Νέους φόρους σε ηλεκτρικά οχήματα επιβάλλουν οι διαμορφωτές πολιτικής σε ολόκληρο τον κόσμο, καθώς η στροφή από τους κινητήρες εσωτερικής καύσης απειλεί να δημιουργήσει μια «τρύπα» 110 δισ. δολ. στα κρατικά έσοδα καθώς θα πάψουν να καταβάλλονται οι φόροι καυσίμων.

Βρετανία, Νέα Ζηλανδία, Ισραήλ και ΗΠΑ είναι μεταξύ των χωρών που επιβάλλουν φόρους ή άλλου είδους χρεώσεις στα ηλεκτρικά και τα υβριδικά αυτοκίνητα, με σκοπό να αντλήσουν χρήματα για να καλύψουν τις απώλειες από τους φόρους καυσίμων.

Τα μέτρα ποικίλλουν, από προμήθειες πώλησης έως επιβαρύνσεις για τη χρήση δρόμων με βάση τις χιλιομετρικές αποστάσεις και φόρους για τους κρατικούς σταθμούς φόρτισης. Ιδιοκτήτες ηλεκτρικών αυτοκινήτων και περιβαλλοντολόγοι υποστηρίζουν ότι οι χρεώσεις αυτές θα επιβραδύνουν τη στροφή από τα παλαιού τύπου οχήματα προς την ηλεκτροκίνηση. «Μοιάζει περισσότερο με ποινή. Δεν θέλω να πληρώνω έξτρα επιβάρυνση», αναφέρει ο Τζεφ Σόφνερ, οδηγός ηλεκτρικού αυτοκινήτου από το Τενεσί των ΗΠΑ, όπου οι ετήσιες χρεώσεις διπλασιάστηκαν φέτος στα 200 δολάρια.

Οι νέοι φόροι επιβάλλονται σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο για την υιοθέτηση των ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Ενώ οι παγκόσμιες πωλήσεις αναμένεται να φθάσουν σε επίπεδα-ρεκόρ φέτος, τα μειούμενα περιθώρια κέρδους και ο βραδύτερος ρυθμός αύξησης οδηγούν τις αυτοκινητοβιομηχανίες στη συγκράτηση των σχεδίων τους για την ηλεκτροκίνηση.

Την προηγούμενη εβδομάδα ο διευθύνων σύμβουλος της Tesla, Ελον Μασκ, έκλεισε ολόκληρο το τμήμα υπερσυμπιεστών της εταιρείας, απολύοντας εκατοντάδες εργαζομένους στον απόηχο της μείωσης των εσόδων. «Επιπλέον, αρκετές από αυτές τις κινήσεις δεν είναι πολιτικά δημοφιλείς. Είναι δύσκολο να αυξήσεις τους φόρους, όμως είναι αναγκαίο», αναφέρει ο Ράχελ Αλαντ, διευθυντής του American Council for an Energy-Efficient Economy, think tank με έδρα την Ουάσιγκτον.

Η αυξανόμενη παρουσία των ηλεκτρικών οχημάτων στους δρόμους ασκεί πρόσθετη πίεση σε μια σημαντική πηγή κρατικών εσόδων. Μέχρι το 2030 τα ηλεκτρικά οχήματα προβλέπεται να εκτοπίσουν 6 εκατ. βαρέλια την ημέρα από την παγκόσμια κατανάλωση πετρελαίου, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (ΙΕΑ).

Η στροφή προς την ηλεκτροκίνηση μείωσε πέρυσι κατά 10 δισ. δολ. τα έσοδα από φόρους βενζίνης και ντίζελ παγκοσμίως.

Η ζήτηση το 2023 ήταν 102 εκατ. βαρέλια ημερησίως. Τα στοιχεία του IEA δείχνουν ότι η στροφή προς την ηλεκτροκίνηση εκτόπισε έσοδα 10 δισ. δολ. από φόρους βενζίνης και ντίζελ παγκοσμίως πέρυσι, χωρίς μέτρια κέρδη από τα νέα έσοδα των φόρων ηλεκτρικής ενέργειας. Η καθαρή ζημία προβλέπεται να αυξηθεί στα 110 δισ. δολ. έως το 2035 εάν οι χώρες επιτύχουν τους στόχους ηλεκτροκίνησης, στερώντας από τις κυβερνήσεις ζωτικής σημασίας κεφάλαια που συχνά χρησιμοποιούνται προκειμένου να πληρώσουν για τη συντήρηση των δρόμων και τις βελτιώσεις των μεταφορών.

