Του Χρήστου Χωμενίδη

“Η πολιτική είναι η διαχείριση των συμβόλων” φέρεται να είχε πει ο Φρανσουά Μιτεράν. Ωραία και βαθιά φράση. Εξηγεί τον ντόρο για το αστέρι της Βεργίνας που η γείτων χώρα το έβγαλε τελικά από τις σημαίες και τα εθνόσημα της, εξηγεί εν μέρει τον εμφύλιο που είχε ξεσπάσει στο Βυζάντιο ανάμεσα σε εικονολάτρες και σε εικονομάχους, σίγουρα δε και την πρεμούρα του Αλέξη Τσίπρα μόλις ορκίστηκε πρωθυπουργός να καταθέσει λουλούδια στο σκοπευτήριο της Καισαριανής. Με όλο τον σεβασμό ωστόσο προς τον μακαρίτη Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας θα αντιτείνω ότι η ουσία της πολιτικής έγκειται στα απτά, στα καθημερινά. Στο εάν μια κοινωνία προσφέρει καλή παιδεία και περίθαλψη στους πολίτες της, ασφαλείς συγκοινωνίες, χώρο για να αναπτύξουν την προσωπικότητά τους, να χαρούν τη ζωή τους. Από εκεί θα έπρεπε να πηγάζει η εθνική υπερηφάνεια και όχι από αγάλματα ηρωικών προγόνων, εμβατήρια, παρελάσεις –έστω και γκέι παρελάσεις, “pride” όπως τις λένε. Όταν θα απελευθερωθούν αληθινά οι άνθρωποι, κανείς δεν θα διαδηλώνει την ερωτική του ταυτότητα. Θα την απολαμβάνει δίχως να το κάνει θέμα.

Οι άνθρωποι, είναι γεγονός, ρέπουν προς τους συμβολισμούς. Ενθουσιάζονται με τις τελετουργίες. Νοιώθουν σημαντικοί όταν φορούν στολές ή νυφικά, όταν σηκώνουν τη γροθιά ή κάνουν με αργές κινήσεις τον σταυρό τους. Έχουν ανάγκη από πανηγυρικές στιγμές που θα τους δώσουν ευκαιρία να φορέσουν τα καλά τους, να φτιάξουν τα μαλλιά τους, να ποζάρουν για επαγγελματίες φωτογράφους. Να κάνουν προπόσεις, να κόψουν κορδέλες, να βγάλουν λόγους. Να υποκλιθούν στο οποιοδήποτε κοινό, νοιώθοντας ότι πρωταγωνιστούν σε ένα θεατρικό έργο ή σε μια ταινία. Ζωντανοί. Μα και νεκροί.  

Γυρνούσα προχθές το απόγευμα από το κατευόδιο ενός αγαπημένου φίλου στη Ριτσώνα. Ογδόντα χιλιόμετρα πήγαινε, ογδόντα επέστρεφε στο κέντρο της Αθήνας. Προφανώς, κάποιος ισχυρός οργανισμός, που δεν γούσταρει διόλου την καύση των νεκρών, απαίτησε το αποτεφρωτήριο να φτιαχτεί στου διαόλου τη μάνα. Εάν είσαι όμως εναντίον της ταφής –είτε ως άθεος είτε επειδή σε τρομάζει η ιδέα να σε χώσουν κάτω από το χώμα – θα αφήσεις παραγγελία να σε κουβαλήσουν εκεί. Εκεί, που αντί να σε διαβάσουν, να σε λιβανίσουν οι παπάδες, θα μαζευτούν οι φίλοι σου γύρω από το φέρετρο, θα πει όποιος θέλει πέντε κουβέντες, θα προβληθούν στην οθόνη σκηνές από τη ζωή σου –παλαιότερες, ευτυχισμένες στιγμές–, θα ακουστεί από ηχογράφηση ή ζωντανά το αγαπημένο σου τραγούδι, διαθέτει η Ριτσώνα βιρτουόζο πιανίστα με ευρύτατο ρεπερτόριο. Στα σαρανταπέντε λεπτά επάνω –ή στη μια ώρα; – μια ευγενέστατη κοπέλα θα ζητήσει από τον κόσμο να περάσει στο κυλικείο ώστε η σορός να οδεύσει προς τον φούρνο. 

