Είναι τόσο μεγάλος ο φόβος επανάληψης της διπλής πληθωριστικής κρίσης της δεκαετίας του ’70 και τόσο διαφορετικές οι συνθήκες σε Ευρώπη και Αμερική, που δεν αποκλείεται να δούμε φέτος να σπάει μία παράδοση πολλών ετών.

Από τη μία, Fed και ΕΚΤ θέλουν σιγουρευτούν ότι ο πληθωρισμός βρίσκεται σταθερά σε πτωτική τροχιά πριν προχωρήσουν σε μειώσεις επιτοκίων, καθώς κινδυνεύουν να χάσουν την αξιοπιστία τους αν μειώσουν πρόωρα τα επιτόκια και σημειωθεί δεύτερο κύμα πληθωρισμού.

Από την άλλη, υπάρχει πάντα ο κίνδυνος της ύφεσης με την Ευρώπη να βλέπει ήδη το ΑΕΠ της να βρίσκεται σε πλήρη στασιμότητα, που συνεπάγεται πως αν καθυστερήσουν οι μειώσεις μπορεί η οικονομία να δεχτεί ισχυρό πλήγμα από τις εδώ και δύο χρόνια «σφιχτές» χρηματοδοτικές συνθήκες. 

Με τα σημερινά δεδομένα, λοιπόν, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα είναι αυτή που θα προχωρήσει πρώτη σε μείωση των επιτοκίων, προλαβαίνοντας τη Fed (συνεδριάζει σήμερα), η οποία παραδοσιακά κάνει το πρώτο βήμα. Αν δεν υπάρξει κάποια μεγάλη έκπληξη ή ανατροπή βάσει των οικονομικών στοιχείων, η πρώτη μείωση επιτοκίων θα σημειωθεί τον Ιούνιο από την ΕΚΤ και θα ακολουθήσει η Fed τον Ιούλιο ή τον Σεπτέμβριο, ενώ υπάρχει πάντα και το σενάριο της ταυτόχρονης μείωσης σε Αμερική και Ευρώπη μέσα στο καλοκαίρι.

Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ είναι η μεγαλύτερη κεντρική τράπεζα στον κόσμο και αυτή που παρακολουθούν στενά οι παγκόσμιες αγορές. Είναι επίσης η κεντρική τράπεζα που δίνει τον τόνο σε ό,τι αφορά τη χάραξη της νομισματικής πολιτικής και παραδοσιακά αυτή κάνει την πρώτη κίνηση. Η Fed εφάρμοσε πρώτη τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης, γνωστά ως QE και παράλληλα άνοιξε πρώτη τον κύκλο μείωσης των επιτοκίων στον απόηχο της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008-09.

Άρχισε, επίσης πρώτη, να αυξάνει τα επιτόκια – κάτι που δεν έκανε η ΕΚΤ – την περίοδο 2015-2018 και έριξε χρήματα από το ελικόπτερο όταν ξέσπασε η πανδημία. Τον Μάρτιο του 2021 ήταν εκείνη που προχώρησε στην αύξηση των επιτοκίων με φόντο την έκρηξη του πληθωρισμού, για να την ακολουθήσει η ΕΚΤ τον Ιούλιο του ίδιου έτους.

Αυτή τη φορά, ωστόσο, όλα δείχνουν ότι η ΕΚΤ θα κάνει την αρχή. Τον ερχόμενο Ιούνιο, η ΕΚΤ αναμένεται να γίνει η πρώτη μεγάλη κεντρική τράπεζα που θα μειώσει τα επιτόκια, προλαβαίνοντας στην ουσία τη Fed, κατά έναν ή τρεις μήνες (μεσολαβεί ο Αύγουστος που δεν συνεδριάζουν οι κεντρικές τράπεζες).

Θα έλεγε κανείς ότι τον Ιούνιο η ΕΚΤ θα κηρύξει και τη νίκη κατά του πληθωρισμού, όμως θα πρόκειται για μία μάλλον άστοχη ερμηνεία των εξελίξεων. Και αυτό γιατί ο βασικός λόγος μείωσης των επιτοκίων είναι ο φόβος της ύφεσης. Στην ουσία η ΕΚΤ θα περιμένει έως τον Ιούνιο για να αναλάβει το μικρότερο δυνατό ρίσκο με τον πληθωρισμό, διότι κίνδυνος αναθέρμανσης πάντα θα υπάρχει. Γι’ αυτό και οι μειώσεις των επιτοκίων δεν θα γίνουν επιθετικά αλλά ήπια και σταδιακά και πάντα με γνώμονα τα διαθέσιμα κάθε φορά στοιχεία για την οικονομία. 

Σήμερα η Fed θα διατηρήσει αμετάβλητα τα επιτόκια, ενώ αναμένεται ο Τζερόμ Πάουελ να επιβεβαιώσει ότι θα γίνουν μειώσεις επιτοκίων φέτος, με τις αγορές να προβλέπουν τρεις μειώσεις συνολικά των 75 μονάδων βάσης. Ο Πάουελ δεν αποκλείεται να αφήσει όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά, ακόμα και της μείωσης των επιτοκίων από τον Μάιο, αν και τα πονταρίσματα των επενδυτών υποδηλώνουν ότι ο μήνας της πρώτης μείωσης θα είναι ο Ιούνιος ή ο Ιούλιος, με το σενάριο του Σεπτεμβρίου να κερδίζει έδαφος τελευταία. 

Σύμφωνα με τη Citi, παρά ότι τους τελευταίους δύο μήνες ο δομικός πληθωρισμός προσωπικών δαπανών PCE ενισχύεται, ο Πάουελ αναμένεται να δώσει έμφαση στο γεγονός ότι σε ετήσια βάση ο δείκτης έχει υποχωρήσει κάτω από το 3% και ότι τα στελέχη της Fed είναι κοντά στο να νιώσουν τη σιγουριά που χρειάζεται για να γίνει η πρώτη μείωση επιτοκίων, μετά από δύο χρόνια.