Η Ευρώπη, όπου οι χώρες τείνουν να επιβάλλουν υψηλότερους φόρους στη βενζίνη και στο ντίζελ σε σύγκριση με τις ΗΠΑ και την Κίνα, αντιπροσώπευε το 60% των παγκόσμιων απωλειών εσόδων πέρυσι.

Καθώς ένας αυξανόμενος αριθμός κυβερνήσεων θέτει προθεσμίες για τη σταδιακή κατάργηση των αυτοκινήτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αναγκάζονται να εξετάσουν τις μη δημοφιλείς φορολογικές μεταρρυθμίσεις. Τον περασμένο μήνα η Νέα Ζηλανδία εισήγαγε για πρώτη φορά χρεώσεις χρήσης του δρόμου με βάση την απόσταση που διανύθηκε για ηλεκτρικά και υβριδικά οχήματα, λέγοντας ότι η πολιτική ήταν πολύ απαραίτητη προκειμένου να αυξηθούν τα έσοδα για τη συντήρηση των δρόμων καθώς μειώθηκαν οι εισπράξεις φόρων καυσίμων.

Οι φορολογικές αρχές του Ισραήλ προτείνουν ένα παρόμοιο τέλος χρήσης ταξιδιού για ηλεκτρικά οχήματα, το οποίο πρόκειται να τεθεί σε ισχύ το 2026 για την αντιμετώπιση της συμφόρησης και του δημοσιονομικού ελλείμματος, το οποίο έχει εκτοξευθεί λόγω του πολέμου με τη Χαμάς.

Ωστόσο, πολλές κυβερνήσεις που αντιμετωπίζουν παρόμοια μείωση των εσόδων από τη φορολογία καυσίμων, όπως η Βρετανία και η Ιρλανδία, έχουν μέχρι στιγμής αρνηθεί να εισαγάγουν μη δημοφιλείς χρεώσεις για ηλεκτρικά οχήματα με βάση τα χιλιόμετρα. Αντίθετα, άρχισαν να καταργούν σταδιακά ή να μειώνουν τις φορολογικές ελαφρύνσεις για τους οδηγούς ηλεκτρικών οχημάτων για να ενισχύσουν τη συλλογή φόρων.

Ο Ντέιβιντ Μετζ, επίτιμος καθηγητής στο University College London, σημειώνει ότι χρειάζεται ένα νέο σύστημα τελών για τους δρόμους όχι μόνο για να αντικαταστήσει το «μεγάλο κομμάτι» των εσόδων από τους φόρους καυσίμων που χάνονται από την αύξηση των ηλεκτρικών οχημάτων, αλλά και για να μειώσει την κυκλοφοριακή συμφόρηση και να απομακρύνει τα ρυπογόνα οχήματα από τους δρόμους. Είπε ότι οι χρεώσεις κυκλοφοριακής συμφόρησης στη Στοκχόλμη και στο Λονδίνο, οι οποίες επιβάλλονται με χρήση CCTV και τεχνολογίας αυτόματης αναγνώρισης πινακίδων, παρείχαν ένα πιθανό μοντέλο που θα μπορούσε να επεκταθεί.

Στις ΗΠΑ τουλάχιστον 38 πολιτείες έχουν ετήσια τέλη ταξινόμησης για ιδιοκτήτες ηλεκτρικών και υβριδικών αυτοκινήτων, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων πολιτειών οι οποίες αντίθετα προσφέρουν κίνητρα για αγορά ή χρέωση ηλεκτρικών οχημάτων που εκτείνονται πέρα από την ομοσπονδιακή επιδότηση των 7.500 δολαρίων για επιλέξιμα οχήματα.