Με συγκινούν οι κηδείες, δεν το αρνούμαι. Προτιμώ βεβαίως να παρευρίσκομαι σε εκφορές υπερηλίκων. Ο θάνατος –φευ! –, περισσότερο κι από τον έρωτα, χρόνια δεν κοιτά… 

Σχεδιάζω πού και πού και τη δική μου κηδεία. Να ενταφιαστώ ή να αποτεφρωθώ; Να σαλπάρω για το επέκεινα ως ορθόδοξος, συνοδευόμενος από τους μελίρρυτους στίχους του Ιωάννη Δαμασκηνού; Ή να στρέψω τα παγωμένα νώτα μου στην εκκλησία; Δύσκολο να καταλήξει κάποιος σαν κι εμένα, που όταν είχε πάει στο Άγιο Όρος τη μία στιγμή ξεχείλιζε από θρησκευτικό δέος και την αμέσως επόμενη έφριττε με την αποξήρανση των ανθρώπινων χυμών από τον Χριστιανισμό, νοσταλγούσε το σκαμπρόζικο Δωδεκάθεο… Έχω πάντως αποφασίσει ποιος επιθυμώ να απαγγείλει το ποίημα που (νομίζω ότι) συνοψίζει τη ζωή μου. Ποιοι κοντινοί μου, εάν το θελήσουν, θα μιλήσουν. Μου έχει περάσει από το μυαλό να βιντεοσκοπήσω τον εαυτό μου να εκφωνεί τον επικήδειό μου, φοβάμαι εντούτοις πως θα παραείναι μακάβριο. Για τα τραγούδια αμφιταλαντεύομαι. Σίγουρα κάποιο αλέγκρο, παιχνιδιάρικο. Το “Βίρα τις Άγκυρες” μήπως; Ή τη “Μυρτιά” του Θεοδωράκη; Βεβαίως, στο γεύμα που θα ακολουθήσει, εκλεκτοί μεζέδες, άφθονο κρασί, ευτράπελα συναπαντήματα που θα ελαφρύνουν την ατμόσφαιρα.

Μεγαλοπιάνομαι; Γούστο μου, καπέλο μου! Το μόνο πρόβλημα είναι ότι ενώ σε όλες τις κηδείες τα σημαίνοντα αφθονούν, το σημαινόμενο λείπει. Λείπει –εννοώ– ο άνθρωπος στον οποίον αποδίδονται οι τιμές. Είτε έχει επιστρέψει στην ανυπαρξία. Είτε ως έχει ως ψυχή απείρως πιο ενδιαφέροντα πράγματα να κάνει από το να κοιτάει αφ’υψηλού το πτώμα του.

Οι κηδείες, θα μου πείτε, δεν γίνονται για τον νεκρό. Αλλά για τους πενθούντες. Για να εκδηλώσουν τη συγκίνησή τους, να ξεσπάσουν και έτσι ίσως να παρηγορηθούν κομματάκι. Με ποιο δικαίωμα συνεπώς ο αποδημήσας να τους δεσμεύει; Ας κάνουν εκείνοι ό,τι τους είναι πιο βολικό. Ας τον θάβουν. Ας τον καίνε. Ας τον μαγειρεύουν κι ας τον τρώνε, που λέει ο λόγος…

Εκτός και αν οι κηδείες γίνονται πριν από τους θανάτους. Να χαίρονται οι άνθρωποι τις εκδηλώσεις αγάπης των κοντινών, να εισπράττουν και να απολαμβάνουν την εκτίμηση των πιο μακρινών του. Υπάρχει, σύμφωνοι, αυτό. Πάρτυ λέγεται. Γιορτή προς τιμήν. Θα έπρεπε ο νόμος να μας υποχρεώνει να κάνουμε όλοι πάρτυ. Τουλάχιστον μία φορά τον χρόνο.-
 Χ.Α.ΧΩΜΕΝΙΔΗΣ, 03/03/2023