στο Trace Gas Orbiter, και HRSC, ή στερεοφωνική κάμερα υψηλής ανάλυσης, μια παλαιότερη κάμερα στο τροχιακό του ESA Mars Express, ένα διαστημόπλοιο που εκτοξεύτηκε το 2003.